Historia

Sierpień '80. Przełomowe dni także dla Polskiego Radia

Ostatnia aktualizacja: 31.08.2023 05:50
W sytuacji rozwijającej się "polskiej rewolucji" na Wybrzeżu, wielu dziennikarzy - także Polskiego Radia - podjęło ryzyko przekazu nieocenzurowanego obrazu strajków w wielkich zakładach pracy. W efekcie powstały dokumenty radiowe tak wybitne, jak m.in. "Polski Sierpień" Janiny Jankowskiej.
Stolik Radia Solidarność podczas I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ Solidarność. W centrum widoczna Janina Jankowska
Stolik Radia "Solidarność" podczas I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ Solidarność. W centrum widoczna Janina JankowskaFoto: PAP/Stefan Kraszewski

Protest dziennikarzy

W 1980 roku Polskie Radio było częścią Komitetu ds. Radia i Telewizji. Mimo wartych zapamiętania wielu zasług dla kultury i życia społecznego ówczesna działalność programowa radia podporządkowana była przede wszystkim celom ideologicznym państwa komunistycznego. 

Posłuchaj
04:27 Robotnicy.mp3 - Wierzymy, że to, co zapowiedział towarzysz Edward Gierek, zostanie wprowadzone - komentarze robotników o charakterze propagandowym. (PR, 20.08.1980)

 

25 sierpnia 1980 dziennikarze przebywający w Gdańsku wystosowali protest przeciwko fałszywemu obrazowi wydarzeń prezentowanemu w oficjalnych mediach. Napisali w nim:

"My, polscy dziennikarze, obecni na Wybrzeżu Gdańskim w czasie strajku, oświadczamy, że wiele informacji dotychczas publikowanych, a przede wszystkim sposób ich komentowania, nie odpowiadało istocie zachodzących wydarzeń. Taki stan rzeczy sprzyja dezinformacji. Istniejąca blokada telekomunikacyjna oraz brak możliwości publikowania materiałów przedstawiających prawdziwy obraz sytuacji dotyka nas boleśnie i uniemożliwia uczciwe wypełnianie obowiązków zawodowych. Uważamy, że pełne informowanie społeczeństwa o wszystkim, co się dzieje w kraju, może tylko sprzyjać rozwiązywaniu sytuacji konfliktowych, a w przyszłości przyczynić się do rozwoju społecznego".

NSZZ "Solidarność" Pracowników Komitetu ds. Radia i Telewizji

Po podpisaniu porozumień sierpniowych w środowiskach pracowników mediów (nie tylko dziennikarzy) bardzo szybko rozpoczął się proces tworzenia niezależnych związków. Szczególnie aktywni byli tu pracownicy Programu III Polskiego Radia. Już 14 września 1980 w tworzącym się dopiero Regionie Mazowsze zarejestrowano NSZZ "Solidarność" Pracowników Komitetu ds. Radia i Telewizji.


Sierpien 80 Banner serwisu.jpg
Sierpień 80 - zobacz serwis specjalny



25 października 1980 powstała Krajowa Komisja Koordynacyjna Pracowników Radia i Telewizji NSZZ "Solidarność" z siedzibą we Wrocławiu. Tworzyli ją reprezentanci komitetów założycielskich z ośrodków radiowo-telewizyjnych w: Gdańsku, Poznaniu, Wrocławiu, Krakowie, Warszawie, Bydgoszczy, Opolu, Szczecinie, Lublinie, Łodzi, Katowicach, Zielonej Górze. Komitety te reprezentowały ok. 60 proc. pracowników radia i telewizji i dążyły do uczynienia z radia i telewizji instytucji będących wyrazicielem opinii publicznej.

Radio Solidarność

W styczniu 1981 roku związkowcy dziennikarze i realizatorzy Polskiego Radia utworzyli Radio "Solidarność", które przygotowywało programy informacyjne i edukacyjne dla związkowych radiowęzłów. Audycje były rozprowadzane na kasetach. Ich autorzy niejednokrotnie dementowali wiadomości przedstawiane przez media w oficjalnym obiegu.


Posłuchaj
35:36 1 audycja_połaczona Radio Solidarnosc.mp3 - Żądamy utworzenia radiowo-telewizyjnej redakcji NSZZ "Solidarność", która nie byłaby uzależniona od władz - słyszymy w pierwszej audycji Radia "Solidarość" (PR, 7.02.1981)

 

Audycje "Radia Solidarność" znaleźć można znaleźć pod tym adresem.

W czasie 16 miesięcy Solidarność radiowo-telewizyjna wielokrotnie protestowała przeciwko dezinformacyjnej działalności władz decydujących o kształcie nadawanego programu. Jednocześnie związek nie zapominał o sprawach pracowniczych, domagając się powstania wiarygodnego przedstawicielstwa pracowniczego w ówczesnych strukturach Radiokomitetu.

