Historia

Hala Stulecia we Wrocławiu – jedna z najokazalszych budowli w Polsce

Ostatnia aktualizacja: 20.05.2021 05:35
108 lat temu, wtorkowym popołudniem 20 maja 1913 roku, uroczyście otwarto we Wrocławiu Halę Stulecia, niezwykłą jak na ówczesne czasy budowlę wystawienniczą. Przetrwała ona II wojnę światową niemal bez szwanku, a przez komunistyczne władze Polski została nazwana Halą Ludową.  
Hala Stulecia dziś. Fot. Shutterstock.com
Hala Stulecia dziś. Fot. Shutterstock.comFoto: Shutterstock.com

Do tej pory wśród wrocławian można spotkać zarówno pierwszą, jak i drugą nazwę w opisach, informacjach czy w nieformalnych rozmowach. W 2006 roku ta perła wczesnego niemieckiego ekspresjonizmu w architekturze została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, na której towarzyszy takim zabytkom, jak Stonehenge, Wielki Mur Chiński, Statua Wolności czy Akropol.

Miejsce o wielu funkcjach

Co ciekawe, chociaż wpisano ją dwukrotnie do rejestru zabytków - w 1962 i 1977 roku - jest nadal miejscem użytecznym publicznie, gdzie odbywają się imprezy sportowe, koncerty, inscenizacje, imprezy targowo-wystawiennicze. Była również miejscem ekumenicznej modlitwy poprowadzonej przez papieża Jana Pawła II podczas Jego szóstej wizyty w Polsce i w ramach Kongresu Eucharystycznego (31 maja 1997 roku). Z Hali korzystał też przez wiele sezonów koszykarski zespół WKS Śląsk Wrocław, zarówno w rozgrywkach ligowych, jak i pucharowych. Hala była szczęśliwym miejscem dla polskiej koszykówki - to właśnie tutaj w 1963 roku rozgrywano pamiętne XIII Mistrzostwa Europy w koszykówce, podczas których polska reprezentacja zajęła II miejsce, najlepsze w historii tych rozgrywek.

Mówiąc o współczesnej historii Hali można także wymienić ogromne, niespotykane inscenizacje artystyczne, wśród których na szczególną uwagę zasługują monumentalne przedstawienia operowe. Wraz z wielotysięczną widownią można było zachwycać się "Strasznym dworem" Stanisława Moniuszki, "Aidą", "Trubadurem" czy "Nabucco" Giuseppe Verdiego, czterema częściami dramatu muzycznego "Pierścień Nibelunga" Richarda Wagnera (w skład którego wchodziły kolejno "Złoto Renu", "Walkiria", "Zygfryd" oraz "Zmierzch bogów"). Odnośnie tego ostatniego kompozytora ważne jest też to, że w październiku 2006 odbył się Wagnerowski Festiwal Operowy.

Na 100. rocznicę królewskiej odezwy

Hala Stulecia powstawała w latach 1911-1913 wspólnie z organizacją istniejących także do teraz miejsc wystawowych. Zorganizowano je w Parku Szczytnickim, obok słynnego wrocławskiego Ogrodu Zoologicznego, powstałego 40 lat wcześniej. Cały zespół architektoniczny zawiera również Pawilon Czterech Kopuł, Pergolę i postawioną już po II wojnie światowej Iglicę. Halę zaprojektował Max Berg i uczynił to w związku z planami uczczenia 100. rocznicy ogłoszenia odezwy wzywającej do walki z Napoleonem. którą wystosował do narodu król pruski Fryderyk Wilhelm III. Odezwa nosiła nazwę "Do mojego ludu" ("An Mein Volk") i opublikowana była 17 marca 1813 roku. Jak widać, otwarcie Hali Stulecia nastąpiło nieco ponad 2 miesiące po właściwej dacie rocznicy, co wiązało się z organizacją Wystawy Stulecia, na wzór wielkich Wystaw Światowych.


Hala Stulecia (Jahrhunderthalle), pocztówka z ok. 1910-1914 roku Hala Stulecia (Jahrhunderthalle), pocztówka z ok. 1910-1914 roku


Wpis w rejestrze zabytków UNESCO na jego polskich stronach internetowych podaje najistotniejsze fakty związane z Halą. Możemy wyczytać tam, że "jest to budowla przełomowa w historii architektury wykorzystującej żelazobeton. Wzniesiona została w latach 1911-1913 przez architekta Maxa Berga na terenach Wystawy Stulecia jako budowla wielofunkcyjna służąca rekreacji. Zbudowana na planie koła z czterema absydami, Hala mieści ogromną cylindryczną widownię na około 6000 osób. Wznosząca się na wysokość 23 metrów kopuła zwieńczona jest latarnią ze stali i szkła. Hala Stulecia jest rozwiązaniem pionierskim pod względem architektonicznym i inżynierskim, dokumentującym przenikanie się różnych wpływów we wczesnych latach XX wieku i stanowiącym zasadniczy punkt odniesienia dla dalszego rozwoju budownictwa w dziedzinie dużych konstrukcji zbrojonych".

Organy i fontanna

Niezwykle ciekawym elementem tej Hali, jeszcze w pierwszym okresie jej istnienia, było skonstruowanie i instalacja największych wówczas organów na świecie. Dość powiedzieć, że instrument ten zawierał się w 222 rejestrach i 16706 piszczałkach. Aż szkoda, że ten największy instrument muzyczny na świecie został nieco zniszczony działaniami wojennymi i całkowicie zdewastowany już po wojnie i za przyzwoleniem komunistycznych władz. Obecnie prym wielkości dzierży największa fontanna w Polsce i jedna z największych w Europie - Fontanna Multimedialna.


Zachęcamy do odwiedzenia tego magicznego i monumentalnego miejsca w przepięknym Wrocławiu. Na miejscu poznacie pełną historię tej budowli, a może w "pocovidowych" czasach będą Państwo mieli okazję osobiście, wśród nieco ponad 5000 osób, obejrzeć jakąś wielką imprezę sportową, artystyczną czy wystawienniczą.

PP


Cytat za: https://www.unesco.pl/kultura/dziedzictwo-kulturowe/swiatowe-dziedzictwo/polskie-obiekty/


Czytaj także

Jan Zachwatowicz. Udaremnił zamach Niemców na kulturę polską

Ostatnia aktualizacja: 18.08.2023 05:52
Był człowiekiem, któremu Warszawa i Polska zawdzięczają ocalenie lub rekonstrukcję wielu bezcennych zabytków. Jan Zachwatowicz - architekt, profesor Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, Generalny Konserwator Zabytków w Ministerstwie Kultury i Sztuki w latach 1945-1957 - zmarł dokładnie 40 lat temu, 18 sierpnia 1983 roku.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Marian Lalewicz. Architekt, nauczyciel, komendant

Ostatnia aktualizacja: 21.11.2023 05:45
147 lat temu w Wyłkowyszach przyszedł na świat Marian Lalewicz, profesor Politechniki Warszawskiej, autor projektów wielu budynków w Polsce i Rosji.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Oskar Hansen i jego wizja architektury otwartych form

Ostatnia aktualizacja: 11.05.2021 05:35
16 lat temu, 11 maja 2005 roku, zmarł Oskar Hansen, jeden z największych wizjonerów polskiej współczesnej architektury. Artyzm sztuki nasycił jego twórcze życie i nieustanne dążenie do wypełniania otwartych form - tak właśnie widział architekturę użytkową, tę opowiadającą o osiedlach, domach, mieszkaniach czy nawet wystroju pojedynczego pokoju.
rozwiń zwiń