Wszelkie zmiany tego skromnego parterowego domu w Los Altos, który już stał się atrakcją turystyczną, będą odtąd musiały być zatwierdzane przez tę specjalną komisję - informuje na swojej stronie internetowej BBC. - To coś, z czego gmina może być dumna - powiedział stacji telewizyjnej  Zachary Dahl, współpracujący z komisją.

Steve Jobs i jego przyjaciel Steve Wozniak budowali pierwsze komputery Apple I w dużym pokoju i garażu domu rodziców Jobsa. Apple pierwszej generacji zaprojektowane przez Wozniaka zaczęto budować w 1976 r. Cenę komputera ustalono wówczas na 666,66 USD. Powstało ok. 200 takich urządzeń. Nabywca otrzymywał płytę główną z ponad 60 układami scalonymi i sam musiał się jeszcze zatroszczyć o obudowę, zasilacz, klawiaturę i monitor. Firma następnie przeniosła się do Cupertino, jednego z wielu miast tworzących Dolinę Krzemową. Dziś znajduje się tam główna siedziba Apple'a.

Obecnie w domu w Los Altos mieszka macocha Jobsa, a właścicielką nieruchomości jest siostra informatyka. Steve Jobs zmarł w 2011 r. w wieku 56 lat.

PAP/aj

21 lutego 2010 roku zmarł Jacek Karpiński, żołnierz batalionu "Zośka", pionier współczesnej informatyki, twórca pierwszego mikrokomputera.

Karpiński już na początku kariery borykał się z problemami. W Polsce Ludowej powstańcza przeszłość kilkakrotnie zamykała mu drogę do zdobycia dobrej pracy. Mimo to przyszły konstruktor znalazł w końcu zatrudnienie w fabryce ZWUE T-12 na Żeraniu. Później znalazł pracę akademicką, to wówczas narodził się pomysł mikrokomputera.

- On się rodził od 1960 roku, kiedy to byłem w laboratorium komputerowym na Harvardzie i w MIT - wspominał okoliczności zrodzenia się pomysłu na mikrokomputer Jacek Karpiński w audycji Krystyny Mar. - W 1963 roku zacząłem robić w Instytucie Automatyki perceptron, maszynę samouczącą się, skończyłem ją w 1964 roku. To był mój koniec w Polskiej Akademii Nauk, ponieważ wywołało to tak szaloną zawiść dyrekcji Instytutu Automatyki, że nie mogłem dalej pracować.

Wyprzedził Amerykanów

Karpiński przeszedł wówczas do Instytutu Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego. To tu w głowie konstruktora zrodziła się myśl o jego najsłynniejszym dziele: mikrokomputerze K-202. Maszyna była jak na owe czasy rewolucyjna. - Jego projekt - K-202 - wyprzedzał Amerykanów o dwa lata. Dziś w tej dziedzinie to dwie lub nawet cztery epoki - twierdził inż. Tadeusz Kupniewski, współpracownik konstruktora, gość audycji "Rozmowy po zmroku".

Ofiara zazdrości czy doktryny?

Karpiński przedstawił swój pomysł, lecz idea nie spotkała się z pozytywnym odbiorem ze strony decydentów. Faktem jest, iż idea mikrokomputera nie przystawała do doktryny państw komunistycznych. Wynalazek Karpińskiego pasował bardziej do krajobrazu Doliny Krzemowej niż Nowej Huty. W realiach socjalistycznych republik "robotników i chłopów" liczył się wielkogabarytowy przemysł ciężki. Taka strategia bloku wschodniego doprowadziła zresztą do tego, że ZSRR i jego akolici przegrali wyścig zbrojeń z Zachodem.

Konstruktor zdecydował się przedstawić pomysł Brytyjczykom. Ci poznali się na przełomowym charakterze dzieła polskiego konstruktora i zaproponowali mu, że zaczną produkować jego wynalazek. W Karpińskim znów górę wzięła chęć pracy dla Polski, tak powstało polsko-brytyjskie konsorcjum, które rozpoczęło produkcję maszyny. I tutaj spotkały konstruktora nieprzyjemności.

- W 1973 otrzymałem wymówienie, wyprowadzono mnie pod karabinem, zrobiono rewizję osobistą, czy aby nie wynoszę jakichś dokumentów - wspominał po latach konstruktor.

Informatyk, hodowca świń i kur

Zrezygnowany Karpiński postanowił wyjechać z Warszawy. Wydzierżawił gospodarstwo i zajął się hodowlą świń i kur. - Z dokumentów Politechniki Warszawskiej wynika, że Karpiński był pracownikiem tej uczelni od 1973 do 1982 roku. W tym czasie rzeczywiście kupił gospodarstwo, ale nieuprawnione jest twierdzenie, że zrobił to, ponieważ uniemożliwiono mu zajmowanie się informatyką - stwierdził prof. Maciej Sysło, historyk informatyki.

Paszport otrzymał dopiero podczas "karnawału Solidarności" w 1981 roku. Na emigracji zainteresował się nim inny polski konstruktor - Stefan Kudelski, który prowadził firmę elektroniczną zajmującą się produkcją analogowych magnetofonów.

- Żałuję tylko, że zmarnowano te 8 lat i zmarnowano wielką możliwość stworzenia wielkiego przemysłu komputerów w Polsce – wyznał Karpiński na antenie Polskiego Radia. - Gdybyśmy podążali tymi śladami, które zrobiliśmy do 1973 dalej, to bylibyśmy naprawdę liczącym się partnerem na świecie.

O zaprzepaszczonej okazji stworzenia z Polski kraju przodującego w technologiach cyfrowych posłuchaj w audycjach.

bm

24 lutego 1955 urodził się Steve Jobs, amerykański przedsiębiorca i informatyk.

Jego życie to klasyczny przykład american dream, kariery od pucybuta do milionera. Jako dziecko trafił do rodziny adopcyjnej. Na studiach spędził zaledwie rok, po czym wyleciał ze szkoły. Jeździł po Indiach, został buddystą, eksperymentował z narkotykami. Mając 21 lat, założył w garażu firmę Apple.

W 1984 roku zaprezentował w Stanach Zjednoczonych komputer Macintosh. Produkt sprzedawał się jednak słabiej niż zakładano. Jobs stracił pracę, a po latach stwierdził, że była to najlepsza rzecz, jaka mogła mu się przydarzyć.

Do firmy powrócił pod koniec lat 90., gdy stała ona na skraju bankructwa. W ciągu paru lat stworzył największe przedsiębiorstwo w Stanach Zjednoczonych, tworząc genialne połączenie dwóch światów – trudnej technologii z niezwykłą funkcjonalnością. – Cechował go racjonalny zdrowy rozsądek. Wiedział gdzie się pchać, a gdzie odpuścić. Czy iść w prawo, czy w lewo. Miał to wyczucie - wspominał jego najbliższy współpracownik, Steve Woźniak.

