Historia

III Rzesza i żądania wobec Polski

Ostatnia aktualizacja: 24.10.2023 05:35
Według traktatu wersalskiego fragment dawnego województwa pomorskiego przyznano Polsce. Teren ten z wolnym miastem Gdańsk kilka lat później miał okazać się osią polsko-niemieckiego konfliktu. 24 października 1938 roku Joachim von Ribbentrop wysunął swe żądania.
Joachim von Ribbentrop i Józef Beck podczas oficjalnej wizyty Ribbentropa w Warszawie w styczniu 1939 r.
Joachim von Ribbentrop i Józef Beck podczas oficjalnej wizyty Ribbentropa w Warszawie w styczniu 1939 r.Foto: Wikipedia/domena publiczna

Ribbentrop domagał się oddania terenu, jak głosiła niemiecka propaganda, dzielącego Prusy Wschodnie z od reszty Niemiec. Wytwór niemieckiej nomenklatury – polski korytarz – stał się elementem żądań zachodniego sąsiada względem Polski na niespełna rok przed rozpoczęciem wojny. Wojny, która musiała nadejść, bo Polacy tych żądań nie mieli zamiaru spełnić.

Niemieckie podchody

Pakt Ribbentrop – Mołotow był tylko zwieńczeniem planów Niemców względem ziem polskich. Przygotowanie podłoża pod ekspansję na wschodzie było procesem, który rozpoczął się już kilkanaście lat przed II wojną światową. Najpierw Niemcy uderzyli w gospodarkę Polski. 15 czerwca 1925 roku upłynął termin obowiązywania polsko-niemieckich porozumień handlowych wynikających z postanowień konwencji genewskiej o podziale Górnego Śląska. Niemcy byli zobowiązani do przyjmowania na swój rynek bez opłat celnych 500 tys. ton polskiego węgla miesięcznie. Po tym terminie odmówili tego i rozpoczęła się tzw. wojna celna.

– Rozpoczynając tę handlową wojnę celną zamierzali Niemcy doprowadzić, jak to określał minister spraw zagranicznych Republiki Weimarskiej Gustaw Stresemann, do sparaliżowania całej struktury państwowej Polski, by wymusić następnie rewizję granic – mówił w audycji Andrzeja Sowy dr Janusz Osica.

Kilka miesięcy później podpisano układ w Locarno. Traktat gwarantował nienaruszalność zachodnich granic niemieckich. Niemcy jednocześnie odmówiły takich zapewnień w odniesieniu do granic z Polską i z Czechosłowacją. Już wówczas można było odnieść nieuchronne wrażenie, że granice w Europie dzielą się na nienaruszalne i te, które naruszyć można.

– Locarno dla Stresemana oznaczało po prostu możliwość odebrania od Polski, jak on to określił, "niemieckich prowincji wschodnich" – podkreślał dr Janusz Osica. – Pamiętajmy, że państwo polskie powstało odzyskując od Niemiec około 45 tys. km 2 utraconych w wyniku rozbiorów, czy jak w przypadku Śląska utraconych jeszcze wcześniej.

Chwilowe ocieplenie stosunków

– Hitler deklarował się jako przyjaciel Polski, jako polityk pokojowy – przyznał w 1998 roku dr Janusz Osica.

Przyjazne stosunki z naszym zachodnim sąsiadem nie trwały długo. Gdy Hitler zdołał utworzyć potężną armię, otrzymał zgodę na Anschluss Austrii, a potem wchłonięcie części Czechosłowacji, przyszedł czas i na Polskę.

– 24 października 1938 roku minister spraw zagranicznych Rzeszy, Joachim von Ribbentrop w rozmowie z ambasadorem Józefem Lipskim wysunął po raz pierwszy pod adresem Polski żądanie, które określił pięknym eufemizmem: "propozycją uregulowania wzajemnych stosunków" - mówił dr Janusz Osica.

Polska strona miała według Ribbentropa przystać na aneksję Gdańska, zgodzić się na zbudowanie autostrady łączącej Prusy Wschodnie z niemieckim Pomorzem i przystąpić do paktu antykominternowskiego. W zamian mieliśmy otrzymać 25-letnią gwarancję utrzymania granicy z Rzeszą i wzmocnienie współpracy. Strona Polska nie przystała na "propozycję".

Jednak nieprzejęci odmową Niemcy nie czekali długo z kolejnymi żądaniami. 5 stycznia 1939 roku w rozmowie z Hitlerem ponownie usłyszał je Józef Beck. Kilka dni później podczas narady z Ignacym Mościckim i Edwardem Rydzem-Śmigłym zgodnie ustalono, że ekspansja Niemiec postępuje zbyt daleko, na co nie można przystać, nawet za cenę konfliktu zbrojnego.

