Historia

Płk Ryszard Kukliński. Amerykanie organizują ucieczkę przed dekonspiracją

Ostatnia aktualizacja: 07.11.2023 05:55
Z 7 na 8 listopada 1981 roku pułkownik Ryszard Kukliński, został, wraz z żoną i dwoma synami, potajemnie wywieziony z Polski. Przyczyną ewakuacji była obawa Kuklińskiego przed dekonspiracją, choć gen. Czesław Kiszczak utrzymywał, że kontrwywiad go nie podejrzewał. 
Legitymacja zolnierza zawodowego Ryszarda Kuklinskiego, 1981.
Legitymacja zolnierza zawodowego Ryszarda Kuklinskiego, 1981.Foto: East News

Agent wolności

Dzieciństwo upłynęło mu pod znakiem kultu Józefa Piłsudskiego i tradycji katolickiej. Jego ojciec Stanisław był związany z PPS. Za działalność konspiracyjną w czasie okupacji niemieckiej trafił do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen, gdzie zmarł.

Młody Kukliński po wojnie trafił do Wrocławia, pracował w fabryce mydła. Wiosną 1946 roku kilka tygodni spędził w areszcie pod zarzutem kradzieży.

W 1947 roku został przyjęty do Oficerskiej Szkoły Piechoty. Szybko awansował. Przełożeni oceniali go jako nieprzeciętnie inteligentnego. W 1963 roku rozpoczął pracę w Sztabie Generalnym Wojska Polskiego. Od 1970 roku był tajnym współpracownikiem CIA.

Ryszard Kukliński. Człowiek, który wstrząsnął komuną 

Jako pułkownik Ludowego Wojska Polskiego, zastępca szefa zarządu operacyjnego Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, miał dostęp do ściśle tajnych dokumentów, również tych zawierających plany strategiczne ewentualnej wojny państw Układu Warszawskiego zależnych od ZSRR z krajami NATO. Planów III wojny światowej widzianych oczami Moskwy. W latach 1971-1981 Ryszard Kukliński przekazał Amerykanom dziesiątki tysięcy tajnych planów wojskowych w nadziei, że w ten sposób Polskę przed tą wojną uchroni.


Posłuchaj
19:44 głos ma ryszard kukliński___pr iii 11.11.1997.mp3 - Polska była krajem zniewolonym. Ja wierzyłem w możliwość wybicia się na niepodległość - mówił Kukliński. (PR, 11.11.1997)

Niedługo przed wprowadzeniem stanu wojennego, wobec groźby dekonspiracji, został ewakuowany z Polski razem z żoną i dwoma synami. Zamieszkali w USA pod zmienionym nazwiskiem. Po przybyciu do Stanów Zjednoczonych płk Kukliński został ekspertem Departamentu Obrony i Departamentu Stanu. Otrzymał stopień pułkownika armii amerykańskiej i wysokie odznaczenie CIA. Obaj synowie Kuklińskiego w latach 90. zginęli w tajemniczych okolicznościach.

Zdrajca czy bohater

23 maja 1984 roku w tajnym procesie Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego zaocznie skazał na karę śmierci i konfiskatę majątku płk. Ryszarda Kuklińskiego, uznając go winnym "zdrady państwa i dezercji".

Upadek PRL nie przyniósł Kuklińskiemu chwały. W debacie publicznej pojawiło się pytanie: pułkownik to bohater, który starał się nie dopuścić do atomowej zagłady Polski, czy zdrajca na usługach obcego wywiadu?

O rehabilitację Kuklińskiego starał się w 1990 roku Zbigniew Brzeziński, doradca prezydenta Jimmy’ego Cartera ds. bezpieczeństwa narodowego USA. W tym samym roku, już w III RP, wyrok śmierci złagodzono do 25 lat więzienia.

W 1995 roku wyrok został uchylony. Rehabilitacja Kuklińskiego była jednym z nieoficjalnych warunków przyjęcia Polski do NATO.

