Chrzest Mieszka I i całego jego dworu odbył się prawdopodobnie 14 kwietnia 966 w Wielką Sobotę lub w Niedzielę Wielkanocną. Jako hipotetyczne miejsce historycy podają: Ratyzbonę, Kolonię, Czechy, Ostrów Lednicki, Poznań i Gniezno.

Znaczenie przyjęcia chrześcijaństwa dla kształtującej się Polski jest niepodważalne. Jednak o tym szczególnym momencie w naszych dziejach tak naprawdę – przywołując fakty – możemy powiedzieć niewiele. Trudno o źródła, które by pokazały, jak ów początek polskiego chrześcijaństwa naprawdę wyglądał. - Jesteśmy tutaj w kropce, wiemy tylko tyle w stosunkowo pewny sposób, że dość szybko Polska dostała biskupa – tłumaczył prof. Jacek Banaszkiewicz.

Względy polityczne

Na pytanie, co by było, gdyby Polska nie przyjęła chrztu, prof. Jacek Banaszkiewicz odpowiada: - Na pewno Polski by nie było, absolutnie nie dałoby się jej utrzymać. Sądzę, że nie przyjąć chrztu, to zostawić lukę polityczną, w którą wszystko może wejść.

Mieszko I zdecydował się na przyjęcie chrztu z Rzymu. Wejście do chrześcijaństwa zachodniego zostało poprzedzone małżeństwem z księżniczką czeską Dobrawą w roku 965. Książę Polski chciał pozyskać księcia czeskiego jako sprzymierzeńca w walce ze słowiańskimi Wieletami.

- Wówczas małżeństwa były sojuszami politycznymi – mówił historyk dr Grzegorz Myśliwski - i w tym przypadku było to również umocnienie decyzji o przyjęciu chrztu za pośrednictwem Czech. Czechy co prawda nie były niezależne pod względem kościelnym, co więcej, nie miały jeszcze biskupstwa, ale były dla Mieszka niewątpliwie wygodniejszym chrystianizatorem niż Niemcy (istniała groźba przymusowej chrystianizacji ze strony Niemiec).

Sprawa organizacji państwa

Mieszko I przyjmował chrześcijaństwo z całym bagażem spraw, które szły w ślad za przyjęciem chrztu, tzn. przyjmował chrześcijaństwo i jednocześnie przyjmował jedyny skuteczny w X wieku model organizacji państwa. W ten sposób książę zapewnił Polsce równorzędne miejsce wśród państw chrześcijańskiej Europy.

- Mieszko I, przyjmując chrzest, zdecydował się na stworzenie trwałej organizacji. Podbój to nie wszystko, on musiał jakoś ten podbój scementować – mówił historyk Paweł Żmudzki.

Przyjęcie chrztu przyczyniało się do trwalszego zespolenia młodego organizmu państwowego. Utworzenie hierarchii kościelnej ułatwiło administrowanie krajem, można było struktury i dostojników Kościoła wykorzystać do zadań państwowych. Przez chrzest i proces chrystianizacji Polska na trwałe związała się z zachodnim kręgiem kultury europejskiej.

mk

7 sierpnia 936 Otton I został koronowany w Akwizgranie na króla Niemiec.

Na przydomek "Wielki" zasłużył ekspansywną polityką w Europie, dążąc do odnowienia idei Cesarstwa Rzymskiego. W 939 roku złamał przewagę niemieckich książąt plemiennych. Z Kościoła stworzył instytucję ściśle współpracującą z władzą królewską. W latach 951-971 podejmował kilkukrotne, udane wyprawy do Włoch, podczas których opanował Lombardię i Środkowe Włochy, a wreszcie podporządkował sobie papieży. W 962 roku uzyskał godność cesarza.

Narzucił swoje zwierzchnictwo Danii i Czechom. W 955 roku rozgromił Węgrów w słynnej bitwie na Lechowym Polu. Do końca życia kontynuował podboje ziem słowiańskich, umacniając niemieckie panowanie na tych terenach i zakładając organizacje życia kościelnego. Przede wszystkim założone w 968 roku arcybiskupstwo w Magdeburgu.

Polski historyk Władysław Korta napisał: "Podboje niemieckie poza Łabą, które w czasach Ottona I osiągnęły na wschodzie linię Odrę i Nysy Łużyckiej stały się bezpośrednim zagrożeniem dla powstałego współcześnie państwa polskiego. Już przyjęcie przez Polskę chrześcijaństwa w roku 966 było do pewnego stopnia aktem samoobrony przed ewentualną ingerencją cesarstwa i duchowieństwa niemieckiego w wewnętrzne sprawy kraju".