Czytaj więcej:

Anschluss Austrii - nazistowskie wilki w austriackiej owczarni

Ku wojnie

– Niemcy świadomi tego, że mają Polskę w kleszczowym uścisku  dwustronnym (…) powtórzyli swoje żądania 21 marca, tym razem na piśmie – podkreślał pogarszającą się sytuację Polski dr Janusz Osica. – Tym razem nie były to już ustne żądania, z których można się było wycofać, które można było zignorować.


Posłuchaj
09:15 rozmiekczanie_polski.mp3 O niemieckich naciskach na Polskę mówił Janusz Osica w audycji Andrzeja Sowy "Rozmiękczanie Polski" z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej - Niemcy". (PR, 10.02.1998)

 

Rozpoczęło się tworzenie korpusu do interwencji w Gdańsku w obawie przed zbrojną napaścią, a Polacy dzięki twardej postawie wobec zachodniego sąsiada uzyskali wsparcie angielskie. Hitler uznał, że pakt z Brytyjczykami powoduje jednocześnie zerwanie układu z Polską, który zawarł jeszcze z Piłsudskim.

Wszystkie te wydarzenia doprowadziły do historycznego wystąpienia Józefa Becka przed Sejmem RP 5 maja 1939 roku, gdzie powiedział:

– Pokój jest rzeczą cenną i pożądaną – apelował z mównicy sejmowej minister Józef Beck. – Nasza generacja, skrwawiona w wojnach, na pewno na okres pokoju zasługuje. Ale pokój, jak prawie wszystkie sprawy tego świata, ma swoją cenę, wysoką, ale wymierną. My w Polsce nie znamy pojęcia pokoju za wszelką cenę. Jest jedna tylko rzecz w życiu ludzi, narodów i państw, która jest bezcenna. Tą rzeczą jest honor.


Posłuchaj
02:46 józef beck - przemówienie w sejmie___k 349_tr_1-1_1458448664debbff[00].mp3 Fragment przemówienia sejmowego Józefa Becka z 5 maja 1939 roku (PR, 05.05.1939)

 

Słowa Becka zostały przyjęte w ławach sejmowych owacjami i odbiły się głośnym echem w kraju i za granicą. Niemieckie żądania jednak nie ustały i ostatecznie zostały wyrażone 1 września 1939 roku.

mb

Czytaj także

Kolosalne straty wojenne Warszawy. Raport za lata 1939-1945

Ostatnia aktualizacja: 01.09.2023 06:39
W czasie Powstania Warszawskiego mogło zginąć od 150 do 200 tysięcy Polaków, w tym jedynie 16 tysięcy z nich było żołnierzami. Raport przygotowany w 2004 roku oszacował straty poniesione przez Warszawę na 45,3 miliarda dolarów.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Deklaracja o nieagresji z Hitlerem – pakt z diabłem próbą obrony niepodległości

Ostatnia aktualizacja: 26.01.2024 05:55
– Polska dyplomacja nie miała innej alternatywy niż polityka równowagi i osiągnięcie taktycznego porozumienia z Niemcami – oceniał na antenie Polskiego Radia prof. Marek Kornat.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Nazistowscy miliarderzy": za bogactwem wielu niemieckich firm kryje się często ciemna historia rodzinna

Ostatnia aktualizacja: 12.01.2023 05:40
Fortuny wielu niemieckich przemysłowców powstały na plecach robotników przymusowych i Żydów podczas II wojny światowej, napisał w opublikowanej w ubiegłym roku książce "Nazistowscy miliarderzy. Czarna historia najbogatszych niemieckich dynastii" holenderski dziennikarz David de Jong. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Adolf Hitler sięga po pełnię władzy. Dyktatura "demona zła"

Ostatnia aktualizacja: 02.08.2023 05:45
- To zdumiewające, bo on wyszedł z samego dołu. W kraju, w którym istniały pewne tradycje hierarchii społecznej i sztywne normy, trudny było się przebić, jeśli ktoś nie pochodził z określonego środowiska czy klasy społecznej. A Hitler to zrobił – mówił w radiowej audycji o karierze politycznej wodza III Rzeszy historyk prof. Franciszek Ryszka.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ograbieni z przyszłości. Jak wyglądałaby Polska, gdyby nie II wojna światowa?

Ostatnia aktualizacja: 01.09.2023 05:50
II wojna światowa musiała wybuchnąć. Dążyły do tego oba zbrodnicze totalitaryzmy – niemiecki nazizm i sowiecki komunizm. W wyniku konfliktu wśród licznych strat, które ponieśli Polacy, wliczyć trzeba jeszcze jedną – ograbienie z przyszłości, na którą pracowała II RP, a która nigdy się nie wydarzyła.
rozwiń zwiń