Historia

27 października

Ostatnia aktualizacja: 27.10.2011 00:00
Pierwsze w pełni wolne wybory w III RP.
Audio
  • Wybory w październiku 1991 roku poprzedziła ostra walka o kształt nowej ordynacji wyborczej - audycja z cyklu "Tym żył świat". (PR, 2011)

1991 - Odbyły się wybory do parlamentu Rzeczpospolitej Polskiej. Były to pierwsze w Polsce po II wojnie światowej całkowicie wolne wybory parlamentarne. Wybory 27 października 1991 r. odbyły się według ordynacji proporcjonalnej. Czynnikiem wzmacniającym – choć w bardzo niewielkim stopniu – silniejsze ugrupowania było rozdzielenie 15% mandatów między te partie, które otrzymały 5% głosów lub zdobyły mandaty w 5 okręgach. Takie prawo wyborcze, w połączeniu z dopiero wyłaniającym się systemem partyjnym, doprowadziło do rozdrobnienia sił w Sejmie. Zasiedli w nim reprezentanci aż 24 ugrupowań, z czego 10 wprowadziło do izby powyżej 10 posłów. Unia Demokratyczna uzyskała 12,3% głosów (62 posłów), SLD – 12% (60), PSL – 9,2% (50), Wyborcza Akcja Katolicka (koalicja wokół ZChN) – 9% (50), Konfederacja Polski Niepodległej – także 9% (51), Porozumienie Obywatelskie Centrum (wokół PC) – 8,7% (44), KLD – 7,5% (37), Porozumienie Ludowe (solidarnościowi ludowcy) – 5,5% (28), "Solidarność" – 5% (27), Polska Partia Przyjaciół Piwa (efemeryczny związek artystów kabaretowych i przedsiębiorców) – 3% (16). 20. rocznica

Pozostałe wydarzenia:

1430 - Zmarł wielki książę litewski Witold, syn Kiejstuta, brat stryjeczny Władysława Jagiełły. (ur. około 1352).   

1492 - Wyprawa Krzysztofa Kolumba dotarła do Wielkich Antyli.

1505 - Zmarł Iwan III, pierwszy car Rosji. Dokonał zjednoczenia ziem wielkoruskich pod zwierzchnictwem Moskwy. W 1948 roku, po odparciu wyprawy na Rosję chana Złotej Ordy, wyzwolił kraj spod zależności tatarskiej. (ur. 22.01.1440)   

1548 - Zmarł Jan Dantyszek, biskup warmiński i chełmiński, dyplomata, poeta i mecenas sztuki. (ur. 01.11.1485)  

1728 - Urodził się James Cook, angielski żeglarz. Odbył trzy podróże dookoła świata, podczas których odkrył Nową Kaledonię, kilka wysp z grupy Fidżi i Wyspy Bożego Narodzenia. (zm.14.02.1779)  

1782 - Urodził się Niccolo Paganini, włoski skrzypek wirtuoz i kompozytor, autor "24 Kaprysów na skrzypce solo" oraz koncertów skrzypcowych. (zm. 27.03.1840)

1855 - Urodził się Iwan Miczurin, rosyjski hodowca i sadownik; znany ze swych doświadczeń z zakresu krzyżowania roślin; wyhodował około 300 odmian drzew i krzewów owocowych jabłoni, gruszy, moreli, śliwy, czereśni i innych; twórca nowych, kontrowersyjnych metod hodowli roślin; propagator poglądów, na gruncie genetyki całkowicie błędnych, przypisujących człowiekowi zdolność do niemal dowolnego przeobrażania przyrody. (zm. 07.06.1935)           

1858 - Urodził się Theodore Roosevelt, 26. prezydent Stanów Zjednoczonych, uznawany za jednego z najbardziej wpływowych i zasłużonych polityków amerykańskich. Doprowadził między innymi do podpisania pokoju między Rosją a Japonią w 1905 roku, za co otrzymał w następnym roku Pokojową Nagrodę Nobla. (zm.1919)  

1904 - Burmistrz Nowego Jorku otworzył pierwszą linię metra w tym mieście.

1906 - W Warszawie zalegalizowano Towarzystwo Kultury Polskiej. Prezesem został Aleksander Świętochowski. Towarzystwu patronowali działacze ze Związku Postępowo-Demokratycznego. Wydawało ono miesięcznik "Kultura Polska". 105. rocznica

1908 - Urodziła sie Lee Krasner, amerykańska malarka pochodzenia rosyjskiego, propagatorka ekspresjonizmu abstrakcyjnego. Zgodnie z jej wolą w 1985 roku powstała fundacja wspierająca młodych, utalentowanych artystów. (zm. 19.06.1984)  

1913 - Urodził się Kornel Filipowicz, pisarz, uczestnik kampanii 1939 roku, działacz podziemia, więzień obozów. Wydał m.in. powieść "Romans  prowincjonalny", opowiadania "Światło każdego dnia", "Kot w morskiej trawie". (zm. 26.02.1990)  

1913 - Urodził się Andrzej Bobkowski, prozaik, eseista, autor "Coco de Oro", "Szkice piórkiem". Zmarł w Gwatemali 26 czerwca 1961 roku.

