Historia

"Żelazna kurtyna". Przemówienie Winstona Churchilla w Fulton

Ostatnia aktualizacja: 05.03.2024 05:55
"Od Szczecina nad Bałtykiem do Triestu nad Adriatykiem opuściła się żelazna kurtyna w poprzek kontynentu" - mówił brytyjski premier w przemówieniu wygłoszonym 5 marca 1946 roku. Ten dzień zapoczątkował zimną wojnę.
Winston Churchill
Winston ChurchillFoto: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Współpraca wojenna Związku Sowieckiego z zachodnimi aliantami z wolna przechodziła do historii. Jednym z ostatnich przejawów współpracy trzech zwycięskich mocarstw był proces norymberski, podczas którego sądzono głównych zbrodniarzy wojennych III Rzeszy.

Momentem przełomowym było przemówienie Józefa Stalina w Moskwie na przedwyborczym wiecu, wygłoszone w lutym 1946 roku. Wówczas to generalissimus oświadczył, że istnieje blok państw kapitalistycznych i imperialistycznych, w których dzieje integralnie jest wpisana wojna. - Dopóki istnieć będą państwa kapitalistyczne realne będzie zagrożenie nowym konfliktem zbrojnym - stwierdził Stalin.

Na odpowiedź Zachodu nie trzeba było długo czekać. 5 marca 1946 w amerykańskim Westminster College w Fulton, w stanie Missouri, były premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill wygłosił słynne przemówienie.

Zobacz serwis specjalny "Kennedy w Berlinie">>>

Zobacz i posłuchaj fragmentów słynnego przemówienia Winstona Churchilla:

W obecności prezydenta Stanów Zjednoczonych, Harry’ego Trumana Churchill opisał podział sił w okresie powojennym, używając słynnego terminu "żelazna kurtyna". Według jego słów po wschodniej stronie kurtyny znalazły się "wszystkie stolice dawnych państw Środkowej i Wschodniej Europy – Warszawa, Berlin, Praga, Wiedeń, Budapeszt, Belgrad, Bukareszt, Sofia". Wszystkie te miasta poddane zostały "w wysokiej i rosnącej mierze kontroli ze strony Moskwy".

Brytyjski premier zaznaczył też, że dwa główne nieszczęścia, przed którymi należy chronić współczesny świat to wojna i tyrania. Nawiązując do tyranii, podkreślił, że w bardzo wielu krajach obywatele nie mogą korzystać ze swobód, z jakich korzystają obywatele Brytyjskiego Imperium.


Posłuchaj
03:13 Fulton.mp3 Wypowiedź prof. Jerzego Eislera na temat przemówienia Winstona Churchilla w Fulton, fragment audycji Andrzeja Sowy i Wojciecha Dmochowskiego z cyklu "Kronika dwóch tysiącleci". (PR, 7.11.2000)

 

- Przemówienie Churchilla w Fulton i jego późniejsza wrześniowa mowa na uniwersytecie w Zurychu były kolejnymi etapami narodzin zimnej wojny. Do tej swoistej ideologicznej wojny na słowa dołączył 6 września 1946 w Stuttgarcie amerykański sekretarz stanu James Byrnes - komentował na antenie Polskiego Radia prof. Jerzy Eisler.

Byrnes oświadczył, że Amerykanie nie opuszczą Niemiec i militarna obecność Stanów Zjednoczonych w Europie będzie zjawiskiem trwałym.

- Była to radykalna odpowiedź na fakty dokonujące się w Europie Środkowo-Wschodniej. Radziecka strefa wpływów w 1946 roku i następnych latach przekształcała się stopniowo w strefę radzieckiej bezwzględnej dominacji - podsumował historyk.

mjm/im

Czytaj także

Trybunał w Norymberdze – rozliczenie z nazizmem

Ostatnia aktualizacja: 01.10.2019 05:55
8 sierpnia 1945 cztery mocarstwa okupujące Niemcy powołały Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze w celu ukarania zbrodniarzy wojennych. Oskarżonym postawiono cztery główne zarzuty: udział w spisku w celu popełnienia zbrodni międzynarodowej, zbrodnie przeciwko pokojowi, zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości. Wyroki zapadły 1 października 1946.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Winston Churchill. Polityk, strateg, wybitny mówca

Ostatnia aktualizacja: 24.01.2024 05:35
59 lat temu, 24 stycznia 1965 roku zmarł Winston Churchill, polityk i strateg, dwukrotny premier Zjednoczonego Królestwa, wybitny mówca, a także pisarz nagrodzony w 1953 roku literacką Nagrodą Nobla. W 2002 roku wygrał plebiscyt BBC na najwybitniejszego Brytyjczyka w historii.
rozwiń zwiń
Czytaj także

79 lat temu w Jałcie Stalin wziął wszystko

Ostatnia aktualizacja: 04.02.2024 05:55
Na Krymie przywódcy ówczesnych mocarstw podjęli fatalne dla Polski decyzje. Przy większej determinacji państw zachodnich historia mogła potoczyć się inaczej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Dywizjon 303. Bohaterzy bitwy o Anglię

Ostatnia aktualizacja: 02.08.2023 05:50
2 sierpnia 1940 roku sformowano Dywizjon 303. Podczas bitwy o Wielką Brytanię zestrzelił on 110 niemieckich samolotów - najwięcej spośród dywizjonów myśliwskich biorących udział w walkach.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jak Churchill oddał Polskę Stalinowi

Ostatnia aktualizacja: 22.02.2024 05:55
80 lat temu, 22 lutego 1944 roku, premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill wygłosił w brytyjskiej Izbie Gmin przemówienie, które było faktycznym przyzwoleniem dla zaboru przez Związek Sowiecki większości wschodnich ziem Polski.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Wielka Trójka w Teheranie. Faktyczny koniec II Rzeczypospolitej

Ostatnia aktualizacja: 01.12.2023 06:01
Konferencja Wielkiej Trójki w Teheranie ustaliła powojenny kształt polskich granic i nie tylko granic – zachodni przywódcy praktycznie oddali Rzeczpospolitą we władanie Stalina.
rozwiń zwiń