Historia

Vidkun Quisling - wstydliwy problem Norwegów

Ostatnia aktualizacja: 24.10.2023 05:30
24 października 1945 roku w Oslo rozstrzelano byłego kolaborującego z nazistowskimi Niemcami premiera Norwegii Vidkuna Quislinga. Jego nazwisko stało się symbolem zdrady narodowej.
Vidkun Quisling, foto: wikipediaflikrRiksarkivet
Vidkun Quisling, foto: wikipedia/flikr/Riksarkivet

Jak doszło do zdrady?

Droga Vidkuna Quislinga do zdrady nie została jeszcze do końca wyjaśniona. Pojawił się na arenie politycznej w momencie wybuchu II wojny światowej i właściwie bardzo wcześnie, jeszcze w czasie wojny, o zdrajcach zaczęto mówić "quislingowcy".

- On był kolaborantem ideowym i fakt, że opowiedział się po stronie niemieckiej w momencie ataku wojsk hitlerowskich na Norwegię, był kolejnym etapem na jego drodze życiowej - mówiła skandynawistka Anna Marciniakówna.


Posłuchaj
30:03 vidkun quisling___1505_94_iv_tr_0-0_108063774fdb5350[00].mp3 Vidkun Quisling - audycja Sławomira Szofa z cyklu "Postacie XX wieku" z gościnnym udziałem tłumaczki literatury skandynawskiej Anny Marciniakówny. (PR, 1.10.1994)

 

Quislng należał do ludzi, których określano mianem pangermanistów. Opowiadali się oni za wyższością narodów germańskich, nie tylko narodu niemieckiego. Wykorzystywała to propaganda nazistowska w odniesieniu do krajów skandynawskich, a szczególnie Norwegii. Odwoływano się przy tym do epoki wikingów.

- Hitler obiecywał wszystkim swoim zwolennikom, że nowy ład na świecie, który wprowadzą Niemcy hitlerowskie, obejmie cały świat germański. A takie kraje jak Norwegia zajmą przy tym nowym germańskim stole zaszczytne miejsce - wyjaśniała Anna Marciniakówna.

Norweski nacjonalista

Vidkun Quisling urodził się w 1887 roku. Po ukończeniu Wyższej Szkoły Wojskowej, od 1911 roku pracował w sztabie generalnym. W 1918 został attaché wojskowym w Rosji Radzieckiej. U boku badacza polarnego Fridtjofa Nansena brał udział w akcji pomocy dla ofiar głodu w ZSRR. Po powrocie do kraju był ministrem obrony w kilku rządach międzywojennych. Jednak współpraca z nim była bardzo trudna. Quisling był bowiem niesłychanie radykalny i w różnych kwestiach przejawiał niesłychanie ekstremalne poglądy. Właściwie wchodził w konflikty ze wszystkimi.

W 1933 roku, z momentem dojścia Hitlera do władzy, założył partię Nasjonal Samling (Jedność Narodowa) o programie nacjonalistycznym. - Te wszystkie cechy jego osobowości - wielka pewność siebie, nieumiejętność współpracy, nieliczenie się ze zdaniem innych - sprawiały, że partia nie zyskiwała poparcia w społeczeństwie, a także nie miała zbyt wielu członków. Właściwie do momentu wybuchu wojny to było coś na kształt bardziej sekty politycznej niż partii - mówiła skandynawistka.

W Hitlerze widział przyszłość Norwegii

Vidkun Quisling był tak pewny, że na nim spoczywa misja wprowadzenia Norwegii do tego nowego świata germańskiego, które stworzą Niemcy hitlerowskie, że właściwie nic się poza tym dla niego nie liczyło.

Jeszcze przed wybuchem II wojny światowej kontaktował się z Adolfem Hitlerem i Alfredem Rosenbergiem, otrzymywał z Niemiec znaczne środki pieniężne na rozwój swojego ruchu. W założonej przez siebie gazecie publikował artykuły napastliwe wobec króla Norwegii, Haakona VII oraz polityki zagranicznej państwa. Jawnie wzywał Hitlera do zajęcia Norwegii.

Pomógł III Rzeszy w zajęciu Norwegii

3 kwietnia 1940, na 6 dni przed atakiem niemieckim na Norwegię, przekazał III Rzeszy informacje o jej systemie obronnym.

