19 kwietnia 1956 roku amerykańska aktorka Grace Kelly poślubiła księcia Monako Rainiera III Grimaldiego. "To był ślub stulecia” - pisała światowa prasa w latach 50. XX wieku. Jedna z najpiękniejszych i najzdolniejszych gwiazd Hollywood porzuciła karierę filmową, by zostać księżną Monako.
Grace Patricia Kelly (ur. 12 listopada 1929 roku w Filadelfii) karierę aktorską zaczynała od drobnych ról serialowych. W 1951 roku nakręciła swój pierwszy film "Czternaście godzin", a rok później wystąpiła u boku Gary'ego Coopera i Lloyda Bridgesa w westernie "W samo południe". Przełom w jej karierze nastąpił w 1953 roku - wówczas to zagrała drugoplanową rolę w filmie "Mogambo" Johna Forda u boku Clarka Gable'a i Avy Gardner. Stała się muzą wybitnego reżysera, Alfreda Hitchcocka, zagrała w kilku jego głośnych filmach: "M jak morderstwo” czy "Okno na podwórze”.
Jej największym sukcesem okazała się rola Georgie Elgin, w obrazie George'a Seatona "Dziewczyna z prowincji". Kelly otrzymała za nią Oscara dla najlepszej aktorki w 1955 roku.
19 kwietnia 1956 roku Grace Kelly poślubiła księcia Monako Rainiera III Grimaldiego. Uroczystość odbyła się w katedrze Świętego Mikołaja w obecności sześciuset gości. Telewizyjną transmisję śledziło około trzydzieści milionów widzów. Suknia ślubna aktorki stała się kanonem mody ślubnej i wzorem do naśladowania.
Po ślubie Grace definitywnie zrezygnowała z aktorstwa. Swoje ostatnie role zagrała w 1956 roku w "Wyższych sferach" i "Łabędziu", po 10 latach przerwy wystąpiła również w filmie Terence'a Younga "Mak również jest kwiatem".
Jako księżna Monako towarzyszyła mężowi w oficjalnych uroczystościach, była gościem honorowym imprez kulturalnych i sportowych. - Nawet w Hollywood moje życie prywatne było właściwie moją własnością. Natomiast, kiedy wyszłam za mąż, moje życie prywatne, stało się publiczne. I naprawdę nie mam już wcale prywatności. To było duże wyrzeczenie z mojej strony - powiedziała.
Grace Kelly zmarła 14 września 1982 roku, na skutek obrażeń odniesionych w wypadku samochodowym. Spoczęła w katedrze rodu Grimaldich, na jej grobie widnieje napis "żona księcia". W ceremonii pogrzebowej uczestniczyło 400 gości, w tym reprezentanci zagranicznych delegacji. W imieniu brytyjskiej rodziny królewskiej do Monako przybyła księżna Walii, Diana, która zginęła w wypadku samochodowym 15 lat później.

mk

Hollywood założył Harvey Henderson Wilcox w 1886 roku, a w 1910 miasteczko stało się dzielnicą Los Angeles. Na początku XX wieku zaczęli osiedlać się tam amerykańscy filmowcy. W Hollywood mieli doskonałą pogodę i warunki do kręcenia filmów. Mogli się również ukryć przed agentami nowojorskiego firmy, która posiadając patenty na wynalazki umożliwiające kręcenie i projekcję filmów, ściągała za ich wykorzystywanie wysokie opłaty.

Na początku lat 20., aby promować nowo powstające osiedle mieszkaniowe Hollywoodland, inwestorzy i firma deweloperska Woodruff and Shoults, zdecydowali się zbudować reklamę widoczną w całym Los Angeles. Idealnym miejscem na taką konstrukcję okazało się południowe zbocze góry Lee w Griffith Park, na północ od Mulholland Highway.

Zaprojektowano napis "HOLLYWOODLAND" składający się z liter o wysokości 15 metrów i szerokości 9,4 metrów. Aby napis mógł powstać, należało najpierw zbudować drogę. Następnie wnieść na górę niezbędne rusztowania oraz wkopać słupy na kable doprowadzające prąd. Przy pracach trwających dwa miesiące zatrudniono około setki robotników. Budowa napisu kosztowała 21 tys. dol. (obecnie byłoby to około 250 tys. dol.).

