Kilkanaście przedstawień zwierząt sprzed ponad 25 000 lat odkryli archeolodzy w jaskini Askondo niedaleko miasteczka Mañaria w Kraju Basków. Autentyczność malowideł została już potwierdzona w 100 procentach.

Prehistoryczni twórcy wykorzystali do ich stworzenia czerwony barwnik. Większość z rysunków przedstawia konie, niektóre mają ponad półtora metra wyskości. Wśród dzieł  sztuki jest także ryt przedstawiający konia i czerwony odcisk dłoni, pierwszy w tym rejonie Hiszpanii. Poza tym w grocie znaleziono kilka rytów niefiguratywnych.

Niestety, jak ogłosł dr Diego Gárate, archeolog, malowidła są źle zachowane. Wszystko wskazuje na to, że powstały około 28 000 – 18 000 lat p.n.e., a zatem za ich powtsanie odpowiedzialni są ludzie kultury graweckiej i solutrejskiej. Badacze dodają, że najbardziej prawdopodobną datą powstania malowideł jest 25 000 lat temu – są zatem starsze od tych w Altamirze (Altamira to jaskinia krasowa w górach Kantabryjskich w północnej Hiszpanii, w pobliżu Santillana del Mar. Została odkryta w 1879 roku, a znajdujące sie w niej malowidła kultury magdaleńskiej uchodzą za najlepiej zachowane na świecie. Powstały „zaledwie” 15 000 lat temu).

Odkrycia w jaskini Askondo dokonało w styczniu trzech lokalnych badaczy: Diego Gárate Maidagan, Joseba Rios Garaizar i Ander Ugarte Cuetara. Zrobili to w ramach projektu poszukiwania prehistorycznych pozostałości w Kraju Basków. Jaskinia była znana od dawna (odkryto ją w 1912 roku), ale – ponieważ malowidła są zniszczone – trudno było je dojrzec niewprawnym okiem. – Trzeba wiedzieć, czego się szuka – mówi Manuel González Morales z Instituto Internacional de Investigaciones Prehistóricas de Cantabria (Kantabryjski Międzynarodowy Instytut Badań Prehistorycznych).

Z ogłoszeniem sensacji zwlekano aż do potwierdzenia autentycznosci znaleziska. Aby to zrobić, lokalni badacze zaprosili niezależną komisję specjalistów. Eksperci Manuel González Morales y Cesar González Sanz z Instituto Internacional de Investigaciones Prehistóricas de Cantabria byli jednomyślni. – Nie ma żadnych wątpliwości. Są prawdziwe – ogłosili.

Archeolodzy muszą teraz dokładnie przebadań wnętrze jaskini w poszukiwaniu pozostawionych przez malarzy artefaktów. Być może znajdą kolejne malowidła.

(ew/elcorreo.com)

Projekt ma, oczywiście, na celu ochronę oryginału. Nawet nie zdajemy sobie sprawy, jak bardzo szkodliwe dla paleolitycznych malowideł są ludzkie oddechy i ciepło naszych ciał.

Pomysłodawcy projektu mają nadzieję, że kopię jaskini będzie odwiedzać 400 tysięcy turystów rocznie. 

Pochodząca sprzed około 32 tys. lat pieczara, położona w departamencie Ardeche na południu Francji, jest niedostępna dla turystów. Zaraz po jej odkryciu w 1994 roku władze, aby uchronić skalne malowidła przed zniszczeniem, postanowiły tylko wyjątkowo otwierać jaskinię dla zwiedzających. Ale malowidła z jaksini Chauvet to najstarsze znane nam malowidła tej klasy (są o prawie 20 000 lat starsze niż te w Lascaux), a zatem chętnych do oglądania zawsze było wielu.

Obecnie w podparyskiej miejscowości Champdeuil ekipa międzynarodowych specjalistów rozpoczęła budowę wiernej repliki prehistorycznej pieczary. Zbudowana z wielu materiałów kopia ma się rozciągać na powierzchni 3,5 tys. metrów kw. i zawierać, tak jak oryginał, setki prehistorycznych malowideł skalnych z wizerunkami zwierząt: nosorożców, mamutów, lwów, reniferów czy niedźwiedzi.