- W czasach Ottona I powstawała Europa, w jakiej teraz żyjemy. Wielcy politycy mają to do siebie, że ich imieniem określa się całą epokę. Ta była epoką Ottona I – mówił na antenie Polskiego Radia prof. Henryk Samsonowicz.

Posłuchaj audycji z archiwum Polskiego Radia.

mjm

15 czerwca 991 zmarła Teofano, bizantyjska księżniczka, cesarzowa, regentka sprawująca władzę w imieniu syna Ottona III.

Dlaczego kronikarze krytykowali zdolną władczynię? Jaki był jej stosunek do państwa Mieszka I? Tego dowiesz się z audycji Hanny Marii Gizy z cyklu "Klub ludzi ciekawych wszystkiego".

Na dziejową scenę Teofano wkroczyła w chwili ślubu z cesarzem Ottonem II, którego ojciec, Otton I, chciał w zamian za posiadłości w Italii otrzymać od Bizantyjczyków uznanie swojego tytułu cesarskiego. Umowę przypieczętował ślub jego syna z księżniczką Teofano, który odbył się 14 kwietnia 972. Tego samego dnia kobieta została koronowana na królową Niemiec i cesarzową.

-Źródła bizantyjskie milczą o niej zupełnie. Wszystko, co wiemy, pochodzi ze źródeł zachodnich. Choćby imiona, które nadawała swoim córkom, były nadawane według określonego schematu – po babkach. Z tego względu wydaje się, że Teofano była siostrzenicą panującego cesarza Jana I Tzimiskesa - mówiła Marta Tycner-Wolicka w audycji Hanny Marii Gizy z cyklu "Klub ludzi ciekawych wszystkiego".

Teofano okazała się ambitną kobietą, nie pozostawała w cieniu swojego męża. Towarzyszyła mu w podróżach i wyprawach wojennych. Jej imię przewija się w korespondencji dyplomatycznej. W dokumentach z epoki widnieje jako ważny uczestnik gry politycznej.

Koalicja kobiet

Sprawdzianem dla Teofano była śmierć męża. Otton II zdążył przed śmiercią wysłać swojego syna do Akwizgranu, gdzie chłopiec został koronowany na króla Niemiec. Młody Otton III niedługo potem został porwany przez Henryka Kłótnika, który rościł sobie prawa do korony.

- Teofano wykazała się dyplomatycznym mistrzostwem. Zawiązała koalicję kobiet. Pogodziła się ze swoją teściową Adelajdą i ze szwagierką Matyldą – wyjaśniał prof. Przemysław Urbańczyk.

Wpływowe kobiety zmontowały koalicję przeciwko Kłótnikowi i zmusiły uzurpatora do rezygnacji z przejęcia władzy.

Cesarzowa

Po śmierci męża sprawowała władzę jako regentka w imieniu syna, Ottona III. Używała tytułu cesarzowej. W jednym z dokumentów podpisała się jako mężczyzna, Teofaniusz. De facto rządziła cesarstwem.

- Okres regencji Teofano to czas niezwykłego spokoju i konsensusu wewnątrz Rzeszy – podkreślał prof. Przemysław Urbańczyk.

Tym samym Teofano przygotowywała grunt pod rządy swojego syna, który marzył o zjednoczonej Europie.

bm

Czy to Mieszka II wykastrowali Czesi, czy powinniśmy zapominać o Bolesławie Zapomnianym oraz czy znamy grób Bolesława Szczodrego? To tylko kilka z wątków, które poruszymy w audycji.

***

Tytuł audycji: Kryzys wieku średniego

Prowadzą: Łukasz Kozak i Łukasz Modelski

Goście: dr Paweł Żmudzki (historyk)

Data emisji: 19.11.2017

Godzina emisji: 21.00

mc/mz

Oficjalnym powodem, dla którego cesarz Otton III zdecydował się na podróż do Gniezna, była pielgrzymka do grobu zabitego przez Prusów trzy lata wcześniej św. Wojciecha. Już sam ten fakt nadawał spotkaniu władców niespotykaną rangę.

- To, że cesarz wyruszył poza granice swojego państwa inaczej, niż na czele wojsk, było wówczas ewenementem - wyjaśniał prof. Przemysław Urbańczyk w audycji Agnieszki Kamińskiej z cyklu "Nos Kleopatry".

