Historia

Korona królów. Kim był Świdrygiełło, buntowniczy brat Jagiełły?

Ostatnia aktualizacja: 11.01.2023 05:35
Najmłodszy i ambitny brat Władysława Jagiełły niemal przez całe życie buntował się przeciwko Witoldowi Kiejstutowiczowi, który rządził na Litwie. Świdrygiełło, aby zdobyć tytuł wielkiego księcia litewskiego, nie wahał się przed wielokrotną współpracą z zakonem krzyżackim.
Michał Chruściel jako Świdrygiełło w serialu Korona królów. Jagiellonowie
Michał Chruściel jako Świdrygiełło w serialu "Korona królów. Jagiellonowie"Foto: TVP

Buntownik z wyboru

Najmłodszy brat Władysława Jagiełły (w tej roli Sebastian Skoczeń) po raz pierwszy zbuntował się w 1393 roku, kiedy niezadowolony z przyznanego mu spadku po śmierci matki podstępnie opanował Smoleńsk. Bunt został szybko uśmierzony przez brata stryjecznego Jagiełły i Świdrygiełły, Witolda Kiejstutowicza (gra go Michał Chorosiński), który rządził na Litwie jako wielki książę.

Jagiełło przebaczył bratu zdradę. Władca usiłował zaspokoić ambicje Świdrygiełły (wciela się w niego Michał Chruściel) oddając mu w 1400 roku we władanie Podole, którego władcą (również decyzją króla Polski) był dotąd Spytko z Melsztyna, poległy w bitwie pod Worsklą. Świdrygiełło wciąż jednak spiskował z Krzyżakami i próbował przejąć władzę w Wielkim Księstwie Litewskim.

W 1402 roku, wspólnie z zakonem krzyżackim, prowadził wojnę z Witoldem Kiejstutowiczem. Ogłosił się nawet wielkim księciem litewskim. Nastąpiło to na zamku w Malborku, co dobitnie ukazywało, na czyjej potędze opiera swoje dążenia młodszy brat Jagiełły. Świdrygiełło poniósł jednak kolejną klęskę.

Mimo to Świdrygiełło nie ustawał w walce z Witoldem i w 1408 roku sprzymierzył się z Moskwą, aby obalić jego rządy na Litwie. Tym razem nie doszło do krwawego konfliktu, a spór zakończył się ugodą. Świdrygiełło ukorzył się przed Witoldem, który przyjął go na swoim dworze. Niedługo później doszło jednak do niewybaczalnej zdrady.

W październiku 1409 roku, na początku wielkiej wojny z Zakonem Krzyżackim, Świdrygiełło ponownie zaczął spiskować z wrogiem. Witold chciał zabić niewiernego krewniaka, ale Jagiełło znowu okazał łaskę bratu. Rozkazał go jednak uwięzić na zamku w Krzemieńcu, w którym Świdrygiełło przebywał do 1419 roku. Młodszy brat Jagiełły został w końcu uwolniony, ponieważ po raz kolejny przeprosił rodzinę i obiecał wierność Witoldowi.

Skompromitowany Świdrygiełło tym razem pozostał wierny przysiędze i nie podniósł ręki przeciwko stryjecznemu bratu aż do jego śmierci w 1430 roku.

Czytaj także:

Wojna o Litwę

W 1430 roku został wielkim księciem litewskim po śmierci swojego brata stryjecznego Witolda Kiejstutowicza. Niedługo po objęciu przez niego rządów krucha unia polsko-litewska została zagrożona rozpadem.

– Szlachta z Podola zażądała przyłączenia prowincji do Polski. Świdrygiełło był wściekły. Natychmiast zawarł sojusz z Zakonem i próbował, tak jak kiedyś Witold, rozgrywać go przeciwko Polsce – powiedział prof. Wojciech Fałkowski w audycji Andrzeja Sowy z cyklu "Historia Polski".

Władysław Jagiełło postanowił rozprawić się buntownikiem i wyruszył ze zbrojną wyprawą na Litwę. Na niewiele zdał się Świdrygielle sojusz z zakonem krzyżackim. Krzyżacy nie byli w stanie zorganizować dużej wyprawy i ograniczyli się do spustoszenia polskiego pogranicza.