Całość wykonano z metalowych płatów rozpiętych na rusztowaniach z rur, kabli i słupów telefonicznych. Napis był podświetlany przez 4 tys. żarówek zainstalowanych na krawędziach liter. O to, aby wszystkie świeciły, dbał pracownik, który zamieszkał w domku za pierwszą litera L.

Reklama została oficjalnie odsłonięta 13 lipca 1923 roku. Słabnąca sytuacja finansowa firmy deweloperskiej, będącej właścicielem szyldu, doprowadziła do jego zaniedbania, a okoliczni mieszkańcy domagali się usunięcia napisu . Rada miasta Los Angeles postanowiła wziąć szyld po opiekę i naprawić go. Stało się to w 1949 roku i wtedy też usunięto końcówkę "LAND" – napis nie miał już reklamować jednego osiedla, ale całą dzielnicę.

W 1978 roku gwiazdor rocka Alice Cooper rozpoczął akcję na rzecz całkowitego odnowienia napisu. Oprócz muzyka na nowe litery – każda po 27,7 tys. dolarów – złożyło się jeszcze ośmiu darczyńców. Całą konstrukcję wymieniono na stalową. Nowe litery, które można podziwiać do dziś, mają 14 metrów wysokości (a więc o metr mniej niż litery oryginalne), a całość rozciąga się na długości 110 metrów.

Od 1992 roku szyldem opiekuje się organizacja non-profit The Hollywood Sign Trust. Oprócz gromadzenia funduszy na prace renowacyjne, stowarzyszenie zajmuje się także edukacją o znaczeniu historycznym i kulturowym tego obiektu.

Zagrożeniem dla istnienia napisu stała się próba sprzedaży pozostającej w rękach prywatnych właścicieli ziemi, na której znajduje się szyld. Z uwagi na świetną lokalizację, pojawili się deweloperzy, którzy chcieli wykupić teren i na miejscu białych liter zbudować luksusowe rezydencje. Proponowano także inne rozwiązania, jak choćby powiększenie i przekształcenie znaku w hotel.

Władze miasta i obrońcy napisu rozpoczęli zbiórkę pieniędzy, aby odkupić ziemię od prywatnych właścicieli. Wymagane 12,5 mln dolarów uzbierano w kwietniu 2010 roku dzięki wsparciu m.in. Stevena Spielberga, Toma Hanksa czy firmy jubilerskiej Tiffany. Jednym z ostatnich i jednocześnie najhojniejszych darczyńców był wydawca magazynu "Playboy" Hugh Hefner. Przekazał on na ratowanie napisu 900 tys. dolarów.

W 2012 roku, z myślą o zbliżającej się 90. rocznicy powstania, napis przeszedł gruntowną renowację. Litery zostały zabezpieczone przed korozją i pokryte nową warstwą białej farby – na dziewięć liter zużyto jej ponad 950 litrów. Całkowity koszt prac wyniósł 175 tysięcy dolarów.

PAP/mk

Z życiem Poli Negri wiąże się wiele legend. W biografii aktorki kwestią sporną była nawet data jej urodzenia. Na jej nagrobku widnieje 31 grudnia 1899 roku, w innych źródłach pojawiały się kolejne sprzeczne daty. Ostatecznie do metryki aktorki z datą 22 grudnia 1896/3 stycznia 1897 roku (w Królestwie Polskim obowiązywało podwójne datowanie) dotarła Wiesława Czapińska.

Droga do fabryki snów

Kiedy Pola była jeszcze małą dziewczynką jej ojca zesłano na Sybir. W 1902 roku wraz z matką przeniosła się do Warszawy. Tam dziewczynka chodziła do szkoły baletowej i uczęszczała na lekcje aktorstwa. Szybko zauważono jej talent. Pseudonim przybrała od modnej wtedy włoskiej poetki Ady Negri. Na deskach teatru pierwszy raz wystąpiła 1 września 1912. Zagrała wtedy Klarę w "Ślubach panieńskich" w Teatrze Małym w Warszawie. Z kolei jej debiut filmowy miał miejsce w 1914 roku w "Niewolnicy zmysłów".