Ostatnie lata Steve’a Jobsa to walka z rakiem. Przeszedł przeszczep wątroby. Choroba dała mu wiele do myślenia. Na uniwersytecie Stanforda mówił studentom: "wasz czas jest ograniczony, żyjcie swoim życiem, a nie życiem innych ludzi. Nie ulegajcie dogmatom, bo dogmaty to konsekwencje myślenia kogoś innego. Miejcie odwagę słuchać swojej intuicji, bo wasz wewnętrzny głos jakoś wie, kim chcecie zostać".

Dowiedz się więcej o wielkim wizjonerze w audycji Polskiego Radia.

mjm

Pierwszym mikroprocesorem wprowadzonym komercyjnie na rynek nowych technologii był produkt Intela i był to pamiętny poniedziałek w historii świata. 15 listopada 1971 roku, na łamach branżowego pisma "Electronic News" Intel zaprezentował komercyjną reklamę pierwszego jednoukładowego procesora 4004. Reklama wsparta była promocyjnym artykułem, poglądowym rysunkiem i zdjęciem tego niewielkiego "robaczka", bo u wielu odbiorców takie właśnie powodował wyobrażenia jego wygląd - niewielka płytka z 16-odnóżami, po 8 z każdej strony.

Artykuł zatytułowano "Announcing a new era of integrated electronics", co w języku polskim oznacza "Zapowiedź nowej ery zintegrowanej elektroniki". Na dużym rysunku znajdowało się biuro z mężczyzną stojącym przy klawiaturze drukującej, a tuż obok, perzy biurku siedziała kobieta. W centralnym miejscu biurka znajdowała się piękna, wtedy jeszcze duża, jednostka komputerowa wraz ze zgrabnym monitorem, a naprzeciw nim stała jakby "ściana" czterech dużych procesorów 4004 - każdy wielkości człowieka - która miała przypominać dotychczasowe konstrukcje komputerowe będące jednostkami wielkimi na cała ścianę.

Wszyscy jednak mieli sobie zdawać sprawę, że te bardzo niewielkie procesory mieściły się właśnie w jednostce stojącej na biurku. Tuż obok rysunku znajdował się tekst promocyjny zaczynający się słowami: "A micro-programmable computer on a chip" - "mikroprogramowalny komputer na chipie". Niedługi artykuł wyjaśniał tę znaczącą zmianę z ogromnych jednostek liczących na niewielkiej wielkości komputer i wszystko dzięki takim właśnie chipom. Na końcu widniał znak dystrybucji Intela.

Bartłomiej Bramczyk na stronach "purepc.pl" tak opisuje ten wynalazek: "Pierwszy procesor Intela został wyprodukowany na 2-calowych waflach krzemowych. 4004 składał się z 2300 tranzystorów wykonanych w 10-mikrometrowym procesie technologicznym. Cały układ mieści się na powierzchni 12 mm kwadratowych. Szefem zespołu projektowego Intela był Federico Faggini, odpowiedzialny wcześniej za opracowanie technologii SGT (MOS Silicon Gate Technology), umożliwiającej konstrukcje zintegrowanych układów. Ten sam inżynier pracował również nad projektem późniejszego, 8-bitowego układu Intel 8008".

Wielu czytelnikom wielkość tego "robaczka" wraz z jego możliwościami wydawała się wręcz niemożliwa do ogarnięcia. Jednak wszystkie historie dotyczące wynalezienia mikroprocesora odwołują się do poszukiwań coraz bardziej sprawnych kalkulatorów. To kalkulatory stały się napędem dla nowych poszukiwań i niechcący przyczyniły się do powstania komputera, który z biegiem lat i w coraz bardziej kompaktowych wersjach zaczął wypierać z rynku mniej sprawny sprzęt kalkulatorowy.

Bramczyk tak to opisuje: "Z dzisiejszej perspektywy układ 4004, taktowany zegarem 740 kHz nie potrafił zbyt wiele. Był w stanie realizować 92 000 operacji w ciągu sekundy. Procesor Intel 4004 mógł również zaadresować do 1280 bajtów pamięci RAM. Wyposażono go łącznie w 45 instrukcji, 4-poziomowy stos i 16 rejestrów. Oprócz kalkulatorów, Intel 4004 stał się także bazą dla prototypu pierwszego flipera sterowanego procesorem, który został opracowany w 1974 roku przez Dave Nutting Associaties dla Bally".

W podobnym tonie pisze portal "Wynalazki i Odkrycia". Czytamy tam: "W 1971 roku Intel wyprodukował pierwszy w świecie mikroprocesor, historyczny już dziś układ o nazwie 4004, zaprojektowany na zamówienie Japończyków jako »serce« kieszonkowego kalkulatora. Projektanci układu znacznie przekroczyli wymagania zleceniodawcy; okazało się, że ten mniejszy od paznokcia kawałek krzemu, zawierający w sobie oszałamiającą na owe czasy liczbę 2300 tranzystorów, miał moc obliczeniową porównywalną z mocą słynnego pierwszego znanego komputera, ENIAC-a. Z tym, że ENIAC liczył... 30 razy wolniej niż 4004!".

Natomiast do samej nazwy urządzenia i możliwości jego powstania odnosi się słowami - mikroprocesor to "Układ cyfrowy wykonany jako pojedynczy układ scalony o wielkim stopniu integracji. Wszystko zaczęło się w 1968 roku w USA, kiedy to Gordon Moore i Robert Noyce założyli w Santa Clara, w kalifornijskiej Dolinie Krzemowej, firmę elektroniczną. Jej początek dało opracowanie przez Noyce'a procesu fotochemicznego, który pozwolił na scalenie ogromnej liczby tranzystorów w jedną płytkę krzemową. Tak zaczęła się rewolucja w świecie mikroelektroniki. Jako nazwę firmy wybrano Intel - od słów INTegrated ELectronics, czyli elektronika zintegrowana".

Gdzie jednak ta walka między firmami próbującymi jako pierwsze dokonać wiekopomnego odkrycia. Teraz już wszyscy wiedzą, że Intel nie był pierwszy. Lecz dopiero w 1997 roku Marynarka Wojenna USA pozwoliła firmie Garrett AiResearch na publikację jej wcześniejszych dokonań. Już w 1968 roku została ona zaproszony do współpracy przy tworzeniu komputera dla bojowego myśliwca Grumman F-14 Tomcat. Ukończony rok wcześniej przed Intelem projekt (1970) był tak nowatorski w swojej budowie i możliwościach sterowania lotem, że wojsko zabroniło wszelkich publikacji czy informacji na ten temat. Historia pokazuje, że to Garrett powinien dzierżyć palmę pierwszeństwa.