Wysoka na 12 metrów replika stanie pośród malowniczych wąwozów w dolinie Rodanu w miejscowości Vallon-Pont d'Arc, tuż obok autentycznej jaskini Chauveta. Projekt budowy repliki kosztuje 45 milionów euro. Fundusze pochodzą z budżetu państwa francuskiego, kas lokalnych oraz ze środków unijnych.

Według projektu, pierwsi turyści będą mogli zwiedzić młodszą "siostrę-bliźniaczkę" jednej z najstarszych grot na świecie za trzy lata.
To nie pierwszy projekt tego typu. Mało kto zwiedza jasninię Lascaux - także i ona od lat ma kopię (Lascaux 2), do której trafiają turyści. Oryginałem cieszyć mogą się tylko specjaliści. Tak będzie i w przypadku jaskini Chauveta.

Jaskinię Chauveta odkryła w 1994 roku ekipa francuskich speleologów, których pracą kierował Jean-Marie Chauvet. Wewnątrz pieczary znajduje się najstarsza i jedna z najpiękniejszych naskalnych galerii Europy. Na jej ścianach prehistoryczni "malarze" uwiecznili dziesiątki gatunków zwierząt w ruchu. W sumie doliczono się tam około 500 skalnych wizerunków. W ubiegłym roku znany niemiecki reżyser Werner Herzog nakręcił o grocie Chauveta dokument w technice trójwymiarowej pt. "Cave of Forgotten Dreams" ("Jaskinia zapomnianych snów").

(ew/pap/)

W Abri Castanet w południowej Francji odkryto freski naskalne datowane na 37 tys. lat. Są one dwukrotnie starsze od malowideł z Lascaux czy Altamiry. Badania, prowadzone przez ponad tuzin naukowców z Europy i USA, opublikowano właśnie na łamach tygodnika "PNAS".

Freski reprezentują wczesną kulturę oryniacką. Dotąd najstarszym świadectwem sztuki jaskiniowej kultury oryniackiej była francuska jaskinia Chauvet.

Na stanowisku w Abri Castanet od kilkunastu lat prowadzono wykopaliska archeologiczne. Naukowcy natrafiali tam na różnorodne przedmioty, np. kościane ozdoby, które były dowodem umiejętności symbolicznego myślenia ich twórców. Kultura oryniacka wygasła mniej więcej 28 tys. lat temu.

W 2007 r. naukowcy odkryli pierwsze ślady malowideł naskalnych w grocie zamieszkanej przez grupę łowców-zbieraczy. Freski przedstawiają postaci zwierząt oraz różne kształty geometryczne.

Jak wyjaśniają naukowcy, freski są nieco starsze niż te w grocie Chauvet. Różnią się też charakterem. W Chauvet freski wykonano głęboko pod ziemią, w trudno dostępnych miejscach. Być może miały mieć charakter kultowy. Natomiast malunki z Castanet są blisko związane z codziennym życiem, które toczyło się tuż obok.

Zobacz galerię: Dzień na zdjęciach >>>

PAP, mr

9 września 1978 roku kopalnia soli w Wieliczce została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Dwa lata później znana reportażystka Polskiego Radia, Krystyna Melion odwiedziła miasto, nagrała ludzi, którzy okryli przed nią tajemnice ukryte pod ziemią.

Kopalnia Soli "Wieliczka"-Groty Kryształowe. Wikimedia Commons/cc. Fot.: Rocker1984

Legenda o królowej Kindze

- Kopalnia Wieliczka jest czynna nieprzerwanie od połowy XIII w. Wyeksploatowano tu ponad 20 mln ton soli, w wyniku tego powstały wyrobiska chodnikowe długości ponad 300 km – mówił historyk Józef Piotrowicz.

