Historia

Gdzie jest czarny neseser? Dlaczego płyty ukrywano przez 40 lat?

Ostatnia aktualizacja: 15.07.2022 05:40
Jedna z trzech części zbioru bezcennych płyt Polskiego Radia z września 1939 roku ukrywana była w czasie okupacji przez Halinę Przedpełską i Stefanię Żaboklicką. Dlaczego kobiety przez 40 lat wstrzymywały się z ujawnieniem skarbu? 
Stefania Żaboklicka i Halina Przedpełska.
Stefania Żaboklicka i Halina Przedpełska.Foto: Polskie Radio/mat. promocyjne

Przyczyną był nagrany na płytach głos ppłk. Wacława Lipińskiego. To właśnie od niego Przedpełska i Żaboklicka otrzymały bezcenny depozyt. Po wojnie Lipiński zasilił szeregi antykomunistycznego podziemia, za co zapłacił najwyższą cenę. Wszystkie jego dzieła zostały objęte zapisem cenzorskim, który dotyczył również wypowiedzi wygłaszanych na antenie Polskiego Radia. Kobiety obawiały się, że ujawnienie płyt poskutkuje ich zniszczeniem lub ukryciem w archiwach. Przedpełska i Żaboklicka dały się przekonać dopiero historykowi radia prof. Maciejowi Józefowi Kwiatkowskiemu, który w 1978 roku wygłosił apel o zwrot płyt do Polskiego Radia.

***

Polskie Radio zainicjowało w piątek, 6 maja, narodowe poszukiwania zaginionego zbioru płyt z września 1939 roku. Akcję "Gdzie jest czarny neseser?” wspierają: Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Instytut Pamięci Narodowej.

Część odnalezionej kolekcji – w postaci 93. metalowych płyt gramofonowych – została wpisana w ubiegłym roku na Listę Krajową programu UNESCO "Pamięć świata". Nagrania te zostały wydane właśnie przez Agencję Muzyczną Polskiego Radia w postaci pięciopłytowego, ekskluzywnego boxu.

Premiera albumu "Kolekcja płyt gramofonowych Polskiego Radia z września 1939 roku" jest dla Polskiego Radia jednocześnie impulsem do rozpoczęcia poszukiwań brakującej części kolekcji płyt – akcja opatrzona została hasłem: "Gdzie jest czarny neseser? Polskie Radio inicjuje narodowe poszukiwania zaginionego zbioru płyt z września 1939 roku".

Więcej informacji po adresem czarnyneseser.pl

mat. prasowe/bm

Zobacz więcej na temat: HISTORIA wrzesień 1939
Czytaj także

Gdzie jest czarny neseser? Co wydarzyło się w kamienicy przy ul. Zielnej?

Ostatnia aktualizacja: 17.06.2022 05:50
Budynek przy ulicy Zielnej 25 w Warszawie był siedzibą Polskiego Radia przed wojną przez 10 lat. Tutaj w czasie obrony stolicy przed mikrofonem siadał prezydent Warszawy Stefan Starzyński, stąd ewakuowano płyty zawierające unikatowe nagrania wykonane we wrześniu 1939.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Gdzie jest czarny neseser? Heroiczna rola Haliny Przedpełskiej i Stefanii Żaboklickiej

Ostatnia aktualizacja: 21.06.2022 05:40
Zagrożony aresztowaniem podpułkownik Wacław Lipiński, w posiadaniu którego znajdowała się jedna z trzech części zbioru bezcennych płyt nagranych i ewakuowanych z Polskiego Radia we wrześniu 1939 roku, zdecydował się przekazać je dwóm znajomym, właścicielkom willi przy ulicy Hoene-Wrońskiego w Warszawie.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Gdzie jest czarny neseser? Czym były "metalofony"?

Ostatnia aktualizacja: 24.06.2022 05:40
"Metalofonami" nazywano płyty z blachy cynkowej grubości 0,5 mm, pokrytej czarnym lakierem nitrocelulozowym. Takie płyty ewakuowano we wrześniu 1939 roku z Polskiego Radia. Do dzisiaj nie wiadomo, co stało się z jedną z trzech części tego bezcennego zbioru nagrań.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Gdzie jest czarny neseser? Lewobrzeżna Warszawa zniszczona w 85 proc.

Ostatnia aktualizacja: 28.06.2022 05:40
Stolica Polski była jednym z najbardziej zniszczonych miast podczas II wojny światowej. Rujnowanie Warszawy rozpoczęło się już we wrześniu 1939 roku podczas jej oblężenia. Wówczas spłonął chociażby Zamek Królewski. Czy płyty w czarnym neseserze przetrwały tę tragedię?
rozwiń zwiń
Czytaj także

Gdzie jest czarny neseser? Zagadka ostatniego przemówienia Stefana Starzyńskiego

Ostatnia aktualizacja: 01.07.2022 05:40
Treść ostatniego radiowego prezydenta Warszawy znamy dzięki jednej z zaginionych płyt z czarnego nesesera. Ponad 40 lat temu, przez krótki moment, płyta zawierająca to przemówienie trafiła do rąk historyczki z Uniwersytetu Warszawskiego. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Gdzie jest czarny neseser? Jaka była rola Jeremiego Przybory?

Ostatnia aktualizacja: 05.07.2022 05:40
Jednym ze spikerów, którzy podczas oblężenia Warszawy we wrześniu 1939 roku wygłaszali komunikaty na falach Polskiego Radia był Jeremi Przybora.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Gdzie jest czarny neseser? Kim był Eugene Domachowski?

Ostatnia aktualizacja: 08.07.2022 05:40
We wrześniu 1939 roku amerykańskie obywatelstwo Eugene’a Domachowskiego odegrało istotną rolę w ewakuacji płyt Polskiego Radia.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Gdzie jest czarny neseser? I czym on właściwie był?

Ostatnia aktualizacja: 12.07.2022 05:40
Jedna z trzech części zbioru płyt ewakuowanych z Polskiego Radia we wrześniu 1939 roku płyt została wywieziona w tajemniczym czarnym neseserze. Jego losy do dziś nie są znane. 
rozwiń zwiń