Co ciekawe, nie tylko Garrett wyprzedził Intela. Już 17 września 1971 roku Texas Instruments zbudowało swój mikroprocesor TMS 1000 i powstały wtedy układ TMS1802NC został użyty do budowy rdzenia kalkulatora TI-35. Texas Instruments było także szybsze w uzyskaniu patentu składając odpowiedni wniosek 4 września 1973 roku. Patent ten otrzymali, a między firmami rozpoczął się długi proces sporów i prawnych batalii. W 1976 TI i Intel doszły do porozumienia, na mocy którego Intel płaci TI za prawa patentowe do mikroprocesora. W świetle prawa to właśnie Texas Instruments i Gary Boone są twórcami pierwszego mikroprocesora, a właściwa data powinna brzmieć 17 września 1971 roku.

Michał Wilmowski, na stronach "gadzetomania.pl" dorzuca jeszcze jedną ciekawostkę: "Co więcej, jest bardzo możliwe, że w tym sporze ani TI, ani Intel nie miały racji – pierwszy był procesor AL1, zbudowany przez firmę o nazwie Four-Phase Systems w 1970 roku. Wojny patentowe z tym związane trwały długo, a Intel wygrywał tymczasem w tak zwanym prawdziwym życiu. Bo niezależnie od tego, kto był naprawdę pierwszy, to właśnie Intel zarobił na procesorach miliardy i stał się ich największym producentem na świecie. A historię, jak pewnie wiecie, piszą zwycięzcy".

PP

Wtedy jeszcze Microsoft nie było tak dużą i tak znaną firmą w świecie, bo i komputerów osobistych było niewiele, a jeśli już to drogie i mało użytkowników mogło sobie na nie pozwolić. W Polsce na przykład ani ten pierwszy Windows, ani nawet drugi nie pojawiły się wśród naszych, bardzo nielicznych użytkowników. Polacy "zarażeni" zostali "okienkami" dopiero od wersji Windows 3.0.

Pierwsza wersja systemu

Bartosz Stefanicki w napisanej historii Windowsa tak odnosi się do pierwszego okresu tego oprogramowania: "W 1982 roku Microsoft rozpoczął prace nad pierwszą wersją nowego systemu operacyjnego. Jego nazwa kodowa to Interface Manager (menedżer interfejsu), zwycięża jednak nazwa Windows. 20 listopada 1985 roku Windows 1.0 trafia na rynek. Teraz zamiast wpisywać polecenia, wystarczy poruszać myszką, aby wskazywać i klikać interesujące nas rzeczy. Bill Gates mówi: "Jest to unikatowe oprogramowanie przeznaczone dla poważnych użytkowników komputerów…". System zawiera menu rozwijane, paski przewijania, ikony i okna dialogowe, które ułatwiają korzystanie z programów. Można przełączać się między programami bez konieczności zamykania i ponownego otwierania każdego z nich. System zawiera Painta, Windows Writer, Notatnik i Kalkulator, kalendarz, kartotekę i zegar. Zawiera on nawet grę Reversi". (itporady.pl)

Jednak nie te wydarzenia stały u źródeł powstania najbardziej powszechnego systemu operacyjnego komputerów osobistych. Wszystko zaczęło się znacznie wcześniej. "4 kwietnia 1975 roku do stosownego urzędu w amerykańskim mieście Albuquerque w stanie Nowy Meksyk wchodzi 19-letni wówczas Bill Gates ze starszym o dwa lata Paulem Allenem. Zaopatrzeni w stosowne formularze panowie przyszli zarejestrować firmę Microsoft (a właściwie Micro-Soft, z dywizem w nazwie).

Wybór miejsca rejestracji firmy, dość daleki od znanej dziś głównej siedziby (Redmond w stanie Waszyngton) nie był przypadkowy. Obaj panowie byli wówczas zafascynowani wprowadzonym na rynek pod koniec 1974 roku zestawem komputerowym do samodzielnego montażu o nazwie Altair 8800. Producentem tego zestawu była firma MITS (Micro Instrumentation and Telemetry Systems) mająca swoją siedzibę właśnie w Albuquerque". Tak pierwsze lata historii wielkich wizjonerów opisuje na stronach "softonet.pl" Marek Kowalski.

Pierwsze sukcesy

Pierwszy sukces spółki to słynny MS-DOS stworzony przede wszystkim dla komputerów IBM PC i wszelkich pochodnych (klonów) tego rozwiązania sprzętowego. Nazwa programu nie jest trudna do odszyfrowania: MS to przecież skrót nazwy Microsoft, a DOS to nic innego jak Disk Operating System - oprogramowanie operacyjne zakupione w podstawowej wersji od Seattle Computers, którego system nosil nazwę QDOS, co oznaczało "Quick and Dirty Operating System". Coraz bardziej rosnący rynek komputerów zainspirował Gatesa i Allena do bardzo agresywnego marketingu, a ten dał oczekiwane efekty w postaci jednej z najbardziej rozpoznawalnych marek w tamtym czasie.

Jednakże system DOS, w jakiejkolwiek postaci, był środowiskiem tekstowym, a rozwijający się rynek i przewidywanie przyszłości zmuszały do poszukiwań odpowiedników graficznych, bardziej przyjaznych i zachęcających do kupowania i korzystania z komputerów i oprogramowania. W tamtym czasie najbardziej popularnym okazał się menedżer plików pod nazwą Norton Commander... do tej pory możemy znaleźć ciekawe i nowoczesne wersje tego programu. Jego graficzność, oparta na nakładce DOS Shell, była jednak dość uboga, choć ciekawsza od wersji Microsoftowej. Naturalne więc było poszukiwanie takich rozwiązań, które uczyniłyby pracę z komputerem bardziej przyjazną i intuicyjną.

Takim rozwiązaniem, które trafiło do sprzedaży 20 listopada 1985 roku, było właśnie oprogramowanie nazwane Windows 1.0. W swojej istocie były to graficzne interfejsy użytkownika - popularnie określane skrótem GUI, czyli nic innego jak tylko sposób prezentacji informacji i możliwość współpracy z użytkownikiem.

Windows 1.0

Pierwsza wersja okienek

Takim graficznym interfejsem dla systemu firmy Microsoft okazały się właśnie "okienka" (z angielskiego - windows), w których prezentowana była zawartość katalogów systemu jak i tych stworzonych przez użytkownika. Tam znajdowały się pliki - czy raczej odnośniki do nich - bo całość w pierwszych wersjach nie odbiegała od sposobu działania "menedżera plików". Dla porządku należy jeszcze dodać, że Windows 1.0 był 16-bitowym środowiskiem graficznym z dość ograniczoną liczbą programów pomocniczych.