9 kwietnia wieczorem, kiedy Niemcy zajmowali Oslo, a ich okręty lądowały u wybrzeży Norwegii, Quisling ukrywał się w Hotelu Continental, z którego wyszedł po kilku godzinach. Dostał się do radiostacji i ogłosił się premierem. Snute już od 1939 roku plany dokonania przewrotu państwowego i objęcia władzy zostały zrealizowane.

Jego ludzie, wraz z bojówkami mniejszości niemieckiej, pomagali Niemcom w inwazji na Norwegię. Zajmowali oni gmachy ministerstw i innych ważniejszych instytucji, opanowanych już zresztą częściowo przez grupy volksdeutschów.

Na czele rządu marionetkowego

Mimo, że Quisling od razu ogłosił się premierem, faktycznie został nim dopiero w dwa lata później - 1 lutego 1942 roku. Najpierw stanął na czele Partii Jedności Narodowej i kierował okupowaną przez III Rzeszę Norwegią. - On był premierem marionetkowym. Nawet wtedy, kiedy został nim formalnie, to się właściwie nie zmieniło. Niemcy zdawali sobie sprawę, że z tym politykiem niczego nie osiągną - mówił redaktor Sławomir Szof.

Król Haakon VII, wraz z rządem norweskim, ewakuował się do Wielkiej Brytanii. Kwestia niepodległości była dla Norwegów sprawą najważniejszą i właściwie cały naród, z wyjątkiem członków parlamentu, od pierwszych godzin przystąpił do ruchu oporu.

Antysemityzm Quislinga

W swoich żądaniach Quisling szedł momentami nawet dalej niż sami Niemcy. To on odpowiadał za prześladowania, deportacje i wyniszczenie Żydów norweskich. W 1942 roku norweska policja doprowadziła na statek "Donau" 532 osoby, które wywieziono do obozów koncentracyjnych. Ogółem deportowano z Norwegii 771 Żydów, z których ocalały jedynie 44 osoby.

Zdrajca narodowy

Po zakończeniu wojny Vidkun Quisling za swoje działania zapłacił głową. Został aresztowany i 10 września 1945 skazany na śmierć. Stracono go 24 października 1945 roku z wyroku Trybunału Norweskiego za zdradę ojczyzny. Jego nazwisko stało się synonimem zdrady.

mk

Czytaj także

Haakon VII nie chciał stać się zakładnikiem Hitlera

Ostatnia aktualizacja: 07.06.2013 07:00
Christian, Fryderyk, Carl, Georg, Waldemar, Axel – takie imiona otrzymał na chrzcie. Gdy wstępował na tron Norwegii przyjął imię Haakon VII.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Sojusz Finlandii z III Rzeszą – według Finów była to konieczność

Ostatnia aktualizacja: 25.06.2013 06:00
- Wobec alternatywy Niemcy lub Związek Sowiecki byliśmy przyparci do muru – pisał w swoich wspomnieniach dowódca wojsk fińskich, marszałek Gustaw Mannerheim.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Bitwa o Narwik - pierwsze zwycięstwo aliantów

Ostatnia aktualizacja: 28.05.2023 05:55
W nocy z 27 na 28 maja 1940 roku, z udziałem polskiej Brygady Strzelców Podhalańskich, alianci odbili Niemcom norweski port Narwik. Był to pierwszy triumf aliantów w wojnie z III Rzeszą.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kampania norweska – wyścig o rudę

Ostatnia aktualizacja: 10.06.2017 06:07
Niemiecka i aliancka inwazja na Norwegię niemal zbiegły się w czasie. Niemcy mieli to szczęście, że uderzyli jako pierwsi.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Zatopienie Rio de Janeiro. Jak "Orzeł" ostrzegł aliantów o inwazji w Norwegii

Ostatnia aktualizacja: 08.04.2023 05:49
Dziwne zachowanie jednostki cywilnej wzbudziło podejrzenia kapitana polskiego okrętu. Instynkt go nie zawiódł. "Rio de Janeiro" był wilkiem w owczej skórze – cywilną jednostką, na pokładzie której płynęli żołnierze Wehrmachtu gotowi do zajęcia Norwegii.
rozwiń zwiń