Historia

Getto w Krakowie. "Stąd wiodła ich ostatnia droga do obozów zagłady"

Ostatnia aktualizacja: 03.03.2024 05:45
3 marca 1941 roku Otto Wächter, niemiecki gubernator dystryktu krakowskiego, wydał rozporządzenie, w którym stwierdzał, że "ze względów zdrowotnych i policyjnych" konieczne jest utworzenie "żydowskiej dzielnicy mieszkaniowej".
Przesiedlanie Żydów do getta w Krakowie w 1941 r.
Przesiedlanie Żydów do getta w Krakowie w 1941 r.Foto: PAP/CAF

Było ono jednym z pięciu największych gett w Generalnym Gubernatorstwie w czasie II wojny światowej.

Prześladowania Żydów w Krakowie rozpoczęły się wkrótce po rozpoczęciu okupacji we wrześniu 1939 roku. Na Żydów nałożono obowiązek uczestniczenia w pracach przymusowych, noszenia opasek identyfikacyjnych, synagogi w Krakowie zostały zamknięte. Bezpośrednio przed wybuchem II wojny światowej krakowska ludność żydowska liczyła ponad 60 tysięcy osób. Okupację przeżyło niespełna tysiąc z nich.


Posłuchaj
25:17 jan karski_człowiek, który próbował powstrzymać holokaust.mp3 O kurierze Polskiego Państwa Podziemnego Janie Karskim mówią: historyk prof. Marian Marek Drozdowski i dziennikarz Maciej Wierzyński, który przeprowadził z Karskim wywiad-rzekę, aud. Krzysztofa Michalskiego z cyklu "Naukowy zawrót głowy", w audycji wykorzystano nagrania archiwalne sekcji polskiej BBC z wypowiedzią Jana Karskiego z 1995 roku

Czytaj także:

Adolf Hitler zapowiada eksterminację Żydów – zlekceważone słowa

Konferencja w Wannsee, czyli urzędowa decyzja o masowym ludobójstwie europejskich Żydów

Żydzi z getta w Łodzi trafili do piekła Auschwitz

Getto warszawskie - piekło w środku miasta

Nazistowska propaganda

Decyzję o utworzeniu getta - "żydowskiej dzielnicy mieszkaniowej" w dzielnicy Podgórze - podjął 3 marca 1941 roku gubernator dystryktu krakowskiego Otto Wächter. Nazistowska propaganda tłumaczyła, że jest to konieczne, by chronić Aryjczyków przed epidemiami szerzącymi się wśród Żydów. Wcześniej, w maju 1940 roku hitlerowcy wydali rozkaz o przesiedleniu Żydów z Krakowa.

Na początku października 1941 roku w getcie o powierzchni 20 hektarów mieszkało około 16 tysięcy Żydów. Zamknięty obszar obejmował 15 ulic, przy których stało 320 domów. Dzielnicę otoczono ogrodzeniem z drutu kolczastego, a w niektórych miejscach murem. Pierwsze wysiedlenia z getta nastąpiły pod koniec maja 1942 roku.

"Stąd wiodła ich ostatnia droga do obozów zagłady"

W nocy z 31 maja na 1 czerwca 1942 roku Żydów zgromadzono na centralnym placu Zgody, a następnie wywieziono do obozów koncentracyjnych, między innymi kilka tysięcy osób do obozu w Bełżcu. Kilkaset osób zamordowano na miejscu. Od tej pory Niemcy rozpoczęli systematyczną wywózkę Żydów z krakowskiego getta do okolicznych obozów koncentracyjnych.

Ostateczną likwidację getta przeprowadzono w dniach 13-14 marca 1943 roku. Na ulicach zginęło wtedy prawie dwa tysiące Żydów, a wszyscy mieszkańcy getta zdolni do pracy (około 8 tysięcy osób) zostali przeniesieni do obozu pracy w Płaszowie, później przekształconego w obóz koncentracyjny. Było to miejsce eksterminacji ludności żydowskiej nie tylko z Krakowa, ale także spoza granic Polski. Ogółem więziono tam 150 tysięcy Żydów i Cyganów. W obozie zginęło około 80 tysięcy osób, w tym kilkanaście tysięcy krakowskich Żydów.