Na stronach "geekweb.pl", w niezwykle ciekawy sposób tę początkową historię Windowsa opisuje Michał Miśko. Artykuł nosi tytuł "Krótka historia Windows. Systemu, który miał szybko zniknąć". W pierwszym akapicie czytamy: "Historia Windows ma już 35 lat. Pierwsza wersja okienek debiutowała dokładnie 20 listopada 1985 roku. Mało kto jednak wie, jaka jest prawdziwa historia powstania tego oprogramowania oraz to, że Windows miał być dość szybko uśmiercony, a jedynie swego rodzaju przypadek sprawił, że stało się inaczej".

W dalszej części dowiadujemy się, jak Gates wpadł na pomysł takiego własnie, pełnego okienek, rozwiązania. Źródło pomysłu wytrysnęło w 1982 roku, kiedy właściciel Microsoftu pojawił się na targach Comdex w słynnym Las Vegas.

Miśko tak to opisuje: "27 letni Bill Gates w roku 1982 był szefem małej wtedy firmy Microsoft. Pomimo niezaprzeczalnych sukcesów, jakie miała już na swoim koncie, nie była szerzej znana na rozwijającym się rynku komputerowym. Przechadzając się po hali targowej w Las Vegas przystanął na chwilę przy stoisku firmy Visi Corp. To, co zobaczył, było właśnie początkiem historii systemu, który dziś, zainstalowany jest na ok. 78 procentach maszyn typu desktop na świecie (dane StatCounter). Korporacja Visi Corp. na swoim stoisku przedstawiało Visi On, rewolucyjny interfejs graficzny, który obsługiwany był za pomocą myszy, a nie komend jak microsoftowski DOS. To z pewnością był przełom, a Gates z pewnością nie chciał zostać w tyle. Przyszły najbogatszy człowiek na świecie postanowił, że Microsoft zbuduje własny system graficzny na podstawie Visi On. Własny i lepszy. Interface Manager, bo tak pierwotnie nazywano Windows, osiągnął status prototypu w kwietniu 1983 roku".

Windows zamiast Interface Manager

Niepoślednią rolę w historii powstania tego oprogramowania odegrał zatrudniony przez Gatesa Rowland Hanson. To on prowadził cały projekt i to dzięki niemu system uzyskał taką nazwę. "Hanson zarządził, aby od tego momentu, każdy produkt firmy w nazwie zawierał słowo Microsoft. Nie było więc już Worda czy Excela, a Microsoft Word i Microsoft Excel. Hanson zastanawiał się także, doprowadzając tym programistów do furii, czym zastąpić niezbyt ciekawą nazwę Interface Manager. Ostatecznie, po godzinach analizy doniesień prasowych i nazw programów konkurencji, Hanson zdecydował się na Windows. Ostateczną decyzję, ze względu na zdecydowany sprzeciw programistów, musiał podjąć Gates. Windows zostało".

W wyniku różnych perturbacji, a w szczególności problemów z działaniem systemu, także jego późniejszej wersji 2.0, Microsoft gotowy był porzucić to rozwiązanie. Wieloletnia współpraca z IBM zaowocował zamówieniem nowego systemu OS/2. Nad Windowsami pracowała już tylko nieliczna grupa programistów, a sama firma obiecała wszystkim, że zamknie ten program zaraz po premierze Windows 3.0. Tak się jednak nie stało, zaprezentowany nowy Windows, w maju 1990 roku, zyskał wreszcie bardzo duże uznanie, a sprzedaż poszybowała w miliony egzemplarzy przy jednoczesnym podwyższeniu ceny tego flagowego produktu Microsoftu.

Tak oto, w tej chwili drogi czytelniku, zapoznajesz się z historią oprogramowania, które niczym w sidła złapało Cię w swoje "okna".

PP

Nazwa pierwszego modelu w skrócie oznaczana była jako "PS" lub "PSX". Tego pamiętnego dnia konsola trafiła na półki sklepów w Japonii, w USA dopiero z początkiem września 1995, a w Europie niecały miesiąc po Stanach. W Polsce premiera odbyła się dopiero 1 stycznia 1996 roku.

Czym w ogóle jest konsola?... Jest to swego rodzaju komputer, którego zadaniem jest, przynajmniej w początkach istnienia, uruchamianie jedynie gier wideo. Użytkownik nie miał dostępu do innych ustawień poza ograniczonym interfejsem i wyznaczonymi przez producenta możliwościami administracyjnymi, dość ubogimi dodajmy.

Z czasem w nowszych modelach pojawiła się możliwość instalowania systemu operacyjnego. Konsole charakteryzowały się niedużą obudową, której poza włącznikiem i czytnikiem gier najważniejszymi elementami były złącza umożliwiające do podłączenia np. telewizora lub szeregu urządzeń do sterowania grą. Gry znajdowały się na tzw. pamięciach zewnętrznych: CD-ROM, DVD, Blu-ray, kartridż, GD-ROM itp., obsługiwanych przez dołączony właściwy czytnik. W najstarszych modelach gromadzono do kilkudziesięciu gier w wewnętrznej pamięci konsoli, co pozwalało grać jedynie w preformatowany zestaw.

Konsole dzielimy na odpowiednie generacje - obecnie jest ich osiem. Na początku pojawiła się w 1972 roku Magnavox Odyssey. Druga generacja datuje się od roku 1976 z modelami Fairchild Channel F i Atari 2600. W drugiej połowie lat 80. XX wieku do walki właczyły się coraz powszechniejsze komputery osobiste. Wtedy też rynek konsol znacząco podupadł... i producenci zaczęli ścigać się z możliwościami komputerów, wymyślać coraz to nowe udogodnienia, przyciągać klientów kolejnymi rewolucyjnymi rozwiązaniami.

Kolejne generacje dążyły w zasadzie do jednego - do możliwości połączenia dużej liczby graczy z całego świata w jednym systemie gry online. Udało się to dopiero w 1998 roku w postaci Dreamcasta.

PlayStation, to pierwsze, nie miało jeszcze takich możliwości i zostało, wedle twierdzeń wielu znawców, stworzone z przypadku. Historia taka zawsze dobrze się sprzedaje... szczególnie w przypadku zaawansowanej elektroniki. Znane marki - SEGA czy Nintendo - w tamtym czasie poniosły autentyczną klęskę w walce z nowym, kompletnie niedocenianym na tym rynku przeciwnikiem. Sony sprzedało w pierwszym roku ponad 100 milionów sztuk swojego sprzętu, a Nintendo jedynie 33 miliony. Najbardziej znana SEGA sprzedała jedynie niespełna 10 milionów. To był prawdziwy knockout.

