Historia

RWPG – narzędzie uzależnienia od Moskwy

Ostatnia aktualizacja: 25.04.2023 05:40
Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej w komunistycznej propagandzie była przedstawiana jako organizacja, która powstała w reakcji na amerykański Plan Marshalla. W rzeczywistości była kolejnym z elementów podporządkowania krajów demokracji ludowej wobec Związku Radzieckiego.
Obrady komitetu wykonawczego Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej w 1964 roku
Obrady komitetu wykonawczego Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej w 1964 rokuFoto: Wikimedia Commons/dp

25 kwietnia 1949 roku w Moskwie rozpoczęła się pierwsza sesja Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG). Obok Związku Sowieckiego, w jej skład wchodziły Bułgaria, Czechosłowacja, Polska, Rumunia i Węgry.

Posłuchaj
09:59 sytuacja gospodarcza pierwszej połowy lat 50_ xx wieku___5428_96_iv_tr_0-0_9983916d75cbf66[00].mp3 – Polska ustawiła się na pozycji państwa peryferyjnego i satelickiego w stosunku do Związku Radzieckiego – mówił prof. Janusz Kaliński w audycji Andrzeja Sowy z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej – Polska". (PR, 10.12.1996)

Podział pracy w bloku wschodnim

Organizacja była środkiem pełnego uzależnienia gospodarek państw zależnych od ZSRR. Ich produkcja krajowa miała być dostosowania do potrzeb Związku Radzieckiego. 

Na przełomie lat 40. i 50. XX wieku Stalin parł do dominacji nad światem, co oznaczało wejście w konflikt ze Stanami Zjednoczonymi. Dlatego też blok komunistyczny przykładał dużą uwagę do rozwoju przemysłu ciężkiego, który był szczególnie ważny dla ogromnych potrzeb wojsk państw bloku wschodniego.

Dostosowanie się do zaleceń płynących z Moskwy nie ominęło także komunistycznej Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Inwestycje w polski przemysł zostały przeprowadzone w ramach planu trzyletniego i pięcioletniego, zrealizowanych na przełomie lat 40. i 50. XX wieku. 

– W połowie lat 50. XX wieku ukształtowała się specyficzna struktura gospodarki PRL. Była związana z przewagą przemysłu ciężkiego i zbrojeniowego kosztem innych gałęzi przemysłu, rolnictwa oraz infrastruktury gospodarczej. Mimo że w następnych latach próbowano przełamywać tę strukturę, to utrzymała się do końca PRL. Była niedostosowana zarówno do potrzeb społeczeństwa polskiego, jak i sytuacji naszej gospodarki na świecie. Polska ustawiła się na pozycji państwa peryferyjnego i satelickiego w stosunku do Związku Radzieckiego – mówił prof. Janusz Kaliński w audycji Polskiego Radia z 1996 roku.

Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej w praktyce była organizacją, która zarządzała podziałem pracy gospodarek bloku wschodniego. W myśl tych założeń Polska miała być dostawcą węgla, koksu, cynku, wyrobów walcowanych do NRD, Czechosłowacji, Węgier i Związku Radzieckiego.

Upadek systemu

– W RWPG były niezwykle zawikłane systemy rozliczeń i Sowieci byli przekonani, że tracą na tym wszystkim. Prawdę mówiąc, stratni byli wszyscy. RWPG oparta była na księżycowych założeniach i walucie, która nie istniała, czyli rublu transferowym – mówił prof. Paweł Wieczorkiewicz w audycji z cyklu "Tajna historia Polski".

Posłuchaj
21:26 epoka gierkowska - za i przeciw___2140_08_i_tr_0-0_9995050e286c7a6[00].mp3 Prof. Paweł Wieczorkiewicz ocenia epokę gierkowską w audycji Olgi Branieckiej z cyklu "Tajna historia Polski". (PR, 17.08.2008)

W 1964 roku został wprowadzony tzw. rubel transferowy, który miał być walutą obrachunkową w transakcjach zawieranych przez państwa członkowskiego RWPG. W rzeczywistości nie spełniał podstawowych kryteriów dla prowadzenia międzynarodowych transakcji, ponieważ nie miał realnej wartości, a jego kurs był utrzymywany sztucznie i wyznaczany w sposób arbitralny.

Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej w ostatnich latach działania przyjęła sobie za cel wzmacnianie procesu integracji socjalistycznej, która miała być odpowiedzią na coraz szerszą współpracę państw europejskich za żelazną kurtyną.

Organizacja ostatecznie zakończyła swoje istnienie w okresie rozpadu bloku wschodniego. Została rozwiązana 28 czerwca 1991 roku na mocy porozumienia podpisanego w Budapeszcie.

sa

Czytaj także

Kartki na mięso. Symbol gospodarki PRL

Ostatnia aktualizacja: 28.02.2021 05:40
28 lutego 1981 roku komunistyczny rząd pod naciskiem społecznym wprowadził reglamentację mięsa. Na skutek stale narastających trudności gospodarczych system kartkowy rozszerzono 30 kwietnia 1981 roku, obejmując nim oprócz mięsa także wszelkie przetwory mięsne, masło, mąkę, ryż i kaszę.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Plan Marshalla. Pomoc dla zrujnowanej Europy

Ostatnia aktualizacja: 05.06.2023 05:40
Państwa, które odniosły olbrzymie straty w wyniku II wojny światowej, otrzymały 13,5 miliarda dolarów. Polska, podobnie jak inne państwa podporządkowane ZSRR, ze względu na stanowisko Moskwy, nie mogła skorzystać z tych pieniędzy.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Piotr Bednarz – legenda wrocławskiej "S"

Ostatnia aktualizacja: 26.03.2024 05:40
W sierpniu 1980 roku był robotnikiem we wrocławskim Dolmelu. Zbudował tamtejszą Solidarność, której poświęcił całe życie. To on był w grupie, która przed stanem wojennym wybrała z banku 80 milionów złotych należących do funduszu związkowego. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kryzys lat 80-tych. Jaka była przyczyna strajków?

Ostatnia aktualizacja: 10.02.2019 13:10
- Jest taka scena, niemalże filmowa, ale prawdziwa, kiedy zaczyna się strajk w Świdniku. On się zaczyna od tego, że jeden z robotników podczas przerwy bierze kotleta mielonego, rzuca nim o ziemię i mówi: "niedość, że taki drogi, to jeszcze taki mały" - opisuje początki strajków, które wybuchły w Polsce w latach 80-tych historyk Grzegorz Majchrzak.
rozwiń zwiń
Czytaj także

30 lat transformacji gospodarczej. Trudny start wolnego rynku w wolnej Polsce

Ostatnia aktualizacja: 11.11.2019 11:05
Socjalistyczna gospodarka okresu PRL-u 30 lat temu została zastąpiona przez gospodarkę wolnorynkową, ale próby reform ekonomicznych podejmowano już w połowie lat 80. poprzedniego stulecia. Zasadnicze zmiany wystartowały w latach 1989-1991, kiedy to zmienił się ustrój polityczny Polski i nastał wolnorynkowy kapitalizm.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Czerwiec 1989. Prof. Musiał: Kiszczak, Jaruzelski i Rakoczy zostali zmuszeni do przemian przez Kreml

Ostatnia aktualizacja: 30.05.2021 11:48
- Wiemy, że od połowy lat 90-tych system komunistyczny się rozpadał. Wiemy też, że w 1985 roku Kreml zakazał używania bandzie Jaruzelskiego przemocy wobec opozycji. W tym układzie Kiszczak, Jaruzelski i Rakoczy nie doznali żadnego olśnienia, ale zostali zmuszeni do tych kroków - powiedział w Polskim Radiu 24 prof. Bogdan Musiał.
rozwiń zwiń