Kilka lat później wyjechała do Berlina. Najbardziej wartościowe artystycznie filmy z jej udziałem to te z okresu niemieckiego, m.in.: "Oczy mumii Mia", "Carmen", "Madame du Barry", "Sumurun". Z Berlina w wieku 25 lat wyruszyła na podbój Hollywood.

– Pola Negri wniosła do Hollywood powiew czegoś nowego, czegoś innego – słyszymy w audycji Anny Arwaniti z cyklu "Biografia dźwiękowa" w 1997 roku. – Ona nie dała się do końca zmienić. Pozostała dziewczyną z charakterem.

Okres lat 20. XX wieku był czasem rozkwitu jej kariery. Wówczas nagrała aż 20 filmów zarabiając milion dolarów rocznie. – Potrafiła być i zabawna i tragiczna – słyszymy w audycji. – Ernst Lubitsch, jej długoletni reżyser, nie pracowałby z byle kim.

"Kobieta bezwstydna" (ang. "A Woman of the World") – amerykański film niemy z 1925 roku, Pola Negri w roli głównej

Gwiazda światowego formatu

Pierwszego męża poznała, gdy jechała z Warszawy do Berlina w 1919 roku. Wówczas została zatrzymana przez komendanta Straży Granicznej, podporucznika Eugeniusza Dąmbskiego, który zarekwirował kopię jej pierwszego filmu "Niewolnica zmysłów”. Jeszcze w listopadzie tego samego roku para pobrała się. Jednak ten związek  rozpadł się już w 1922 roku. Pola Negri bez wątpienia była kochliwą kobietą. W swoich pamiętnikach sama wspomina o ponad czterdziestu kochankach, w tym o Charlie Chaplinie i Rudolfie Valentino. Jednak wszystkie jej związki prędzej, czy później się rozpadały.

– Życie prywatne Poli Negri, acz pozornie atrakcyjne, było życiem kobiety bardzo nieszczęśliwej – słyszymy w audycji Anny Arwaniti. – Ona nigdy nie osiągnęła tego, co nazywa się szczęściem.

Jak przystało na prawdziwą gwiazdę Pola Negri nie stroniła od ekstrawagancji. Stworzyła swój niepowtarzalny styl: malowała paznokcie, narzucała trendy w makijażu, a także nosiła oryginalne jak na tamte czasy buty.

Odeszła w samotności

Pola Negri była królową filmów niemych. Kiedy te zostały udźwiękowione, aktorka musiała ustąpić miejsca młodszemu pokoleniu. Wówczas wróciła do Niemiec. Kiedy do władzy doszli naziści, zakazano angażowania jej do filmów w związku z jej rzekomym żydowskim pochodzeniem. Podobno w jej sprawie osobiście interweniował sam Adolf Hitler. Wówczas zagrała jeszcze w kilku dobrych filach: w "Mazurce", czy "Tangu Notturno".

Ostatni raz na ekranie pojawiła się w 1965 roku. W 1970 roku opublikowała jeszcze swoje wspomnienia o wiele mówiącym tytule: "Pamiętniki gwiazdy". Pola Negri żyła 90 lat – zmarła 1 sierpnia 1987 roku w San Antonio w USA. Od 2007 roku Lipnowskie Towarzystwo Kulturalne organizuje festiwal "Pola i inni", w czasie którego przyznaje nagrody "Politki".

– Kiedy przeglądam gwiazdozbiór ludzi, których podziwiam i wielbię to Pola Negri znajduje się w czołówce – mówił o aktorce Bogusław Kaczyński. – Może dlatego, że była dziewczyną, która urodziła się w bardzo ubogiej rodzinie i która dzięki własnemu zapałowi, dzięki rzuceniu wszystkiego na szalę światowej kariery, tę światową karierę osiągnęła.

Posłuchaj wspomnień o panience z Lipna na Kujawach, która zawojowała Hollywood

mb