Smaczku dodaje fakt, że Sony miało jedynie dostarczyć czytnik i wykonać prace pomocnicze dla zleceniodawcy, którym było Nintendo. Jak w wielu tego typu przypadkach wygrało świeże spojrzenie i nowatorskie pomysły. Nintendo za bardzo osadzone było w kontynuacji wcześniejszych rozwiązań. Drogi obu firm rozeszły się z niezaprzeczalną korzyścią dla Sony.

Filip Turczyński, na stronach portalu "nieskomplikowane.pl", tak opisuje ten rewolucyjny początek: "Kultowy sprzęt, który zredefiniował pojęcie konsoli - powstał tak naprawdę z przypadku. Pierwsze PlayStation trafiło na rynek w 1994 roku, z miejsca zapewniając sobie miejsce w historii domowej rozrywki. Śliczna, niewielka, pomysłowa i innowacyjna – to określenia, które przylgnęły do produktu Sony, a z perspektywy 26 lat nabierają dodatkowej mocy. Dziś nikt tego nie podważa – chociaż wtedy Sony nawet nie planowało własnej konsoli".

Pierwsza nazwa oscylowała w kierunku "Nintendo PlayStation" i choć wydaje się to dość absurdalne rozwiązanie Turczyński dowodzi, że "w 1994 roku była bliska realizacji. W tamtych latach w domowych salonach królował SNES, który dzielnie walczył z kontrofertą od Segi. Jednocześnie na rynku konsumenckim coraz częściej i chętniej stosowano nowoczesny nośnik optyczny, jakim były płyty CD. Nintendo słusznie dostrzegło w tym przyszłościowe rozwiązanie i zapragnęło wyposażyć swoją konsolę w taki czytnik. Tak powstała idea SNES-CD. Do pracy nad projektem zaproszono Japończyków – firmę Sony, która już dysponowała odpowiednią technologią".

PP

Jacek Karpiński. Zmarnowany potencjał polskiego Gatesa

Choć nasze obecne wyobrażenie dysku twardego znacząco różni się od tego pierwszego, to co do zasady działa on właśnie w oparciu o zastosowane technologie. Dość powiedzieć, że dysk ten miał pojemność 3,75 MB - malutko!... ale dla ówczesnych prawie niewyobrażalne było zapisanie 5 milionów sześciobitowych słów na jednym stałym nośniku.

Dysk ten, od początku zwany z języka angielskiego „hard disk drive” - czyli „napęd dysku twardego”, skrótowo określany HDD, był niczym innym jak tylko pamięcią masową do przechowywania danych na nośniku magnetycznym. Pamiętamy takie „mikro komputery” Zx Spectrum, których podstawą były dane zapisane na taśmie magnetycznej, tej samej, którą wykorzystywano w nagrywaniu muzyki na kasetach. Podobną zasadą, choć ze znacznie lepszymi parametrami były słynne Commodore 64, posługujące się już nie tylko kasetą magnetofonową, lecz też słynnymi dyskietkami 5,25” zwanymi popularnie „floppy disk”. Nazwa ta odwołuje się właśnie do syków wymiennych opartych na technologii „miękkiego” (floppy) podłoża. Zastosowana technologia umożliwiała zarówno odczyt jak i zapis na takiej dyskietce... choć w Polsce kłócono się, że należy mówić „dysketce”, gdyż wyraz ten pochodził z języka francuskiego.

Wirujący krążek, z wytrzymałego mylaru (tworzywa sztucznego), pokryty był odpowiednią warstwą magnetyczną z najbardziej znaną standardową pojemnością wynoszącą 1,4 MB, wsadzany był do specjalnego czytnika tych dyskietek. Na podobnej zasadzie oparto budowę dysku twardego, gdzie istotą zmiany było użycie twardego podłoża dla substancji magnetycznej, co czyniło go wytrzymalszym, bardziej niezawodnym i o wiele pojemniejszym. Oczywiście nadal rozwijano technologię „miękkich dysków” wymiennych, których pojemność znacznie ewoluowała, bo aż prawie do 250 MB w 1997 roku, to jednak szybkość rozwoju dysków HDD i później SSD doprowadziły do zaprzestania rozwoju dyskietek.

Śmiało można powiedzieć, że właśnie stworzenie pierwszego HDD jest datą początku powszechnej cyfryzacji... choć wtedy ich pojemność była mikroskopijnie mała jak na dzisiejsze czasy, to wiadome też było i to, że jest to technologia przyszłości i że w tej tak zwanej przyszłości to właśnie dyski twarde stną się urządzeniami mikroskopijnymi w stosunku do potencjalnej pojemności, sięgającej obecnie nawet do 20 TB - gdzie jeden terabajt to milion megabajtów. O ile technologia HDD stawia jednak pewne pojemnościowe ograniczenia, o tyle nowsza technologia SSD, zwana także napędem SSD bądź półprzewodnikowym, skrót od angielskiego „solid-state drive”, daje możliwości zapisu nawet do 100 TB... a już powstał prototyp takiego dysku o pojemności 580 TB!

Powstanie pierwszego HDD dało możliwość stworzenia konstrukcji przenośnego komputera, choć jeszcze nie laptopa. Musimy sobie wyobrazić wielkość tego pierwszego dysku, a było ona niebagatelna - bo aż 24-calowa. Więc i komputer dla niej musiał być „bardzo” stacjonarny. Dopiero w 1980 roku przedsiębiorstwo Seagate wprowadziło do sprzedaży dysk o znanym nam rozmiarze 5,25” z pojemnością zaledwie 5 MB. Z takim dyskiem konstrukcja komputera umożliwiała stworzyć z niego sprzęt możliwy do samodzielnego przenoszenia i ustawiania w dowolnym miejscu. To właśnie odpowiednie zmniejszenie rozmiaru dysków twardych, a także zwiększenie ich pojemności pozwoliło na stworzenie typowego „PC” czyli „personal computer” - a po polsku „komputera osobistego”. Co ciekawe technologia HDD umożliwiała też tworzenie macierzy dyskowej poprzez połączenie kilku z nich, co dawało znaczące powiększenie przestrzeni na dane i ich niezawodność.

Twarda powierzchnia dysków o wiele lepiej utrwalała dane i była znacząco bezawaryjna, co miało również wpływ na szybkość zapisu i odczytu tych danych. Jednak te najstarsze dyski musiały mieć też odpowiednio wydajne chłodzenie i bardzo dobrą wentylację... zdarzały się przypadki, że potrafiły tracić swoje właściwości magnetyczne w wyniku działania dymu z papierosów bądź nadmiernej ilości mocnych perfum. Stąd nie dziwią obecnie tamtejsze zakazy palenia tytoniu przy komputerze, bądź nadmiernego perfumowania się. Dzisiaj takie zakazy mają bardziej związek ze zdrowiem (palenie tytoniu) lub dobrym smakiem (nadmiar perfum).