Z getta w Krakowie Niemcy wywozili Żydów także do obozów śmierci w Bełżcu i Auschwitz. W getcie powstawały żydowskie grupy oporu (Żydowska Organizacja Bojowa), które ze wsparciem Armii Krajowej podejmowały akcje zbrojne.

Przed wybuchem II wojny światowej krakowska ludność żydowska liczyła ponad 60 tysięcy osób. Okupację przeżyło niespełna tysiąc z nich. Po krakowskim getcie zachowało się bardzo niewiele śladów. Pozostały jeszcze fragmenty jego murów przy ul. Lwowskiej, na której umieszczono tablicę z napisem: "Tu żyli, cierpieli i ginęli z rąk hitlerowskich oprawców. Stąd wiodła ich ostatnia droga do obozów zagłady".

mk/im

Czytaj także

Rudolf Hoess - zbrodniarz, ludobójca, bestia…

Ostatnia aktualizacja: 11.03.2024 05:40
- Ginęło się w kloace, ginęło się pod murem, ginęło się w piwnicy, ginęło się w komorze gazowej. Bezimiennie, brzydko, w łachmanach, bez sławy i chwały – mówił jeden ze świadków zeznających w procesie Rudolfa Hoessa, komendanta KL Auschwitz-Birkenau.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Drugi proces oświęcimski – załoga Auschwitz-Birkenau przed sądem

Ostatnia aktualizacja: 10.08.2015 06:01
52 lata temu zakończył się drugi proces oświęcimski. Po latach od strasznych zbrodni w Oświęcimiu przed sądem stanęło 20 esesmanów, członków załogi obozu. Przeciwko swoim oprawcom zeznawali więźniowie, którym udało się przeżyć.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Auschwitz-Birkenau. Ostatni transport do piekła

Ostatnia aktualizacja: 16.01.2024 05:45
79 lat temu, 16 stycznia 1945 roku, z niemieckiego nazistowskiego obozu KL Plaszow wysłano ostatni transport więźniów do obozu zagłady Auschwitz-Birkenau.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Mordowali zamiast leczyć. 77 lat temu rozpoczął się proces nazistowskich lekarzy

Ostatnia aktualizacja: 09.12.2023 05:50
9 grudnia 1946 roku rozpoczął się w Norymberdze tzw. proces lekarzy. Byli lekarzami, ale sprzeniewierzyli się składanej przysiędze. Mimo zadania olbrzymich cierpień tysiącom istnień ludzkich prawie żaden z hitlerowskich lekarzy nie poczuwał się do winy.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Auschwitz to było piekło na ziemi". Wspomnienia Eulalii Rudak

Ostatnia aktualizacja: 27.01.2024 05:50
- Jak się urodziło dziecko, to nad tą matką stawał jakiś niemiecki nadzorca, esesman czy Mengele i ona musiała "na raz, dwa, trzy" utopić swoje dziecko w odchodach - posłuchaj wstrząsających wspomnień Eulalii Rudak. (Polskie Radio, 1972)
rozwiń zwiń
Czytaj także

Mieczysław Kościelniak. Dokumentalista obozów zagłady

Ostatnia aktualizacja: 05.03.2024 05:40
5 marca 1993 roku w Słupsku zmarł Mieczysław Kościelniak, malarz, grafik, więzień niemieckiego obozu śmierci Auschwitz, autor około 300 prac narysowanych w obozie, dokumentujących życie więźniów.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Operacja "Dożynki". Niemcy mordują 42 tys. Żydów z Generalnego Gubernatorstwa

Ostatnia aktualizacja: 03.11.2023 05:50
- Z głośników od rana rozbrzmiewały melodie walców Straussa, która zagłuszała nieustanny terkot karabinów maszynowych i krzyki konających - wspominał na antenie Polskiego Radia były więzień obozu koncentracyjnego na Majdanku. Była to największa jednostkowa eksterminacja dokonana w historii niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych.
rozwiń zwiń