Historia

Sołżenicyn był emigrantem przymusowym

Ostatnia aktualizacja: 11.12.2014 06:10
Siedział w więzieniu, 8 lat spędził w łagrach. Odmówiono mu prawa do bycia pisarzem radzieckim, w 1974 aresztowano, wsadzono do samolotu i wyrzucono z kraju. Obywatelstwo przywrócił mu prezydent Michaił Gorbaczow w sierpniu 1990 roku.
Audio
  • Pożegnanie Sołżenicyna - wypowiedź Michaiła Gorbaczowa
  • Moje spotkania z Sołżenicynem - wspomnienia prof. Jerzego Pomianowskiego.
  • Pisarz, który był sumieniem Rosji - fragm. audycji Witolda Malesy.
Aleksander Sołżenicyn, Wikimedia Commons
Aleksander Sołżenicyn, Wikimedia CommonsFoto: Evstafiev

Aleksander Sołżenicyn urodził się 11 grudnia 1918.

Czuł się wygnańcem. Wielokrotnie podkreślał, że nigdy by ze Związku Radzieckiego nie wyjechał, o prawa człowieka chciał walczyć we własnej ojczyźnie. Najpierw zamieszkał w Niemczech, potem przeniósł się do Szwajcarii, a stamtąd wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. Po 18 latach wrócił do kraju.

- Był człowiekiem bardzo przywiązanym do wolności i sprawiedliwości. Był też niezależny, dlatego mógł wytrzymać wszystkie próby. Rosja będzie go pamiętać zawsze – mówił Michaił Gorbaczow po śmierci pisarza.

Przeżył wiele epok, dożył do 90. roku życia. Urodził się w 1918, wtedy, gdy bolszewicy przejmowali władzę. Jako młody człowiek, był przekonanym  zwolennikiem Lenina. Ale szybko nadeszło rozczarowanie komunizmem. Przyszła wojna, mobilizacja i aresztowanie. Zatrzymano go 9 lutego 1945 w Elblągu, po tym jak NKWD przechwyciło jego list do przyjaciela zawierający krytyczne opinie na temat sposobów prowadzenia wojny przez Związek Radziecki i roli Stalina. Najpierw były więzienia, potem obozy pracy.

- Pisarzem byłbym zawsze, ale bez tego doświadczenia więzień i łagrów, nie wiem, jakim byłbym pisarzem – mówił Sołżenicyn pod koniec swego życia w wywiadzie dla tygodnika ”Der Spiegel”.

Prozaik, eseista, ekspert od spraw historii Europy Wschodniej, tłumacz prawie wszystkich dzieł Aleksandra Sołżenicyna, prof. Jerzy Pomianowski wspominał pisarza w ”Sygnałach dnia”:

- Spotkania z nim były nie tyle interesujące, co wstrząsające. Dowiedziałem się od niego rzeczy, o których czytałem wcześniej w jego książkach, ale jego osobiste świadectwo dodawało tym sprawom skrzydeł, i to nie czarnych skrzydeł, pozwalało bowiem mieć nadzieję.

- Sołżenicyn dał świadectwo, że prawo stosowane dla podtrzymania nieludzkiej dyktatury , dla podtrzymania władzy jednego człowieka, jednej partii, dla podtrzymania stanu niewoli dla całego narodu nie ma nic wspólnego ze sprawiedliwością - komentował prof. Pomianowski i dodał:

- Uświadomił ludziom na Zachodzie, zwłaszcza we Francji, Włoszech, Hiszpanii, jak nieludzki jest bolszewizm. W tych krajach nie przyjmowano tego do wiadomości. Pokazał, że Lenin, Stalin są nieodrodnymi braćmi Hitlera i bolszewizm jest równie okrutny, jak ongiś faszyzm.

Mówiono o nim, że był człowiekiem, który zaszczepił swoją twórczością odporność na tyranię.

- W czasach pogardy dla człowieka, bronił skrzywdzonych i poniżonych. Czynił to w stylu Dostojewskiego i Tołstoja, ale przeciwko rewolucji bolszewickiej. W tym sensie był sumieniem Rosji – mówił historyk literatury, prof. Grzegorz Przebinda w audycji Witolda Malesy ”Pisarz, który był sumieniem Rosji”.

Aleksander Sołżenicyn był pisarzem, ale też wybitnym znawcą problematyki historycznej. Jest autorem m.in.: opowiadania ”Jeden dzień Iwana Denisowicza”, powieści ”Oddział chorych na raka”, i najbardziej znanego dzieła „ Archipelag GUŁag”. W 1970 został nagrodzony Literacką Nchipelaagrodą Nobla. Zmarł 3 sierpnia 2008 roku.

Posłuchaj wspomnień o Aleksandrze Sołżenicynie, jego życiu i twórczości w archiwalnych audycjach Polskiego Radia.

Zajrzyj na strony serwisu "Radia Wolności">>>

Czytaj także

Wczoraj w Moskwie zmarł Aleksander Sołżenicyn, noblista i autor dzieła „Archipelag Gułag”.

Ostatnia aktualizacja: 04.08.2008 17:45
Pokazał światu najstraszniejszy archipelag – ociekającą cierpieniem mapę radzieckich obozów. Jego relacja wstrząsnęła Zachodem. Wczoraj w Moskwie zmarł Aleksander Sołżenicyn, noblista i autor dzieła „Archipelag Gułag”.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Aleksander Sołżenicyn - pisarz, który był sumieniem Rosji

Ostatnia aktualizacja: 09.02.2023 05:38
- Sołżenicyn dał świadectwo, że prawo stosowane dla podtrzymania nieludzkiej dyktatury, dla podtrzymania władzy jednego człowieka, dla podtrzymania stanu niewoli dla całego narodu, nie ma nic wspólnego ze sprawiedliwością - mówił tłumacz prof. Jerzy Pomianowski.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Andriej Sacharow – twórca ruchu obrony praw człowieka

Ostatnia aktualizacja: 14.12.2023 05:35
14 grudnia 1989 roku zmarł Andriej Sacharow. Zanim został cenionym na całym świecie krytykiem komunistycznego reżimu, był znany jako jeden z największych fizyków XX wieku i szef sowieckiego programu jądrowego.
rozwiń zwiń