Legenda głosi, że wszystko zaczęło się od królowej Kingi. - Dostała ona od swego ojca, króla węgierskiego kopalnię soli w Maramures – przypominała starą opowieść etnograf, Urszula Janicka-Krzywda. - Oczywiście jako świątobliwa i łaskawa pani nie pragnęła dla siebie żadnych drogocennych przedmiotów i bogactw. Poprosiła jedynie o sól dla ludu, który obejmowała we władanie wraz ze swym małżonkiem, królem Bolesławem Wstydliwym. Do szybu kopalni na Węgrzech wrzuciła ponoć Kinga złoty pierścień i potem, kiedy już była w Polsce kazała kopać szyby solne w okolicach Wieliczki. W pierwszej bryle kamiennej soli, na którą natrafiono znajdował się ów wrzucony na Węgrzech pierścień.

Szyb Kunegundy w kopalni soli w Wieliczce. Wikimedia Commons/cc. Fot.: Adam Kumiszcza

Najstarsze solanki w Europie

Tyle legenda. Prawda jest taka, że właśnie w Wieliczce odnotowano najstarsze ślady wykorzystywania solanek na terenie Europy Środkowej. Celtowie, których ślady też odnaleziono, wprowadzili cały system oczyszczania solanki. Stały rozwój osadnictwa na tym terenie przypada na wczesne średniowiecze.

Kiedy na mapie Polski pojawiła się nazwa Wieliczka? Odnotowano ją na początku XII w. i brzmiała wtedy ”Magnum salda”, co w tłumaczeniu polskim brzmiało ”wielka sól”.

Ciekawe historie opowiadał w reportażu Krystyny Melion inż. Aleksander Batko:

- Tam na dole panuje specyficzny mikroklimat. Wszystko, co było wykonane z drewna jest pokryte warstwą soli. Ona przenika w głąb i dzięki temu drewno się doskonale konserwuje. Po przecięciu takiego starego stempla, który ma 200-300 lat widać na zewnątrz wyraźnie otoczkę z soli, a wewnątrz widzimy piękne, zdrowe drewno, tak jakby niedawno ktoś je ściął.

Kopalnia Soli w Wieliczce - komora Weimar. Wikimedia Commons/cc. Fot.: Marek Czerwiński

Kopernik w Wieliczce

Pierwszym znaczącym turystą, który odwiedził kopalnie soli w Wieliczce był nasz genialny astronom Mikołaj Kopernik. Odnotowały to kroniki pod koniec XV w.

- Każdy władca w Polsce, obejmując rządy w kraju uważał za swój gospodarski obowiązek pokazać się w Wieliczce - mówił w audycji historyk Józef Piotrowicz. - W czasie zaborów odwiedzali to miejsce i car Aleksander i cesarze austriaccy - dodał.

Teraz do kopalni przyjeżdżają turyści, ale też kuracjusze. Na pomysł stworzenia tu sanatorium dla osób z chorobami dróg oddechowych wpadł prof. Mieczysław Skulimowski. Opowiada o wspaniałych właściwościach podziemnego leczenia w grotach solnych.

Zapraszamy na dźwiękową wycieczkę po Wieliczce, na spotkanie z ludźmi, którzy jak mało kto znają historię tego miasta i jego największe atrakcje.

