Historia

Bitwa pod Oliwą - dzień, w którym słońce zaszło w południe

Ostatnia aktualizacja: 28.11.2023 05:49
Stawka była wysoka: usunięcie szwedzkiej blokady Gdańska. W tej grze obie strony wykazały się bohaterstwem i zaciekłością. Krew walczących zabarwiła wody zatoki na kolor zwycięskiej polskiej bandery.
Bitwa pod Oliwą, obraz Stefana Płużańskiego
Bitwa pod Oliwą, obraz Stefana PłużańskiegoFoto: Wikipedia/domena publiczna

28 listopada 1627 roku rozegrała się bitwa pod Oliwą. Flota Rzeczpospolitej zwyciężyła hegemona Morza Bałtyckiego - szwedzką armadę.

Gdańsk był dla Rzeczpospolitej handlowym oknem na świat. Szwedzi doskonale o tym wiedzieli. Wykorzystując dominację na Morzu Bałtyckim, zarządzili blokadę portu. Liczyli na to, że doprowadzi ona przeciwnika do gospodarczej zapaści.  

- Szwedzi mieli zdecydowaną przewagę. Ich flota operująca w rejonie Bałtyku składała się z około 80 okrętów i licznych statków transportowych - mówiła prof. Jolanta Choińska-Mika w audycji Andrzeja Sowy i Wojciecha Dmochowskiego z cyklu "Kronika polska".


Posłuchaj
05:55 bitwa pod oliwą___1674_01_iv_tr_0-0_103055203fcae47f[00].mp3 Bitwa pod Oliwą - gawęda prof. Jolanty Choińskiej-Miki w audycji Andrzeja Sowy i Wojciecha Dmochowskiego z cyklu "Kronika polska". (PR 20.04.2001)

 

Przeciwko tej potędze Rzeczpospolita była w stanie wystawić siedem okrętów, w tym jednostki przerobione ze statków handlowych.  

Wykorzystana okazja

- Dowództwo polskie wykorzystało moment, kiedy to, z powodu sztormów na Bałtyku, duża część floty szwedzkiej odstąpiła od blokady Gdańska, chroniąc się w swoim porcie macierzystym - wyjaśniała historyk.

Polska flota - w tym momencie liczniejsza, ale gorzej uzbrojona - zagrodziła drogę szwedzkiej armadzie. Bitwa podzielona była na dwa starcia: flagowy okręt nieprzyjaciela "Tigern" prowadził walkę z admiralską jednostką "Święty Jerzy" i niewielką "Panną Wodną", drugi pojedynek wywiązał się między polskim "Wodnikiem" i szwedzkim galeonem "Solen".

Krew i morze

"Tigern", po ostrzelaniu przez salwy z polskich okrętów, został zdobyty abordażem. W bitwie poniósł niestety śmierć dowódca polskiej floty - Holender Arend Dickman, którego powalił pocisk z wycofującej się szwedzkiej jednostki "Pelikan".

Marynarze z "Wodnika" również chcieli zdobyć "Solena" abordażem. Gdy statki sczepiły się burtami i wywiązała się walka na szwedzkim okręcie, jeden z szyprów nieprzyjaciela zszedł pod pokład i wysadził komorę prochową. "Solen" poszedł na dno, oddając morskim odmętom życia wielu walczących. Od tego wydarzenia ukuto powiedzenie, że tego dnia słońce (szwed. Solen) zaszło nad Gdańskiem w południe.  

Bitwa była zakończona. Reszta szwedzkiej eskadry wycofała się z zatoki. Na Bałtyk mogły wypłynąć polskie statki handlowe.

bm

Czytaj także

Gustaw II Adolf. Twórca szwedzkiej potęgi

Ostatnia aktualizacja: 12.10.2023 05:30
Gdy Gustaw II Adolf obejmował tron, Szwecja byłem krajem biednym i zacofanym. Gdy ginął pod Lützen, cała Europa drżała przed nową europejską potęgą, jaką pod jego rządami stało się skandynawskie królestwo.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Wojna siedmioletnia - (pierwsza) wojna światowa

Ostatnia aktualizacja: 18.05.2023 05:40
Konflikt między europejskimi potęgami zdominował początek drugiej połowy XVIII wieku. Z popiołów wojny wyłoniło się pierwsze światowe supermocarstwo - Wielka Brytania.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Flota Kaperska, czyli piraci Jego Królewskiej Mości

Ostatnia aktualizacja: 24.03.2024 05:45
456 lat temu, 24 marca 1568 roku, król Zygmunt II August powołał Komisję Morską, która stała się zaczątkiem polskiej admiralicji. Komisja miała za zadanie organizację floty i koordynację działań kaprów.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Bitwa pod Połtawą – tam, gdzie Rosja mówi dobranoc

Ostatnia aktualizacja: 08.07.2023 05:45
W wojnie ze Szwecją Rosjanie po raz pierwszy zastosowali taktykę, dzięki której pokonali później Napoleona i Hitlera. Zwycięstwo przekształciło państwo carów w agresywne mocarstwo światowe i pośrednio przyczyniło się do rozbiorów Polski.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Szwecja. Szczątki w trumnie biskupa należą najprawdopodobniej do jego wnuka

Ostatnia aktualizacja: 10.04.2021 05:40
Naukowcy z Uniwersytetu w Lund w Szwecji dzięki badaniom DNA rozwikłali zagadkę tajemniczego pochówku w trumnie XVII-wiecznego luterańskiego biskupa Pedera Winstrupa.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Szwecja. Zidentyfikowano wraki okrętów. Brały udział w potopie

Ostatnia aktualizacja: 12.05.2021 05:50
Odnalezione w 2019 roku w pobliżu Vaxholm pod Sztokholmem dwa wraki to okręty wojenne "Apollo" oraz "Maria", które zostały wykorzystane przez króla Szwecji Karola X Gustawa do najazdu na Polskę w XVII wieku - poinformowali w środę archeolodzy.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Szwedzki parlamentarzysta chce oddać Polsce zrabowany w XVII w. przez Szwedów cenny dokument

Ostatnia aktualizacja: 15.07.2022 05:40
Bjoern Soeder, parlamentarzysta prawicowej partii Szwedzcy Demokraci, zaproponował oddanie Polsce "Statutu Łaskiego" z 1506 roku, dokumentu wpisanego na listę UNESCO, a zrabowanego przez Szwedów podczas potopu szwedzkiego (1655-1660).
rozwiń zwiń
Czytaj także

368 lat temu rozpoczął się potop szwedzki. Dlaczego Szwedzi zaatakowali Rzeczpospolitą?

Ostatnia aktualizacja: 21.07.2023 05:48
Do najazdu na nasz kraj w 1655 roku wcale nie musiało dojść. Szwedzkie interesy w basenie Morza Bałtyckiego były zagrożone ekspansywną polityką coraz silniejszej Rosji, a nie słabnącej Rzeczypospolitej. Mimo to Szwedzi zdecydowali się zaatakować państwo polsko-litewskie. Dlaczego?
rozwiń zwiń