11 sierpnia 1981 grupa dziennikarzy radiowych zwróciła się z apelem do słuchaczy Polskiego Radia:

"Drodzy słuchacze! Sami czujecie, że program radia powrócił do stylu przedsierpniowego. Prosimy, nie wińcie nas. Nie mamy już wpływu na to, co ukazuje się na antenie Polskiego Radia. Za naszymi plecami w nagrane audycje wmontowywane są komentarze, na których publikację nigdy byśmy się nie zgodzili, pozbawia się nas prawa do publikowania stanowiska wszystkich stron, nakazuje umieszczać w audycjach komentarze, które naszym zdaniem nie służą społeczeństwu, usuwa się informacje prawdziwe. Praktyki te są jawnym pogwałceniem uchwały Sejmu zobowiązującej środki masowego przekazu i dziennikarzy do rzetelnego informowania społeczeństwa. Z ubolewaniem stwierdzamy, że znaleźli się dziennikarze piszący i funkcyjni, którzy z różnych pobudek postanowili sprzeniewierzyć się dziennikarskiemu obowiązkowi służenia społeczeństwu i prawdzie".

Dziennikarze i technicy Polskiego Radia przygotowali obsługę merytoryczną i dźwiękową I zjazdu NSZZ "Solidarność" we wrześniu i październiku 1980 roku, chociaż oficjalna ekipa dziennikarzy TVP nie otrzymała akredytacji na zjazd.

Stan wojenny

Po wprowadzeniu stanu wojennego internowano wielu działaczy Solidarności Radiokomitetu, a tzw. weryfikacją w PRiTV, zarówno w Warszawie, jak i w ośrodkach terenowych TVP i rozgłośniach regionalnych PR, objęci zostali wszyscy pracownicy.

W Warszawie przed komisjami stawali wtedy dziennikarze, pracownicy techniki, emisji, obsługi planu, rekwizytorni, działu scenografii i grafiki, dokumentacji i archiwum oraz całego zaplecza i administracji. W wyniku weryfikacji do wiosny 1982 roku zwolnionych zostało w Warszawie ponad 600 osób (w tym ponad dwustu dziennikarzy), co stanowiło ponad 10 proc. ogółu  zatrudnionych w tej instytucji.

Mimo represji Solidarność kontynuowała ożywioną działalność podziemną, a wydawany w latach 80. XX wieku "Biuletyn" był jednym z ciekawszych periodyków, w którym prezentowano wiele interesujących dyskusji politycznych i światopoglądowych. Dziennikarzy zaangażowanych w działalność podziemną spotykały rozmaite represje, m.in. w 1984 roku aresztowano Janinę Jankowską i Marka Mądrzejewskiego.

Jednak dzięki stałej i różnorodnej aktywności związkowej w czasie przemian roku 1989 Solidarność Radia i Telewizji mogła od razu przystąpić do działania.

Czytaj także

Sierpień 80. Zmanipulowane kazanie prymasa Wyszyńskiego na Jasnej Górze

Ostatnia aktualizacja: 26.08.2023 05:55
43 lata temu prymas Stefan Wyszyński wygłosił kazanie na Jasnej Górze. Prymas Tysiąclecia nawoływał w nim o rozwagę, dojrzałość narodową i obywatelską. Jego homilia była skierowana do komunistów i strajkujących, jednak zależne od władz media zniekształciły jego przekaz tak, by odwoływał się tylko do opozycjonistów.
rozwiń zwiń
Czytaj także

40. rocznica Sierpnia '80 . "Kobiety odgrywały w tym strajku rolę kluczową"

Ostatnia aktualizacja: 27.08.2020 18:00
- Z perspektywy 16 sierpnia, kiedy kobiety ratowały strajk – myślę tutaj o Alinie Pieńkowskiej, Annie Walentynowicz, Henryce Krzywonos czy Ewie Nosowskiej – odgrywały one rolę kluczową. I nie tylko w strajku w Stoczni Gdańskiej, ale w ogóle w wielu strajkach w skali kraju - mówił w Dwójce historyk dr Sławomir Cenckiewicz.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Sierpień '80. 43 lata temu rozpoczął się strajk w Hucie Warszawa

Ostatnia aktualizacja: 28.08.2023 05:55
43 lata temu, 28 sierpnia 1980 roku, Huta Warszawa, jako pierwszy zakład w stolicy, rozpoczęła strajk solidarnościowy z robotnikami ze Stoczni Gdańskiej i całego Wybrzeża. 
rozwiń zwiń