Bolesław wykorzystał nadarzającą się okazję. Przywitał w Gnieźnie Ottona III z rozmachem, mającym ukazać potęgę młodego państwa. Spotkanie władców rozpoczęło się 1024 lata temu, 7 marca 1000 roku.

Filar paneuropejskiego państwa

Wedle najbardziej rozpowszechnionej hipotezy pielgrzymka była raczej pretekstem niż powodem podróży cesarza do Gniezna. Otton chciał pozyskać ambitnego księcia dla swojej koncepcji cesarstwa uniwersalistycznego w Europie. Wizja zakładała stworzenie paneuropejskiego państwa, zjednoczonego pod berłem cesarskim, a podzielonego na cztery równorzędne królestwa. Jednym z nich panować miał właśnie Bolesław Chrobry.

Otton III i marzenia o zjednoczonej Europie

- Kraj zagubiony w puszczach, kraj położony na peryferiach, w oddali od wszystkich ważniejszych dróg przebiegających przez Europę, kraj nikomu nieznany w gruncie rzeczy, stał się nagle równorzędny z najbardziej czcigodnymi, antycznymi organizacjami państwowymi: z Italią, z Galią czy z Germanią - mówił prof. Stanisław Trawkowski, gość audycji Elizy Bojarskiej z cyklu "Królowie i książęta polscy".

A może chodziło o dynastię?

- Pamiętajmy, że w owym czasie było dwóch cesarzy: nad Bosforem, w Konstantynopolu, urzędował cesarz bizantyjski Bazyli II. Cesarstwo wschodnie było bezpośrednim kontynuatorem tradycji Imperium Rzymskiego. Cesarzy niemieckich, czy raczej frankijskich, nie darzono tam takim szacunkiem – wyjaśniał prof. Urbańczyk.

Otton, poprzez matkę Teofano, był skoligacony z bizantyjskim dworem. Jedna z hipotez dotyczących znaczenia zjazdu gnieźnieńskiego dotyczy planów połączenia małżeństwem Ottona i bizantyjskiej księżniczki. Takie połączenie dwóch dynastii mogłoby oznaczać przywrócenie Imperium Rzymskiego.

- Otton musiał pokazać, że jego władza jest silna. Mógł to uczynić poprzez zademonstrowanie swoich wpływów w pasie ziem oddzielających oba cesarstwa, który biegł od Bałkanów, przez Węgry i Czechy, aż po państwo Chrobrego. Była to geopolityczna "ziemia niczyja", o którą konkurowały oba cesarstwa – podkreślał prof. Przemysław Urbańczyk. – Otton bardzo zręcznie zjednał sobie władców Polski, Węgier, Czech i Wenecji. Otoczył swoje władztwo kordonem aliantów.

Gra w kości Wojciecha

Innym powodem pielgrzymki Ottona mogło być pozyskanie ciała św. Wojciecha. Męczennik był wcześniej biskupem Pragi i mentorem młodego Ottona. Cesarz miał dwa powody, by starać się o pozyskanie ciała świętego. Po pierwsze Wojciech był mentorem młodego cesarza. Drugi powód był związany ze specyfiką wczesnośredniowiecznej polityki.

Święty Wojciech zabity przez Prusów

- Podejrzewam, że Otton chciał wywieźć całe ciało Wojciecha. Bliskość doczesnych szczątków świętego – człowieka, który według średniowiecznej mentalności mógł uzyskać wyjednać władcy łaski u Boga – zwiększała prestiż panującego – podkreślał prof. Przemysław Urbańczyk.  – O tych zamiarach świadczy fakt, że Otton wyruszając z Rzymu na zjazd, ufundował na Wyspie Tybrowej sanktuarium św. Wojciecha.

Okazja, której wykorzystaniu sprzeciwił się los

Chrobry wykazał się niemałym zmysłem politycznym. Pierwszym przejawem jego geniuszu było wykupienie zwłok świętego. Władca uzyskał w ten sposób nie tylko sposobność do spotkania z cesarzem. Złożenie doczesnych szczątków jedynego ówczesnego męczennika w Gnieźnie otwierało drogę do utworzenia tam metropolii, co pieczętowało uniezależnienie kościoła polskiego od hierarchów niemieckich, a co za tym idzie – niezależność całego państwa.

- Żeby wyjaśnić, jaki był to ewenement w ówczesnej polityce, trzeba podkreślić, że Czesi, którzy w roku tysięcznym byli chrześcijanami od prawie stu lat, na arcybiskupstwo musieli czekać jeszcze ponad wiek – podkreślał prof. Urbańczyk.