Plany Świdrygiełły nie spodobały się również wszystkim litewskim możnym, którzy wzniecili bunt w 1432 roku i wypędzili go z Wilna. Wysunęli propozycję Zygmunta Kiejstutowicza, najmłodszego brata Witolda, jako kandydata na tron wielkoksiążęcy.

Litwa podzieliła się na dwa obozy. Świdrygiełło uciekł do Witebska i kontrolował wschodnią część państwa, a Zygmunt władał w Wilnie i zachodniej części wielkiego księstwa. Jagiełło uznał dożywotnio tytuł Kiejstutowicza w zamian za przysięgę na wierność. Porozumienie zostało zawarte w Grodnie w 1432 roku. 

– Kiejstutowicz opierał się na katolikach możnych i podtrzymywał związki z Polską, a Świdrygiełło na prawosławnych bojarach i zerkał ku Moskwie oraz spiskował z Zakonem. Ta sytuacja trwała do śmierci Jagiełły w 1434 roku – mówił prof. Wojciech Fałkowski w audycji Polskiego Radia z 2003 roku.

Dwuwładza w Wielkim Księstwie Litewskim została przerwana w 1435 roku, kiedy wojska Świdrygiełły i Zakonu Krzyżackiego zostały pobite w bitwie pod Wiłkomierzem. Buntowniczy Litwin utracił swoje posiadłości. Świdrygiełło pozbawiony szans na zmianę swojej sytuacji przyjął w dożywotnie władanie ziemię wołyńską, od rządzącego na Litwie od 1440 roku Kazimierza Jagiellończyka. Tam też zmarł w spokoju w 1452 roku.


Posłuchaj
07:06 historia polski (67) - średniowiecze___827_03_iv_tr_3-3_9864860b826e2eb[00].mp3 Gawęda prof. Wojciecha Fałkowskiego o skomplikowanej sytuacji na Litwie po śmierci Witolda Kiejstutowicza w audycji Andrzeja Sowy z cyklu "Historia Polski - średniowiecze". (PR, 4.04.2004)

 


sa/bm

Czytaj także

"Korona królów". Anna Cylejska - kim była druga żona Władysława Jagiełły?

Ostatnia aktualizacja: 09.01.2023 05:50
Była ponoć nieurodziwa, co podobno nie stało na przeszkodzie jej licznym romansom. Następczyni Jadwigi Andegaweńskiej u boku Władysława Jagiełły miała jednak niepodważalny atut - pochodzenie, które umacniało pozycję króla na polskim tronie.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Korona królów. Czy żona księcia Witolda spiskowała z Krzyżakami?

Ostatnia aktualizacja: 10.01.2023 05:50
W piątym odcinku serialu "Korona królów. Jagiellonowie" widzowie są świadkami zawiązania się intrygi między księżną Anną, żoną wielkiego księcia Witolda, a Ulrychem von Jungingenem. Celem monarchini jest zdobycie korony dla męża. Historyczna odpowiedniczka serialowej postaci faktycznie utrzymywała dobre stosunki z Krzyżakami.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Korona królów. Czy Jagiełło i Krzyżacy grali w szachy?

Ostatnia aktualizacja: 16.01.2023 05:50
W siódmym odcinku serialu "Korona królów. Jagiellonowie" widzimy nad szachownicą zarówno króla Polski, jak i rycerzy zakonnych. Czy na dworze Władysława Jagiełły i na malborskim zamku toczono szachowe pojedynki?
rozwiń zwiń
Czytaj także

Korona królów. Czym było wronie oko?

