5 sierpnia 1579 roku w miejscowości Capranice niedaleko Rzymu zmarł Stanisław Hozjusz. Był królewskim sekretarzem, biskupem, kardynałem i głównym zwolennikiem kontrreformacji w Polsce.
Świecka kariera
Stanisław Hozjusz przyszedł na świat w 1504 roku w Krakowie jako syn mieszczanina niemieckiego pochodzenia. Jego ojciec, Ulryk, pełnił urząd horodniczego wileńskiego (odpowiadał za zaopatrzenie i bezpieczeństwo miasta) i to właśnie w stolicy Wielkiego Księstwa Litewskiego przyszły kardynał spędził dzieciństwo. W wieku 16 lat Stanisław otrzymał tytuł bakałarza sztuk wyzwolonych na Akademii Krakowskiej. Był człowiekiem głęboko wierzącym i oczytanym.
Okres jego młodości przypadł na burzliwy czas rozłamu w Kościele katolickim. Reformacja, którą w 1517 roku rozpoczął niemiecki zakonnik Marcin Luter, osłabiała silną pozycję i wpływy hierarchów kościelnych. Początkowo ruch ten miał na celu wprowadzenie pewnych zmian w Kościele (przede wszystkim chodziło o rezygnację ze sprzedaży odpustów, które miały zapewnić zbawienie kupującemu), ale ostatecznie zupełnie się od niego odciął. Wkrótce powstało kilka nurtów chrześcijańskich, które rezygnowały z katolickiej doktryny i zrywały związki z papiestwem. Zyskiwały one coraz większą popularność w całej Europie, zarówno wśród władców, jak i najbiedniejszych warstw społecznych.
Hozjuszowi nie podobała się działalność Lutra i skutki reformacji, ale popierał działania mające doprowadzić do poprawy funkcjonowania Kościoła katolickiego. W tej kwestii zgadzał się z Erazmem z Rotterdamu, którego podziwiał i z którym prowadził korespondencję.
Dzięki protekcji biskupów Hozjusz pełnił różne funkcje kościelne jeszcze jako osoba świecka (był m.in. kanonikiem w Wiślicy i proboszczem w Wieluniu). W latach 1530-1534 studiował w Bolonii oraz Padwie i uzyskał stopień doktora obojga prawa. Po powrocie do Polski rozpoczął pracę w kancelarii koronnej, a wkrótce został mianowany sekretarzem królewskim.
Walka z reformacją
Stanisław Hozjusz jednak nie zrobił kariery urzędniczej. W 1543 roku przyjął święcenia kapłańskie i systematycznie wspinał się po szczeblach hierarchii kościelnej. W 1549 roku został mianowany biskupem chełmińskim, a dwa lata później warmińskim. Hozjusz za życiową misję wyznaczył sobie zwalczanie ciągle rozwijających się ruchów protestanckich i wkrótce stał się największym zwolennikiem kontrreformacji (czyli działań podejmowanych przez Kościół katolicki, których celem było zahamowanie rozwoju reformacji) w Polsce.
15:03 teolog i wychowawca___8209_95_ii_tr_0-0_6efd8e4c[00].mp3 Audycja Jana Pniewskiego "Korzenie jedności", w której o kardynale Stanisławie Hozjuszu opowiada ks. Czesław Żak (PR, 15.12.1995)
- Hozjusz przyczynił się do zatrzymania rozpowszechniania protestantyzmu w Polsce. Reformację zwalczał przez kazania, katolickie wychowanie młodzieży, osobiste kontakty z innowiercami, wizytacje w parafiach i wprowadzanie w życie postanowień synodalnych i soborowych – wymieniał w audycji "Korzenie jedności" ks. Czesław Żak.