Siadając dzisiaj do komputerów pomyślmy więc o jednym z jego najważniejszych elementów - o dysku twardym... przecież wielu z nas ma zapisane na nim wiele istotnych informacji, których utrata byłaby nieodwracalna. Może warto zrobić kopię tych zasobów?... to dobra rada.

PP

O ile ten pierwszy był komputerem analogowym, o tyle ten drugi był elektronicznym komputerem cyfrowym. Osiągnięcia te zawdzięczamy oczywiści całemu zespołowi naukowców pracujących pod kierunkiem Łukaszewicza. Równolegle Łukaszewicz zadbał też o odpowiednie oprogramowanie dla tych informatycznych zdobyczy polskiej nauki - wspólnie z zespołem zaprojektowali polski system kodowania SAKO, by kilka lat później stworzyć całkowicie polski język programowania EOL.

Z uczonego rodu 

Profesor Łukaszewicz, od 1963 roku profesor nadzwyczajny, tytuł profesora zwyczajnego otrzymał w 1978 roku, wypełnił z nawiązką tradycje rodzinne jako matematyk i naukowiec. Dość powiedzieć, że już od połowy XIX wieku jego dziadkowie i wujostwo piastowali tytuły doktorów i profesorów matematyki na uniwersytetach i uczelniach politechnicznych. Młody Leon, idąc rodzinnymi śladami, też odbył podwójne studia wyższe: najpierw w 1948 roku na Wydziale Elektrycznym Politechniki Gdańskiej, a następnie w 1950 na Wydziale Matematyki Uniwersytetu Warszawskiego. Żeby tego było mało, w 1952 roku, doktoryzował się na Wydziale Elektroniki Politechniki Warszawskiej.

Co ciekawe, Leon Łukaszewicz maturę zdał w 1943 roku - oczywiście na tajnych kompletach  jako uczeń Liceum im. Stefana Batorego w Warszawie. Łukaszewicz był też bardzo patriotycznym młodym człowiekiem - jako niespełna dwudziestojednolatek brał czynny udział w Powstaniu Warszawskim, w stopniu starszego strzelca Armii Krajowej.

Wyścig zbrojeń

Trzeba jednak przyznać, że młody naukowy umysł trafił na najlepsze dla siebie czasy, kiedy to świat dopiero zaczynał odkrywać maszyny liczące, których moc obliczeniowa predestynowała je do miana pierwszy komputerów. Szybko rozwijający się świat, a właściwie dwa napędzające się światy - kapitalistyczny Zachód i komunistyczny (czasami zwany postępowym) Wschód - przystąpiły do wyścigu technologicznego i militarnego. W wyścigu tym idea stworzenia maszyny liczącej, która spełniałaby funkcje obecnie rozumianego komputera, była niejako fundamentem zwycięstwa. Powszechnie uważano, że w krajach komunistycznych nie było technicznych możliwości produkowania komputerów, choćby ze względu ubogiej bazy materiałowej i właściwych technologii.

Wtedy to, w 1948 roku, profesor Kazimierz Kuratowski ogłosił zamiar zbudowania elektronicznej maszyny liczącej i w tym celu poszukiwał odpowiedniego zespołu naukowców. Na apel odpowiedział Leon Łukaszewicz wraz z grupą swoich kolegów ze studiów i razem założyli słynny GAM - Grupę Aparatów Matematycznych. Pracowali wszyscy, ale to Łukaszewicz kierował tymi pracami i był jednym z głównych pomysłodawców poszczególnych rozwiązań... dlatego też często mówi się o nim jako o twórcy pierwszych polskich komputerów - tych działających i produkowanych później seryjnie, choć w niezbyt licznych seriach. W kilku ośrodkach naukowych w Polsce podejmowano takie próby stworzenia komputerów, ale to GAM doprowadziła do pierwszych w pełni działających jednostek.

Od analogowych do cyfrowych

Założenie było proste - najpierw przez stworzenie jednostki analogowej przejść do zbudowania cyfrowej maszyny matematycznej, pracując równocześnie nad językiem kodowania tych maszyn. Zespół GAM najpierw zbudował Analizator Równań Różniczkowych - ARR - czyli ogólnie ujmując komputer analogowy. Co ciekawe, maszyna ta jest wystawiona do oglądania w warszawskim Muzeum Techniki. Był to rok 1955 i Łukaszewicz wraz z całym zespołem GAM otrzymali pierwszy raz Nagrodę Państwową II stopnia, wręczoną 22 lipca w Święto Odrodzenia Polski.

Nie minęły trzy lata i  zespół GAM, pracując ściśle nad projektem Łukaszewicza i pod jego kierunkiem, stworzył pierwszy w Polsce elektroniczny komputer cyfrowy o bardzo znaczącej nazwie - XYZ. Co było najwspanialsze to fakt, że komputer ten działał i był największym tego typu osiągnięciem w krajach komunistycznych gdzie byłą to pierwsza Uniwersalna Maszyna Cyfrowa. Oczywiście Związek Radziecki miał komputery znacznie większe od polskiego XYZ, ale to polski wynalazek był od tych radzieckich znacznie lepszy, choćby ze względu na specjalnie wymyślony przez Łukaszewicza System Automatycznego Kodowania SAKO. Był on znacznie prostszy, łatwiejszy w użyciu i znacznie szybszy od tych radzieckich. Ten polski Fortran, jak go nazywano, miał jeszcze jedną wyśmienitą cechę - komendy miał w języku polskim, oczywiście bez znaków diakrytycznych, podobne do tych, które używa się w języku codziennym - np. SKOCZ DO, CZYTAJ itp. Skrót nazwy tego języka też ma swoje znaczenie: System Automatycznego Kodowania Operacji.

Łukaszeiwcz wraz z zespołem GAM przemianowani na ZAM (Zakład Aparatów Matematycznych), a później na IMM (Instytut Maszyn Matematycznych PAN), otrzymali w 1964 roku drugi raz Nagrodę Państwową II stopnia (też wręczoną 22 lipca). Odznaczenie to było uhonorowaniem zwycięskiej batalii o wdrożenie XYZ do produkcji. Te seryjne jednostki nosiły nazwy, najpierw ZAM-2, a później ZAM-41. Dość powiedzieć, że były wykorzystywane w przemyśle i instytucjach finansowych, jak choćby banki czy na przykład w Towarzystwie Ubezpieczeń i Reasekuracji WARTA. Kilka jednostek zakupiły instytuty w NRD.