Bolesław otrzymał również kopię włóczni św. Maurycego, czyli broni, którą miał być przebity bok Jezusa. Otton symbolicznie wyraził też zgodę na koronację słowiańskiego księcia, zakładając mu cesarski diadem na głowę. Koronacja odbyła się dopiero 25 lat później, kiedy to Bolesław wykorzystał zamęt panujący w cesarstwie i uzyskał zgodę papiestwa na nałożenie korony.

Realizację uniwersalistycznej koncepcji przerwała śmierć Ottona III w 1002 roku. Stosunki między Bolesławem a następcą cesarza, Henrykiem II, nie układały się już tak pomyślnie, jak w czasach zjazdu gnieźnieńskiego. Chrobry prowadził z nim długoletnie wojny i dopiero po śmierci oponenta mógł pozwolić sobie na koronację.

Następna oficjalna wizyta głowy państwa niemieckiego w Polsce miała miejsce dopiero 1000 lat później, gdy w 1990 roku do Polski przyjechał prezydent Richard von Weizsäcker. Od 1997 roku w Gnieźnie odbywają się zjazdy nawiązujące tradycją do spotkania monarchów sprzed millenium. Mają one na celu stworzenie platformy dialogu dla przedstawicieli różnych światopoglądów.

bm

- Nie do końca wiemy, jakie były warunki pokoju. Nasz jedyny informator na ten temat, kronikarz Thietmar, biskup Merseburga, pisze z perspektywy Niemiec, że zawarty pokój był niedobry, ale lepszego nie dało się zawrzeć – wyjaśniał prof. Roman Michałowski w audycji Katarzyny Jankowskiej z cyklu "Eureka".

Pewne jest, że w wyniku pokoju ustalono, że w granicach państwa Bolesława pozostaną Łużyce i Milsko – dwie krainy znajdujące się dziś na pograniczu Polski i Niemiec, w Saksonii.

- Nic nie wiemy na temat tego, czy Bolesław złożył hołd lenny cesarzowi Henrykowi II z Milska i Łużyc, co oznaczałoby, że uznawany był za władcę tych ziem nie w charakterze lennika cesarstwa lecz samodzielnego suwerena. Doszło zatem do bardzo korzystnej sytuacji. Chrobry zachował terytorialne status quo.  Co więcej, Henryk II zobowiązał się do dostarczenia kontyngentu wojskowego w sile 300 zbrojnych na wyprawę Bolesława na Ruś – dodawał historyk.

Z sojusznika w przeciwnika

Toczące się w latach 1002-1018 wojny były zupełnym odwróceniem przyjaznych stosunków, które na przełomie IX i X wieku łączyły Polskę i Niemcy.

- Z jednej strony było powstające i powiększające się terytorialnie państwo polskie, z drugiej były Niemcy, które były największą militarną i polityczną potęgą Europy. Pas ziem między Polską i Niemcami zamieszkiwali Słowianie Połabscy. Był to poważny problem dla Niemiec, które próbowały podbić te tereny, co nie było wcale proste. Polska stanowiła w tym konflikcie strategicznego sojusznika władców niemieckich. Niemcy opierały się na Polsce, żeby szachować Słowian od wschodu.  Był to jeden z powodów, dla których Otton III prowadził politykę popierającą Bolesława Chrobrego - mówił w audycji prof. Roman Michałowski.

Ze zmiennym szczęściem

Otto III zmarł w 1002 roku. Jego śmierć doprowadziła do załamania sojuszu polsko-niemieckiego. Jego następcą, najpierw jako król Niemiec, a kilkanaście lat później jako cesarz rzymski, został Henryk II. Władca miał prawo nie pałać sympatią do Chrobrego. Bolesław  poparł w staraniach o koronę rywala przyszłego króla, margrabiego Ekkeharda, który wkrótce potem padł ofiarą zamachu.

Po śmierci pretendenta, Bolesław zajął jego władztwo – Miśnię. Miał też zamiar znormalizować stosunki z Henrykiem II.

 - Chrobry udał się na zjazd koronacyjny do Magdeburga. Przy wyjeździe nastąpił zdradziecki atak. Bolesław mało nie zginął, obronili go jego sascy przyjaciele. Odtąd stosunki między Henrykiem i Bolesławem były więcej niż chłodne, to była jawna wrogość – oceniał prof. Przemysław Urbańczyk w audycji Katarzyny Kobyleckiej z cyklu "Eureka".