Posłuchaj
00:31 Brzeziński o Kuklińskim.mp3 - Płk Kukliński dokonał rzeczy bohaterskiej - podkreślał Zbigniew Brzeziński. Fragment cyklu "Historia Solidarności - 25 lat". (PR, 2005)

"Wierność Bogu i Polsce"

Kukliński odwiedził Polskę w 1998 roku. Wygłosił w Sejmie przemówienie do posłów i senatorów. Dostał honorową szablę oficerską od premiera Jerzego Buzka. Otrzymał kilka tytułów honorowych, w tym honorowe obywatelstwo Krakowa i Gdańska, a także tytuł Honorowego Górnika od załogi kopalni "Wujek". W latach 2002-2004 Kukliński przyjeżdżał do Polski. Chciał zamieszkać na stałe w kraju.

Posłuchaj

15:49 Spowiedź Ryszarda Kuklińskiego, 29.04.1998, Kraków.mp3 - Miłość żąda ofiary i wierności, wierności dla jednego Boga i jednej, jedynej ojczyzny - Polski - mówił płk Ryszard Kukliński odbierając tytuł honorowego obywatela Krakowa. (PR, 29.04.1998)

Zmarł 11 lutego 2004 roku w Tampie na Florydzie. Ceremonia żałobna odbyła się na amerykańskim cmentarzu narodowym Arlington. Płk Ryszard Kukliński pochowany został w Alei Zasłużonych na cmentarzu wojskowym na warszawskich Powązkach.

W 2016 roku prezydent Andrzej Duda mianował pośmiertnie płk. Ryszarda Kuklińskiego na stopień generała brygady.

PAP/im

Czytaj także

"Kukliński wpłynął na los Polski i wolnego świata"

Ostatnia aktualizacja: 11.02.2016 08:11
Mija dziesiąta rocznica śmierci pułkownika Ryszarda Kuklińskiego. Przez szereg lat przekazywał Amerykanom tajne informacje dotyczące wojsk Układu Warszawskiego oraz nuklearnych planów ZSRR.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ryszard Kukliński. Szpieg, który wstrząsnął komuną

Ostatnia aktualizacja: 11.02.2024 06:00
20 lat temu, 11 lutego 2004 roku, zmarł Ryszard Kukliński, pułkownik Ludowego Wojska Polskiego, szpieg CIA o pseudonimach Jack Strong i Mewa. Przekazał Amerykanom dziesiątki tysięcy tajnych dokumentów Układu Warszawskiego, za co dostał wyrok śmierci.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ucieczki i likwidacja polskich oficerów wywiadu w czasie PRL

Ostatnia aktualizacja: 06.11.2017 20:14
W czasach PRL pewna liczba polskich oficerów wywiadu uciekła z Polski. O najgłośniejszych przypadkach ucieczek, a także o tym, czy polskie służby, wzorem służb radzieckich, dążyły do likwidacji "zdrajców", mówił w audycji Kulisy Spraw historyk dr Witold Bagieński z Instytutu Pamięci Narodowej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jerzy Bukowski, były rzecznik Ryszarda Kuklińskiego: on uratował Polskę i świat

Ostatnia aktualizacja: 16.02.2019 17:12
- Ryszard Kukliński był człowiekiem niezwykle inteligentnym. Jego inteligencja była porażająca. Miał też znakomitą pamięć do wydarzeń i nazwisk. Przy tym wszystkim był bardzo skromny - mówił w Polskim Radiu 24 dr Jerzy Bukowski, filozof, rzecznik Ryszarda Kuklińskiego. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Zbigniew Brzeziński – Polak w Białym Domu

Ostatnia aktualizacja: 28.03.2024 05:40
– Należał do elity najważniejszych osób decydujących o amerykańskiej polityce zagranicznej. Jego rola jest niezaprzeczalna – mówił o nim w 2017 roku Marek Wałkuski, korespondent Polskiego Radia w Waszyngtonie.
rozwiń zwiń