Ostatnia aktualizacja: 17.01.2023 05:45
W ósmym odcinku serialu "Korona królów. Jagiellonowie" Anna Cylejska zostaje otruta przez Saule szpiegującą dla Anny Witoldowej i Krzyżaków. Krakowscy lekarze są bezradni, ale rozwiązanie odnajduje hiszpański medyk, który aplikuje wybrance Jagiełły tajemnicze wronie oko. Czym był ten specyfik?
rozwiń zwiń
Czytaj także

Korona królów. Jagiełło, Krzyżacy i konflikt o ziemię dobrzyńską

Ostatnia aktualizacja: 18.01.2023 05:40
Przez ponad sto lat ziemia dobrzyńska przechodziła z rąk do rąk, stanowiąc nierzadko kość niezgody między Polską i państwem zakonu krzyżackiego. Spór o to terytorium był bezpośrednią przyczyną wybuchu wielkiej wojny, której punktem kulminacyjnym była bitwa pod Grunwaldem. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Korona królów". Zyndram z Maszkowic - bohater bitwy pod Grunwaldem

Ostatnia aktualizacja: 23.01.2023 05:50
W dziesiątym odcinku serialu "Korona królów. Jagiellonowie" trwa polsko-litewski pościg za zbuntowanym księciem Świdrygiełłą, który usiłuje przedostać się do Malborka. Akcji przewodzi Zyndram z Myszkowic. Postać grana w serialu przez Macieja Raniszewskiego to "człowiek do zadań specjalnych" i przyjaciel króla. A kim był historyczny Zyndram z Maszkowic?
rozwiń zwiń
Czytaj także

Korona królów. Koronacja Anny Cylejskiej i ważny detal, którego nie zobaczymy w serialu

Ostatnia aktualizacja: 25.01.2023 05:40
Końcowa scena najnowszego odcinka serialu "Korona królów. Jagiellonowie" przedstawia chwilę po koronacji drugiej żony Władysława Jagiełły. Twórcy serialu nie skorzystali z okazji, żeby pokazać widzom osobę, która była wtedy na Wawelu i której rola w tym, że hrabianka z Cylii została królową Polski, była nie do przecenienia. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Korona królów. Dlaczego Jagiełło i Krzyżacy starali się o przychylność papieża?

Ostatnia aktualizacja: 31.01.2023 05:45
Kierowanie sprawy do papieża było w średniowieczu - w dużym uproszczeniu - odpowiednikiem zwracania się do Unii Europejskiej. Biskup Rzymu był instancją spajającą christianitas - cywilizację Starego Kontynentu. Jego zdanie było kluczowe w konflikcie konfliktu polsko-krzyżackiego - w końcu sensem istnienia zakonu nad Bałtykiem była walka z pogaństwem. W interesie Władysława Jagiełły leżało zatem przekonanie Stolicy Apostolskiej o nawróceniu Litwy - do niedawna ostatniego bastionu starych wierzeń w Europie.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Korona królów. Gorączka relikwii w średniowieczu

Ostatnia aktualizacja: 01.02.2023 05:45
W 15. odcinku serialu "Korona królów. Jagiellonowie" Krzyżacy przekupują papieskiego legata przy pomocy kości z palca rzekomego męczennika. Wysłannik Stolicy Apostolskiej nie wie, że przedmiot jest falsyfikatem. Wieki średnie to faktycznie złoty czas obiegu fragmentów szczątków świętych i przedmiotów związanych z ich życiem. Popyt wywoływał podaż i w obiegu wkrótce pojawiło się wiele artefaktów wątpliwej autentyczności. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Korona królów. Elżbieta Granowska - trzecia żona i jedyna miłość Jagiełły

Ostatnia aktualizacja: 06.02.2023 05:58
Jej ślub z królem Polski wywołał skandal i oburzenie. Był to jednocześnie punkt kulminacyjny burzliwego życia Elżbiety, w którym znalazło się miejsce na czterech mężów, z czego dwóch skończyło tragicznie.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Korona królów. Nowa Marchia w konflikcie polsko-krzyżackim

Ostatnia aktualizacja: 15.02.2023 05:50
W kulminacyjnej scenie najnowszego odcinka serialu "Korona królów. Jagiellonowie" na Wawel przybywa posłaniec z Wielkopolski. "Panie, Ulrich von Osten, władca Drezdenka i wasz lennik, zbuntował się i najechał na nasze dobra" wyjawia Jagielle poseł. Sprawa problematycznego poddanego była epizodem polsko-krzyżackiej rywalizacji u progu XV wieku.
rozwiń zwiń