Od 1002 do 1018 roku toczyły się niemal nieustannie wojny polsko-niemieckie. Konflikt był prowadzony ze zmiennym szczęściem dla obu stron: dochodziło do tego, że Niemcy oblegali Poznań, a Polacy Magdeburg. Elementem polsko-niemieckiego sporu były też interwencja i zajęcie tronu przez Bolesława w zwasalizowanych przez Niemcy Czechach w 1003 roku. Epizod czeski zakończył się ofensywą Henryka i opuszczeniem tronu praskiego przez Bolesława. Najtrwalszym skutkiem wojen okazał się ten najdotkliwszy, w perspektywie czasu, dla rodzącego się państwa polskiego – oderwanie od monarchii Pomorza Zachodniego.

- Nie można ukryć, że to Bolesław był stroną agresywną, prowokującą w tym konflikcie – oceniał prof. Przemysław Urbańczyk.

Chrobry wywalcza miejsce w Europie

Skąd ten agresywny ton, który polityce polsko-niemieckiej nadał Chrobry? Nie chodziło rzecz jasna wyłącznie o urazę, jakiej Bolesław doznał ze strony Henryka w Magdeburgu.

- Na politykę Bolesława Chrobrego trzeba spoglądać z perspektywy monarchii wczesnopiastowskiej, młodego państwa, które mogło istnieć dzięki podbojowi. Bez zdobyczy terytorialnych państwo zapadłoby się -  Prof. Roman Michałowski

Poza względami gospodarczymi drugim filarem polityki Chrobrego była chęć utrzymania politycznego znaczenia na ówczesnej mapie politycznej Europy.  

- Chrobremu, podobnie jak innym władcom wczesnośredniowiecznym, zależało na zdobyciu prestiżu, statusu jako władcy. Otton III nadał Bolesławowi rangę współpracownika cesarstwa, to było bardzo znaczące. Jednym z powodów wojny między Henrykiem II i polskim królem było to, że niemiecki władca nie chciał tak wysoko forować Bolesława Chrobrego – prof. Roman Michałowski

Element większej gry

Pokój w Budziszynie był sukcesem dyplomatycznym Chrobrego, któremu zakończenie porachunków z Niemcami pozwoliło ustrzec się przed wojną na dwa fronty.

- Przed rokiem 1013 Bolesław wysłał do Kijowa swoją córkę, by ta poślubiła tam następcę tronu kijowskiego Świętopełka. Po śmierci kijowskiego władcy Włodzimierza Wielkiego, Świętopełk został wygnany przez swojego młodszego brata, Jarosława Mądrego. Córka Bolesława trafiła do niewoli, a jego zięć przybył do Polski w poszukiwaniu pomocy – mówił prof. Przemysław Urbańczyk. – Planowana wyprawa na Kijów skłoniła Bolesława o uspokojenia sytuacji na froncie polsko-niemieckim.

Niedawni przeciwnicy dostrzegli w planowanej wyprawie kijowskiej obopólne korzyści.

- Być może, choć nie wiemy tego na pewno, po pokoju w Budziszynie przywrócona została sytuacja z czasów Ottona III – oceniał prof. Roman Michałowski. - Po zdobyciu Kijowa Bolesław wysłał dwa listy. Jeden czołobitny, do Henryka II, oraz drugi, pełen gróźb, do cesarza bizantyjskiego Bazylego II. To posunięcie szło po myśli Henryka II, który prowadził wówczas walkę o opanowanie Półwyspu Apenińskiego, którego południowa część znajdowała się pod panowaniem bizantyjskim.

bm

Tak dokładnych informacji na temat wieku nie uzyskano dotychczas dla żadnej z podobnie starych budowli z terenu Polski.

Mieszko I – wprowadził Polskę do Europy

Naukowcy są zgodni, że pierwsi Piastowie nie mieli stolicy; przemieszczali się między głównymi grodami kraju, gdzie znajdowały się tzw. palatia, czyli budowle rezydencjonalno-sakralne. Dla Mieszka I najważniejszymi siedzibami były zapewne Poznań, Gniezno i właśnie Ostrów Lednicki. 

Od dawna wiadomo, że palatium na Ostrowie Lednickim składało się z dwóch części - kaplicy i rezydencji. Budowla powstała z głazów narzutowych. Wzniesiono z nich mury i fundamenty, które połączono zaprawą gipsową i wapienną. Kaplica ma kształt krzyża greckiego, a w jej ramionach są niewielkie absydy. W północnym i południowym ramieniu kaplicy znajdują się zagłębienia interpretowane przez część badaczy jako pozostałości basenów chrzcielnych. Od zachodu przylega do niej część rezydencjonalna zbudowana na planie prostokąta o wymiarach 14 na 31 m.