bs

Położona nad Nilem stolica Egiptu - Kair jest miastem, które robi ogromne wrażenie na każdym turyście, kupcu czy dyplomacie. Miasto to przede wszystkim zaskakuje przybysza swoim ogromem. Nie ma dokładnych statystyk na temat liczby ludności (około 9 mln), która nie jest stała. Codziennie przybywa tu tysiąc nowych mieszkańców.
To największe miasto Afryki i Bliskiego Wschodu zostało założone 8 sierpnia 969 roku. - W całej swojej historii pretendowało ono i nadal pretenduje do miana roli stolicy świata arabskiego – mówił konserwator zabytków dr Andrzej Misiorowski.
Kair swoją nazwę otrzymał u schyłku X wieku, w 966 roku, od nazwy planety, która w tym czasie była w zenicie. Był to Mars, którego arabska nazwa brzmi Al-Kahira.
Tereny zamieszkiwane od czasów prehistorycznych
Kair został założony obok wcześniej istniejących osiedli czy wręcz miast. Jego teren zamieszkany był już w okresie neolitu. W pobliżu leżała stolica Starego Państwa – Mempfis oraz miejscowość Giza (nekropolia władców egipskich IV dynastii) dziś dzielnica Kairu. W I wieku p.n.e. Rzymianie zbudowali tu potężną twierdzę Babylon. Została ona zdobyta w 641 roku przez Amr Ibn al-Asa i stanowiła przedmieście założonego już arabskiego miasta Al-Fustad.
Pod koniec IX wieku zaczęła się budowa nowej część miasta - Askar (dzielnica rezydencjonalna). Kiedy w 969 roku tereny te zajęły wojska berberyjskie w imieniu Fatymidów, 8 sierpnia założono tu nowe miasto Al-Kahira (Kair). Od 973 stało się ono stolicą Egiptu, a Fustat nazywa się odtąd Starym Kairem. Kolejni władcy nie przebudowywali miast zastanych po swoich poprzednikach lecz w sąsiedztwie zakładali nowe stolice.
W tamtych czasach Kair był jednym z największych miast Wschodu. Rządzony przez dynastie Fatymidów, Ajjubidów i Mameluków stale się rozwijał. W 1517 został podbity przez Turków osmańskich. W latach 1798-1801 znajdował się pod panowaniem francuskim, następnie angielskim aż do 1922 roku, by po zniesieniu protektoratu na powrót stać się stolicą niepodległego państwa Egipt.
Bogactwo budowane latami
Przede wszystkim Kair to miasto zdumiewającej architektury, miasto meczetów, starych uliczek, muzeów, teatrów, miasto turystów. Znakiem rozpoznawczym Kairu, jak wieża Eiffla w Paryżu czy Brama Brandenburska w Berlinie, jest Cytadela Saladyna. Na wysokim wzgórzu wznoszącym się nad miastem i otoczonym potężnymi murami widnieje kopuła meczetu Muhammada Alego z dwoma strzelistymi minaretami. Zbudowana przez sułtana Saladyna w roku 1176 była przez lata świadkiem wielu ponurych i krwawych wydarzeń.
W stolicy Egiptu znajdziemy też nietknięte dawne kościoły koptyjskie. Do najstarszych z nich należy kościół św. Sergiusza i Bachusa, w jego podziemiach znajduje się krypta, która, jak głosi legenda, schroniła się Święta Rodzina, w czasie swojej znanej biblijnej ucieczki do Egiptu.
Jak wszystkie miasta Wschodu, Kair to miasto wielkich kontrastów. To nie tylko wspaniałe hotele, luksusowe dzielnice ale także enklawy slumsów, szop, bud sklecanych z desek czy tektury. W jednej z jego dzielnic tzw. Mieście Umarłych mieszka od 2 do 3 mln osób. Na terenie starego cmentarza, który leży niedaleko Cytadeli Saladyna osiedli ubodzy muzułmanie.
Będąc w Kairze, warto odwiedzić trzy najważniejsze muzea: bogate w zbiory Muzeum Egipskie Sztuki Starożytnej gdzie m.in. można zobaczyć wykopaliska z grobu faraona Tutanchamona; Muzeum Koptyjskie oraz Muzeum Sztuki Islamskiej, a więc tej sztuki która od 641 roku zdominowała sztukę egipską.
Kair słynie też z olbrzymiej dzielnicy bazarów - Chan al-Chalili. Jest to plątanina nie kończących  się uliczek przy których tłoczą się sklepy, sklepiki i kioski, w których można kupić właściwie wszystko. Tutaj na własne oczy możemy zobaczyć jak są produkowany wyroby sztuki ludowej czy rzemiosła artystycznego. Syn bądź wnuk właściciela sklepu siedzi na stołeczku przed witryną sklepu i pracowicie wykonuje mosiężny talerz lub szlifuje koraliki. Trzeba tylko pamiętać, że kupując, zawsze trzeba się targować.
mk