EOL był nawet w IBM

Jakby tego było mało, oprócz licznych prac naukowych, dydaktycznych i wydawniczych, profesor Łukaszewicz stał się też twórcą języka EOL, którego głównym zadaniem była automatyzacja oprogramowania komputerów i język ten był jednym z pierwszych na świecie tego typu języków. Co ciekawe, zastosowano go w USA do programowania licznych sieci komputerowych, a także przy dwu modelach komputerów IBM. O osiągnięciach profesora Łukaszewicza można pisać całe elaboraty i wypada się cieszyć, że tak światły umysł trafił na najlepsze dla siebie czasy. A Polskie Towarzystwo Informatyczne uhonorowała go pośmiertną notą:

"W dniu 5 marca 2013 roku zmarł w Warszawie w wieku 89 lat prof. dr inż. Leon Łukaszewicz, emerytowany profesor Instytutu Podstaw Informatyki PAN, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk. Pionier informatyki w Polsce, projektant i konstruktor pierwszej polskiej maszyny analogowej ARR, pierwszego polskiego komputera XYZ i serii komputerów ZAM, w tym komputera tranzystorowego stosowanego m.in. w bankowości. Wybitny specjalista w dziedzinie języków formalnych, współtwórca SAKO - »polskiego Fortranu«. Wykształcił wiele pokoleń naukowców, konstruktorów i programistów, wspierając również kształcenie niewidomych informatyków. Członek-Założyciel Polskiego Towarzystwa Informatycznego.

Cześć Jego pamięci!"

PP

Elektroniczny Numeryczny Integrator

Maszynę tę nazwano UNIVAC I, co było częściowym skrótem od angielskiego Universal Automatic Computer. Konstruktorami tej maszyny byli dwaj amerykańscy inżynierowie John Wckert i John Mauchly. Komputer ten, całkowicie nieporęczny regał, został wyprodukowany w niedużej liczbie egzemplarzy, a jego wolumin sprzedaży osiągnął ledwie 40 jednostek.

Historia tych dwu inżynierów, a zarazem profesorów na Uniwersytecie Pensylwanii, pokazuje wiele wcześniejszych lat pracy nad maszyną elektroniczną. Pierwszym prototypem takiej maszyny był ich o kilka lat wcześniejszy ENIAC, co oznaczało skrót od angielskiego Electronic Numerical Integrator And Computer czyli Elektroniczny Numeryczny Integrator i Komputer. Uważa się, że była to pierwsza tego typu maszyna na świecie... oficjalnie, bo w porównywalnym czasie i w utajnionych warunkach pracowano nad podobnymi maszynami w Wielkiej Brytanii oraz w Niemczech. Dość powiedzieć, że osiągnięcie amerykańskie zaprezentowano i komercyjnie uznano jego pierwszeństwo.

Wybory prezydenckie w USA w 1952 roku

Co niezwykle ciekawe, ten pierwszy UNIVAC został zakupiony i wykorzystany przez amerykańskie biuro spisowe U.S. Census Bureau. Biuro to wykorzystało tę maszynę choćby w wyborach prezydenckich 1952 roku, a wyniki jego prognozy, wskazującej Dwighta Eisenhowera jako zwycięzcy w wyścigu do fotela prezydenta okazały się "szokujące technologicznie", bo pojawiły się jeszcze przed zamknięciem lokali wyborczych. Oprócz tego wykorzystania, komputer został zakupiony i zainstalowany przede wszystkim w instytucjach państwowych, wojskowych i naukowych takich jak: U.S. Air Force w Pentagonie, U.S. Army Map Service, New York University, do użytku przez Atomic Energy Commission, U.S. Navy, General Electric czy U.S. Air Force.

Najszybsza maszyna biznesowa

Technicznie, komputer ten charakteryzował się pod względem pracy z nim "użyciem klawiatury operatora i konsoli do pisania dla prostego lub ograniczonego wejścia i taśmy magnetycznej dla wszystkich innych wejść i wyjść. Wydruki były rejestrowane na taśmie, a następnie drukowane przez oddzielną drukarkę taśmową". (źr. Britannica)

Powszechnie uważało się tę maszynę liczącą za komputer "do komercyjnego przetwarzania danych, mający zastąpić ówczesne maszyny księgowe do kart perforowanych. Potrafił odczytać 7200 cyfr dziesiętnych na sekundę (nie używał liczb binarnych), co czyni go zdecydowanie najszybszą maszyną biznesową, jaka została dotąd zbudowana. Wykorzystanie rtęciowych linii opóźniających Eckerta znacznie zmniejszyło liczbę potrzebnych lamp próżniowych (do 5000), umożliwiając w ten sposób procesorowi głównemu zajęcie „zaledwie” 14,5 na 7,5 na 9 stóp (około 4,4 na 2,3 na 2,7 metra) przestrzeni. Była to prawdziwa maszyna biznesowa, sygnalizująca zbieżność akademickich badań obliczeniowych z trendem automatyzacji biura z końca XIX i początku XX wieku. Jako taki zapoczątkował erę "Wielkiego Żelaza" – dużego, masowo produkowanego sprzętu komputerowego". (źr. Britannica)

Wszyscy potrafimy sięgnąć pamięcią do dawnych kronik filmowych, w których pokazywano te wielkie osiągnięcia myśli ludzkiej. Pamiętamy pierwsze anonse o komputerach, które z wielkością obecnych osobistych jednostek nie miały niczego wspólnego. W tamtych czasach jednak były to prawdziwe sukcesy naukowców, dzięki którym możemy dzisiaj posługiwać się urządzeniami znacznie szybszymi i sprawniejszymi, a posiadającymi niesamowicie zminiaturyzowaną formę. By tak się stało, musiał być najpierw wymyślony pierwszy komputer i dzisiaj obchodzimy kolejną rocznicę jego prezentacji.

PP

ARR (Analizator Równań Różniczkowych) był komputerem analogowym, za to XYZ można już śmiało nazwać elektronicznym komputerem cyfrowym. Oczywiście osiągnięcia te zawdzięczamy całemu zespołowi naukowców pracujących pod kierunkiem Leona Łukaszewicza, który zadbał też o odpowiednie oprogramowanie dla tych informatycznych zdobyczy polskiej nauki. Wspólnie z zespołem zaprojektował polski system kodowania SAKO, by kilka lat później stworzyć całkowicie polski język programowania EOL.

Dwa światy

Leon Łukaszewicz maturę zdał w 1943 roku - na tajnych kompletach jako uczeń Liceum im. Stefana Batorego w Warszawie. Ten ambitny młody człowiek odznaczał się również wielkim patriotycznym zaangażowaniem - jako niespełna 21-latek brał czynny udział w Powstaniu Warszawskim w stopniu starszego strzelca Armii Krajowej.