Nowe metody datowania

Już wcześniej wiadomo było również, że palatium na Ostrowie Lednickim powstało w początkach istnienia państwa Piastów. Dotychczasowe wnioski na temat jego wieku oparte były jednak głównie o analizy architektoniczne.

Teraz naukowcy przeanalizowali liczne, pobrane z murów średniowiecznej budowli drobinki węgla z zapraw, a także znalezione tuż przy pałacu fragmenty kości i ziarna zbóż. Wykorzystali do tego metodę radioaktywnego izotopu węgla (C14 AMS). Jak zastrzegają, samo wykonanie datowania tą metodą nie jest wystarczające i bywa niedokładne. Dlatego zastosowali jednocześnie metodę, która pozwala doprecyzować wiek budynku: modelowanie, wykonane w oparciu o statystykę bayesowską (nazwa pochodzi od XVIII–wiecznego matematyka Thomasa Bayesa). Do tego modelu wprowadzono uzyskane daty C14.

Dzięki zastosowaniu nowoczesnej statystyki w przypadku badania palatium z Ostrowa Lednickiego udało się ustalić, że jego budowę rozpoczęto w latach 936-985 (z prawdopodobieństwem blisko 70 proc.). Analizy wykonał prof. Tomasz Goslar z Poznańskiego Laboratorium Radiowęglowego.

- Wszystko wskazuje na to, że budowę palatium rozpoczęto tuż po wzniesieniu mostów wiodących na wyspę - wskazuje w rozmowie z PAP koordynatorka nowego projektu badawczego, Danuta Banaszak z Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy. W czasie wcześniejszych analiz dendrochronologicznych (metoda datowania na podstawie analizy przyrostu słojów w przekroju  drewna stosowanego do budowy) naukowcy ustalili datę ścięcia drzew, z których go wykonano - było to w latach 963-964. Oznacza to, że palatium wzniesiono w czasie rządów Mieszka I. Władca ten panował w latach 960-992.

Ważny ośrodek władzy i kultu

Jak dodaje Banaszak, z terenu Polski znanych jest co prawda kilka innych pozostałości po podobnych budowlach rezydencjonalnych (m.in. z Giecza, Poznania czy Przemyśla), jednak żadna nie zachowała się tak dobrze. Określenie ich wieku w tak precyzyjny sposób nie jest możliwe, gdyż nie udało się pobrać tak licznych próbek do analiz fizykochemicznych.

- Nasze najnowsze badania pozwalają określić lednickie palatium jako jedną z najstarszych budowli tego typu w Polsce, i to z bardzo dużym prawdopodobieństwem - podkreśla Banaszak.

W trakcie najnowszych badań naukowcy odkryli też sześć niewielkich szkiełek. Znaleźli je przy zewnętrznych ścianach kaplicy pałacowej oraz w jej wnętrzu.

- Być może są to pozostałości po przeszklonych oknach kaplicy - uważa Banaszak.

Dane dotyczące otworów okiennych i ich wykończenia w przypadku pozostałych budowli tego typu w Polsce nie są znane ze względu na ich fragmentaryczny stan zachowania.

Banaszak zwraca również uwagę na kolejne ciekawe znalezisko: fragment tynku z częściowo zachowanym malunkiem. Odkryto go kilka lat temu przy północnej ścianie pałacowej kaplicy w warstwie, której wiek szacowany jest na drugą połowę XI/XII w. Teraz eksperci dokładnie się mu przyjrzeli.

- Najprawdopodobniej jest to fragment tynku z wnętrza kaplicy. Widoczna jest na niej półkolista linia, być może jest to fragment aureoli – sugeruje Banaszak.

Dzięki analizom z wykorzystaniem m.in. skanera fluorescencji rentgenowskiej udało się ustalić, że ciemny pigment na tynku mógł być wykonany z czerni kostnej, czyli powstać przez wyprażanie kości lub czerni otrzymanej na bazie roślin. W skład pigmentu wchodzi też żelazo i miedź. Zdaniem ekspertów zaangażowanych w projekt, być może w ten sposób chciano nadać barwnikowi metaliczny połysk lub zielony odcień.

Najnowsze badania przeprowadzano w ramach grantu "Ostrów Lednicki – palatium Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Chronologia i kontekst", otrzymanego od Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

PAP/bm