Historia

Koronacja Kazimierza Wielkiego na króla Polski

Ostatnia aktualizacja: 25.04.2023 05:50
Syn Władysława Łokietka wstąpił na tron w trudnym dla kraju momencie. Koronacja była konieczna, by wzmocnić pozycję państwa, które wciąż jednoczyło się w zwartą całość.
Wizerunek Kazimierza Wielkiego w cyklu Wizerunki książąt i królów polskich Ksawerego Pillatiego z 1888 roku.
Wizerunek Kazimierza Wielkiego w cyklu "Wizerunki książąt i królów polskich" Ksawerego Pillatiego z 1888 roku.Foto: Wikipedia/domena publiczna

25 kwietnia 1333 roku w Krakowie Kazimierz koronował się na króla Polski. 

W chwili objęcia tronu miał 23 lata. Koronacja odbyła się ponad miesiąc po śmierci ojca – Władysława Łokietka, któremu udało się zjednoczyć rozbite na dzielnice państwo polskie. Władysław jeszcze za życia zadbał o to, by jego następca jak najlepiej wykonywał obowiązki króla. W tym celu mianował Kazimierza namiestnikiem Wielkopolski, Sieradza i Kujaw. Dopilnował również tego, by syn towarzyszył mu w zbrojnych wyprawach.

Posłuchaj
27:33 kazimierz iii wielki (1)___f 34207_tr_0-0_11665186dc4525f2[00].mp3 Kulisy koronacji przybliżył prof. Henryk Samsonowicz w audycji Elizy Bojarskiej pt. "Kazimierz Wielki". (PR, 3.10.1985)

Polska po śmierci Władysława Łokietka

W momencie koronacji Pomorze Gdańskie należało do Krzyżaków. Księstwo płockie i Śląsk były lennem czeskim. Mazowsze pozostawało osobnym księstwem, lubiącym podkreślać swoją niezależność, podobnie jak ziemia kaliska i łęczycka. Polska składała się w zasadzie z dwóch wielkich prowincji – Wielkopolski i Małopolski.

– Od zachodu państwo polskie miało do czynienia z ekspansywną polityką brandenburska, a od północy z nieposkromionymi Krzyżakami. Koronę polską starała się również zdobyć dynastia Luksemburgów, zabiegając o nią poprzez swoją dyplomację na dworze papieskim oraz na dworach europejskich. Jedynymi sojusznikami (i to niepewnymi) byli węgierscy Andegawenowie. Była to niezwykle trudna sytuacja – mówił prof. Wojciech Fałkowski w audycji "Historia Polski. Średniowiecze".

Posłuchaj
06:50 historia polski (43) - średniowiecze___450_03_iv_tr_7-7_9868323dc44b1ad[00].mp3 O pierwszych latach rządów Kazimierza Wielkiego mówił prof. Wojciech Fałkowski w audycji Andrzeja Sowy z cyklu "Historia Polski. Średniowiecze". (PR, 3.03.2003)

Zagrożenie krzyżackie

Po śmierci ojca Kazimierz musiał zmierzyć się z wieloma nowymi wyzwaniami. Palącą sprawą stał się wygasający rozejm z Krzyżakami. Przyszły monarcha niezwłocznie przystąpił do pertraktacji z Zakonem. W trudnych rozmowach pomagali mu polscy możnowładcy.

W tych warunkach konieczne stało się wzmocnienie pozycji państwa polskiego, które mogła zapewnić koronacja na króla. Do podjęcia tego kroku Kazimierza namawiał jego szwagier - król Węgier Karol Robert.

 Karol Robert miał swoje własne zmartwienia na terenie Węgier. Jednak niechętnie patrzył na zbyt silny wzrost potęgi Luksemburgów w sąsiednich Czechach. Kazimierzowi zależało też na zapewnieniu ciągłości władzy. Istniał inny pretendent do tronu: Jan Luksemburski, który po Wacławach czeskich dziedziczył pretensje do tronu polskiego. Miał w większości zhołdowany Śląsk i niektóre części Mazowsza  wyjaśnił Henryk Samsonowicz w audycji "Kazimierz Wielki".

Wybór daty

Uczestnicząca w zwołanym w Krakowie zjeździe koronacyjnym szlachta jednogłośnie zaakceptowała kandydaturę syna Władysława Łokietka. Kazimierz mógł rozpocząć bezpośrednie przygotowania do objęcia władzy. Początkowo chciał koronować się w Wielkanoc przypadającą 4 kwietnia 1333 roku. Wybór daty był nieprzypadkowy – Wielkanoc zapewniłaby wspaniałą oprawę liturgiczną. Jednak wyczerpujące rozmowy z Krzyżakami sprawiły, że Kazimierz musiał przełożyć koronację. Przygotowanie uroczystości w tak krótkim czasie było też niemożliwe z powodów typowo organizacyjnych.

