Historia

Unia brzeska - narodziny Kościoła unickiego

Ostatnia aktualizacja: 23.12.2021 05:30
23 grudnia 1595 roku papież Klemens VII wydał bullę "Magnus Dominus et laudabilis nimis", zatwierdzającą unię brzeską.
Fragment ryciny przedstawiającej nieistniejącą greckokatolicką cerkiew Świętego Mikołaja w Brześciu, gdzie została podpisana unia brzeska.
Fragment ryciny przedstawiającej nieistniejącą greckokatolicką cerkiew Świętego Mikołaja w Brześciu, gdzie została podpisana unia brzeska.Foto: Wikipedia/domena publiczna

Rzeczpospolita Obojga Narodów była państwem wielonarodowym i wielowyznaniowym. Kościół prawosławny w kraju podlegał patriarchatowi Konstantynopola. Miasto stopniowo traciło na znaczeniu. Jednocześnie rosło znaczenie Moskwy i koncepcja jej roli jako Trzeciego Rzymu. To spowodowało powstanie moskiewskiego patriarchatu w 1589 roku.

Nad Rzeczpospolitą zawisła realna groźba: spora część podwładnych króla mogłaby zostać jednocześnie podporządkowana duchownemu, który urzęduje we wrogim państwie. Król pozostawał pod wpływem ks. Piotra Skargi, który przekonywał go do działań mających na celu zjednoczenie kościołów w kraju. Z drugiej strony - do unii dążyli też duchowni prawosławni, którzy widzieli potrzebę reform. Tak doszło do zawarcia unii katolików z prawosławnymi.

Na mocy unii zawartej na synodzie w Brześciu Litewskim w 1586 roku część polskich prawosławnych uznała zwierzchnictwo papieża i przyjęła dogmaty uznawane w Kościele katolickim. Zachowany został przy tym kalendarz i obrządek kościoła prawosławnego.

- Domagano się od Zygmunta III zagwarantowania, że tworzący się w ten sposób Kościół unicki uzyska potwierdzenie praw i beneficjów, świątyń, które należały do Kościoła prawosławnego. Duchowni uniccy chcieli też uzyskać prawo do zasiadania w senacie. Król wyraził zgodę na niemal wszystkie warunki, jednak ostatnia kwestia pozostała nierozstrzygnięta, ponieważ decyzja nie zależała od króla, a od Sejmu Rzeczypospolitej – wyjaśniała prof. Jolanta Choińska-Mika w audycji Andrzeja Sowy i Wojciecha Dmochowskiego z cyklu "Kronika polska".


Posłuchaj
05:33 unia brzeska___1496_01_iv_tr_0-0_1125744811d1292a[00].mp3 Audycja Andrzeja Sowy i Wojciecha Dmochowskiego z cyklu "Kronika polska" poświęcona unii brzeskiej. (PR 9.04.2001)

 

Sytuacja unitów znacznie pogorszyła się po rozbiorach. Posłuchaj, jak zniknięcie Polski z mapy Europy wpłynęło na społeczność greckokatolicką.

Posłuchaj
19:36 widnokrąg____2474_96_iv_tr_0-0_1131346611cf4602[00].mp3 Prof. Henryk Wisner wyjaśnia genezę, znaczenie i skutki unii brzeskiej w audycji Agnieszki Steckiej z cyklu "Widnokrąg". (PR, 28.05.1996)

 

bm


Czytaj także

Święty z Asyżu – kochany i szanowany nie tylko przez katolików

Ostatnia aktualizacja: 03.10.2017 06:00
- Święty Franciszek z Asyżu w średniowieczu był niekwestionowanym autorytetem i ulubieńcem wiernych, choć nie tylko chrześcijan, bo dotarł do krajów islamu, gdzie głosił Ewangelię i zyskał uznanie. To był pierwszy człowiek otwarty na dialog między religijny - mówił ksiądz Henryk Małecki.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Wielka schizma wschodnia, czyli rozłam w Kościele

Ostatnia aktualizacja: 16.07.2023 05:40
Przyczyny rozłamu w Kościele powszechnym na rzymskokatolicki i prawosławny tkwią w odmiennych warunkach życia politycznego, ekonomicznego i religijnego zachodniej i wschodniej części dawnego Cesarstwa Rzymskiego. W głębokiej odmienności ducha rzymskiego i greckiego.
rozwiń zwiń