Najaktywniejszy w szerzeniu kontrreformacji Hozjusz był na polu piśmienniczym. Wydawał dzieła, w których polemizował z argumentami protestantów, i prowadził bardzo obszerną korespondencję z uczonymi, duchownymi i możnymi. W 1551 roku napisał katolickie wyznanie wiary ("Confessio fidei catholicae Christiana"). Praca ta stała się bardzo popularna i przyniosła biskupowi warmińskiemu dużą sławę.
- Dzieła Hozjusza są świadectwem jego głębokiej troski o zbawienie tych, którzy przeszli na stronę reformacji. Wzywał do apostolskiej pracy nad ich nawróceniem – stwierdził na antenie Polskiego Radia ks. Czesław Żak.
Jednocześnie w swoich pismach Stanisław Hozjusz potępiał wszelkie odstępstwa od zasad katolickich.
- Tym, którzy przyjęli luteranizm i kalwinizm, odmawiał miana chrześcijan, a herezję uważał za największe wykroczenie przeciwko Bogu i Kościołowi – mówił gość audycji "Korzenie jedności".
Czytaj także:
Jan Łaski. Pierwszy polski kodyfikator prawa
Franciszek Krasiński - tolerancyjny biskup
Kunsztowny przekład Biblii Jakuba Wujka
Kardynał, który sprowadził jezuitów
W 1558 roku papież Paweł IV wezwał Hozjusza do Rzymu. Trwała akurat kilkuletnia przerwa w obradach soboru trydenckiego, podczas którego przygotowywano działania mające bronić Kościół przed ruchem reformatorskim. Polski duchowny miał wesprzeć papieża radą w kwestiach walki z protestantyzmem.
W 1661 biskup warmiński roku został kardynałem, a następnie jednym z pięciu papieskich delegatów podczas wznowionych obradach soboru, które dobiegły końca w 1663 roku.
Po ich zakończeniu kardynał Hozjusz wrócił do kraju, by kontynuować swoją działalność. Jednak nawet tak wykształcony, zdolny i aktywny zwolennik kontrreformacji potrzebował wsparcia. Po dziesięciu latach starań, w 1564 roku, do Polski udało mu się ściągnąć jezuitów. Zakon ten był całkowicie oddany papieżowi i stanowił jego główny oręż w zwalczaniu protestantyzmu, szczególnie poprzez edukację i kaznodziejstwo.
Hozjusz w 1569 roku przeniósł się na stałe do Rzymu, gdzie papież powierzał mu rozmaite funkcje związane z polityką zagraniczną. Mimo przebywania z dala od ojczyzny nie zapomniał o rodakach. Z własnej kieszeni ufundował budowę pierwszego polskiego domu pielgrzyma w Wiecznym Mieście, połączonego z biblioteką i świątynią. Kościół ten, noszący wezwanie św. Stanisława, użytkowany jest do dziś.
Hozjusz pod arabsku
Kardynał Stanisław Hozjusz niewątpliwie przyczynił się do zahamowania rozprzestrzeniania się na terenie Polski protestanckich nurtów. Jego działania miały też poprawić kondycję Kościoła katolickiego.
- Hozjusz starał się zintelektualizować polski katolicyzm i jednocześnie umoralnić obyczaje przyznających się do niego. Kościół w Polsce zawdzięcza mu przejście przez XVI-wieczną burzę reformacji i kontrreformacji bez takich strat i rozdarcia wewnętrznego, jakie dotknęły inne kraje europejskie – podkreślano w audycji poświęconej kardynałowi.
Imponujący jest dorobek literacki Hozjusza. Zgodnie z wyliczeniami ks. Czesława Żaka kardynał pozostawił po sobie aż 10 tys. listów. Co więcej, tylko w XVI wieku wydanych zostało dwanaście edycji zbiorów jego dzieł. Najbardziej poczytna praca Hozjusza ("Confessio fidei catholicae Christiana") za życia autora doczekała się ponad 30 wydań w większości języków europejskich. Wydrukowano ją także w tłumaczeniu na arabski i armeński.
th