Ostatecznie zdecydowano się na 25 kwietnia. Tego dnia przypadała uroczystość św. Marka Ewangelisty, która w średniowieczu należała do tak zwanych dni świętych. W czytanym wtedy fragmencie Ewangelii kapłani przypominali wiernym o obowiązku poddaństwa i posłuszeństwa wobec władcy. Dodając to, że 25 kwietnia przypadał w trzecią niedzielę tzw. radosną, po najważniejszym święcie chrześcijańskim – Wielkanocy – Kazimierz nie mógł dokonać trafniejszego wyboru.

Koronacja

Podobnie, jak w przypadku Władysława, koronacja odbyła się na Zamku Królewskim na Wawelu w Krakowie. Wybór miejsca nie był przypadkowy – miał podkreślać to, że w dawnej piastowskiej stolicy na tron wstępuje władca zjednoczonego państwa.

 Korona w tamtych czasach podkreślała suwerenność władcy i jego niezależność. To może tłumaczyć, dlaczego Kazimierz śpieszył się z koronacją  dodał prof. Henryk Samsonowicz w audycji "Kazimierz Wielki".

Aktu koronacji dokonał arcybiskup gnieźnieński Jarosław w obecności innych biskupów, książąt i szlachty. Przebieg koronacji opisał Janko z Czarnkowa i Jan Długosz. Wraz z Kazimierzem na królową Polski została koronowana jego żona Aldona (po chrzcie przyjęła imię Anna) – córka księcia Litwy Giedymina. Dzięki temu zabiegowi już na samym początku panowania młody król umocnił sojusz z Litwą. Przeciwniczką koronacji Aldony była matka Kazimierza Jadwiga Kaliska, która uważała, że w Polsce może być tylko jedna królowa, czyli ona sama.

***

Najważniejszym wydarzeniem 25 kwietnia 1333 roku, oprócz koronacji Kazimierza, było przedłużenie rozejmu z Krzyżakami. Potwierdzenie porozumienia przyniosło Polsce dłuższy okres pokoju. Ten czas Kazimierz przeznaczył na modernizację kraju. Przeprowadzone przez niego reformy sprawiły, że historycy nadali mu przydomek "Wielki", a potomni zwykli mówić, że "zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną".

Źródła: Archiwum Polskiego Radia, Kazimierz Jasiński, Dzień koronacji Kazimierza Wielkiego w świetle współczesnych źródeł, wyd. 1993.

seb

Czytaj także

Katedra na Wawelu – historia Polski zapisana w kamieniu

Ostatnia aktualizacja: 28.03.2024 05:50
– Mam zawsze świadomość, że wchodzę do sanktuarium narodu, że wchodzę do pierwszego kościoła Rzeczypospolitej, że to jest świętość najwyższej rangi – mówił wieloletni kustosz i proboszcz wawelskiej katedry, ks. prałat Janusz Bielański.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Hrabina Cosel – faworyta króla Augusta II Mocnego

Ostatnia aktualizacja: 17.10.2023 05:38
17 października 1680 roku urodziła się Anna Konstancja Cosel. Hrabina zasłynęła przede wszystkim jako ukochana Augusta II Mocnego - króla Polski i elektora Saksonii. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kazimierz III Wielki. Ostatni Piast na polskim tronie

Ostatnia aktualizacja: 05.11.2023 05:55
Historia nadała mu przydomek "Wielki", jako jedynemu polskiemu królowi. – Rzadko, który władca był w stanie stworzyć tak pozytywny bilans swojego panowania – mówił prof. Henryk Samsonowicz w audycji Polskiego Radia z 2001 roku.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Bolesław Kędzierzawy. Rządził w czasach bratobójczych walk

Ostatnia aktualizacja: 03.04.2023 05:35
Kronikarz Wincenty Kadłubek zapisał: "O wiele więc lepiej chcieć zarządzać swoim własnym mieniem niż czyhać na cudze (…). Świętość tego zalecenia niemal zabobonnie czcił Bolesław". Czy miał rację?
rozwiń zwiń
Czytaj także

Władysław Łokietek - wielki mały człowiek

Ostatnia aktualizacja: 02.03.2019 06:00
Zjednoczenie państwa po ponad stuletnim okresie rozbicia dzielnicowego to niewątpliwy sukces tego króla. Hardy władca poza sukcesami ma jednak na swoim koncie także kilka złych, brzemiennych w skutki decyzji.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Chrzest Polski. Na trwale związał nasze dzieje z zachodnią Europą

Ostatnia aktualizacja: 14.04.2023 05:55
- Bez tego aktu na pewno Polski by nie było, absolutnie nie dałoby się jej utrzymać. Sądzę, że nie przyjąć chrztu, to zostawić lukę polityczną, w którą wszystko może wejść - mówił historyk prof. Jacek Banaszkiewicz.
rozwiń zwiń