Na początku 2. poł XX w. świat dopiero zaczynał odkrywać maszyny liczące, których moc obliczeniowa predestynowałaby je do miana pierwszy komputerów. A właściwie: dwa napędzające się światy: imperialistyczny Zachód i komunistyczny (czasami zwany postępowym) Wschód przystąpiły do wyścigu technologicznego i militarnego. W wyścigu tym idea stworzenia maszyny liczącej, która spełniałaby funkcje obecnie rozumianego komputera, była niejako fundamentem zwycięstwa. Powszechnie uważano, że w krajach komunistycznych nie było technicznych możliwości produkowania komputerów, choćby ze względu ubogiej bazy materiałowej i właściwych technologii.

Rodzinne tradycje naukowe 

Profesor Łukaszewicz, od 1963 roku profesor nadzwyczajny, tytuł profesora zwyczajnego otrzymał w 1978 roku – wypełnił z nawiązką tradycje rodzinne jako matematyk i naukowiec. Dość powiedzieć, że już od poł. XIX w. jego dziadkowie i wujostwo piastowali tytuły doktorów i profesorów matematyki na uniwersytetach i uczelniach politechnicznych.

Młody Leon, idąc rodzinnymi śladami, też odbył podwójne studia wyższe - najpierw w 1948 roku na Wydziale Elektrycznym Politechniki Gdańskiej, a następnie w 1950 na Wydziale Matematyki Uniwersytetu Warszawskiego. Żeby tego było mało, w 1952 roku doktoryzował się na Wydziale Elektroniki Politechniki Warszawskiej.

***

Czytaj także:

• Filip de Girard - genialny Francuz, który związał się z Polską
• Józef Bożek – konstruktor prototypu samochodu

***

Grupa Aparatów Matematycznych

W 1948 roku prof. Kazimierz Kuratowski ogłosił zamiar zbudowania elektronicznej maszyny liczącej i w tym celu poszukiwał odpowiedniego zespołu naukowców. Wtedy pojawił się Leon Łukaszewicz wraz z grupą swoich kolegów ze studiów i razem założyli słynny GAM - Grupę Aparatów Matematycznych.

Pracowali wszyscy, ale to Łukaszewicz kierował tymi pracami i był jednym z głównych pomysłodawców poszczególnych rozwiązań. Dlatego też często mówi się o nim jako o twórcy pierwszych polskich komputerów - tych działających i produkowanych później seryjnie, choć w niezbyt licznych seriach. W kilku ośrodkach naukowych w Polsce podejmowano takie próby stworzenia komputerów, ale to GAM doprowadziła do pierwszych w pełni działających jednostek.

Analizator Równań Różniczkowych

Założenie było proste - najpierw przez stworzenie jednostki analogowej przejść do zbudowania cyfrowej maszyny matematycznej, pracując równocześnie nad językiem kodowania tych maszyn.

Zespół GAM najpierw zbudował Analizator Równań Różniczkowych - ARR - czyli ogólnie ujmując komputer analogowy (maszyna ta jest wystawiona do oglądania w warszawskim Muzeum Techniki). Był to rok 1955 i Łukaszewicz wraz z całym zespołem GAM otrzymali pierwszy raz Nagrodę Państwową II stopnia, wręczoną 22 lipca w Święto Odrodzenia Polski.

Uniwersalna Maszyna Cyfrowa

Nie minęły trzy lata i zespół GAM, pracując ściśle nad projektem Łukaszewicza i pod jego kierunkiem, stworzył pierwszy w Polsce elektroniczny komputer cyfrowy o bardzo znaczącej nazwie - XYZ. Co było najwspanialsze to fakt, że komputer ten działał i był największym tego typu osiągnięciem w krajach komunistycznych, gdzie była to pierwsza Uniwersalna Maszyna Cyfrowa.

Oczywiście Związek Radziecki miał komputery znacznie większe od polskiego XYZ, ale to polski wynalazek był od tych radzieckich znacznie lepszy. Choćby ze względu na specjalnie wymyślony przez Łukaszewicza System Automatycznego Kodowania SAKO.

Był on znacznie prostszy, łatwiejszy w użyciu i o wiele szybszy od tych radzieckich. Ten polski Fortran, jak go nazywano, miał jeszcze jedną wyśmienitą cechę: komendy miał w języku polskim, oczywiście bez znaków diakrytycznych, podobne do tych, które używa się w języku codziennym - np. SKOCZ DO, CZYTAJ itp. Skrót nazwy tego języka też ma swoje znaczenie: System Automatycznego Kodowania Operacji.

Język EOL

Łukaszewicz wraz z zespołem GAM przemianowani na ZAM (Zakład Aparatów Matematycznych), a później na IMM (Instytut Maszyn Matematycznych PAN) otrzymali w 1964 roku drugi raz Nagrodę Państwową II stopnia (tez wręczoną 22 lipca). Odznaczenie to było uhonorowaniem zwycięskiej batalii o wdrożenie XYZ do produkcji.

Seryjne jednostki nosiły nazwy: najpierw ZAM-2, a później ZAM-41. Dość powiedzieć, że były wykorzystywane w przemyśle i instytucjach finansowych, jak choćby w bankach czy na przykład w Towarzystwie Ubezpieczeń i Reasekuracji WARTA. Kilka jednostek zakupiły instytuty w NRD.

Jakby tego było mało, oprócz licznych prac naukowych, dydaktycznych i wydawniczych prof. Łukaszewicz zajmował się też tworzeniem języka EOL, którego głównym zadaniem była automatyzacja oprogramowania komputerów. Był to jeden z pierwszych na świecie tego typu języków.

Co ciekawe, zastosowano go w USA do programowania licznych sieci komputerowych, a także przy dwu modelach komputerów IBM.

***

Czytaj także:

• Zygmunt Puławski. Pionier polskich myśliwców
• Kazimierz Prószyński. Pierwszy człowiek w kinematografii

***

O osiągnięciach prof. Łukaszewicza można by jeszcze długo pisać. Polskie Towarzystwo Informatyczne w pośmiertnej nocie honorującej dokonania tego naukowa, przypominało:

"W dniu 5 marca 2013 roku zmarł w Warszawie w wieku 89 lat prof. dr inż. Leon Łukaszewicz, emerytowany profesor Instytutu Podstaw Informatyki PAN, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk. Pionier informatyki w Polsce, projektant i konstruktor pierwszej polskiej maszyny analogowej ARR, pierwszego polskiego komputera XYZ i serii komputerów ZAM, w tym komputera tranzystorowego stosowanego m.in. w bankowości. Wybitny specjalista w dziedzinie języków formalnych, współtwórca SAKO - "polskiego Fortranu".

Wykształcił wiele pokoleń naukowców, konstruktorów i programistów, wspierając również kształcenie niewidomych informatyków. Członek-Założyciel Polskiego Towarzystwa Informatycznego (…)."

PP