1914 - Urodził się Jan Kott, historyk literatury, krytyk literacki i teatralny, tłumacz, profesor Uniwersytetu Warszawskiego i wyższych uczelni amerykańskich, autor szkiców "Mitologia i realizm", "Szkoła klasyków", ‘Postęp i głupstwo". Jego najgłośniejszymi pracami były interpretacje dramatów Szekspira: "Szkice o Szekspirze" i "Szekspir współczesny". Zmarł 23 grudnia 2001 roku w Santa Monica w Kalifornii.

1921 - Urodził się Oldrzich Czernik, czeski polityk, jeden z inicjatorów "Praskiej Wiosny'68". (zm. 19.10.1994)

1923 - Urodził się Roy Lichtenstein, amerykański malarz, grafik i rzeźbiarz, jeden z twórców pop-artu. (zm. 29.09.1997)  

1924 - Sprowadzone ze Szwajcarii prochy Henryka Sienkiewicza zostały złożone w warszawskiej katedrze św. Jana.

1928 - Urodził się Witold Zegalski, pisarz science-fiction, swoje opowiadania publikował w czasopismach: "Młody Technik", "Widnokręgi", "Świat Młodych", autor zbiorów: "Powrót gigantów", "Posłanie z piątej planety", "Alert stu przygód", "Zwykłe lato". (zm. 31.07.1974)  

1931 - W Warszawie utworzono pierwszą Poradnię Świadomego Macierzyństwa, krzewiącą zasady regulacji urodzeń. 80. rocznica 

1933 - Urodził się Andrzej Czeczot, grafik, ilustrator, autor filmów animowanych, rysunków satyrycznych i humorystycznych, projektant grafiki użytkowej: plakaty, afisze, okładki. W czasie kilkunastu lat pobytu w USA jego rysunki publikowały "The New Yorker Times" i "Wall Street Journal". Obecnie publikuje w "Polityce" i "Nie".  

1939 - Prezydent Warszawy Stefan Starzyński został aresztowany przez Gestapo. Zginął w Dachau 17 września 1943 roku. 

1939 - Urodził się John Cleese, angielski aktor komediowy znany z filmów "Rybka zwana Wandą", "Śmierć nadejdzie jutro", "Poskromienie złośnicy". Współtwórca telewizyjnego serialu komediowego "Latający cyrk Monty Pythona".

1953 - Zmarł Zdzisław Jachimecki, muzykolog, krytyk muzyczny i teatralny, kompozytor, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, w okresie międzywojennym przez wiele lat związany z Polskim Radiem, gdzie był twórcą audycji słowno-muzycznych, pogadanek i koncertów, autor licznych prac naukowych, między innymi "Mozart", "Wspomnienia Kurpińskiego", "Muzyka na dworze króla Władysława Jagiełły". (ur. 07.07.1882)  

1953 - Urodził się Peter Firth, brytyjski aktor filmowy i teatralny, grał między innymi w filmach: "Prawo i bezprawie", "Córka czarownicy", "Kronika młodego Indiany Jonesa", "Polowanie na Czerwony Październik".

1955 - Odbyła się premiera filmu "Buntownik bez powodu" - amerykańskiego dramatu opowiadającego o dojrzewaniu, przyjaźni, rodzinie oraz ponadczasowym buncie; w roli głównej wystąpił James Dean, któremu ta rola przyniosła światową sławę ikony popkultury (już po śmierci aktora).    

1959 - Radziecka rakieta kosmiczna Łunnik 3 przekazała obraz części Księżyca niewidocznej z Ziemi.

1961 - Mongolska Republika Ludowa i Mauretania zostały przyjęte do Organizacji Narodów Zjednoczonych.

1964 - Urodził się Andrzej Mastalerz, aktor Teatru Studio w Warszawie. Grał m.in. w filmach: "Krótki film o zabijaniu", "Dzień świra", "Syzyfowe prace", "Wojaczek".

1966 - W Chińskiej Republice Ludowej została wystrzelona zdalnie sterowana rakieta, zdolna do przenoszenia głowicy jądrowej. 45. rocznica

1969 - Urodził się Marek Napiórkowski, gitarzysta jazzowy i kompozytor. Nagrał ponad 100 płyt z różnymi wykonawcami między innymi z Patem Metheny, Mino Cinelu, Anną Marią Jopek, Tomaszem Stańko, Henrykiem Miśkiewiczem, Urszulą Dudziak, Ewą Bem, Janem "Ptaszynem" Wróblewskim. Jest jednym z najbardziej wszechstronnych gitarzystów polskich.

1978 - Urodziła się Vanessa Mae, chińska kompozytorka i skrzypaczka wykonawczyni zarówno muzyki poważnej jak i pop. Połączyła te style tworząc muzykę zwaną "violin techno-acoustic fusion".

1985 - Zmarła Tola Mankiewiczówna, solistka Opery Warszawskiej, śpiewaczka estradowa i aktorka; dała się zapamiętać jako odtwórczyni ról w komediach muzycznych "Pani minister tańczy", "Manewry miłosne", "Śluby ułańskie".   

1990 - Zmarł Wacław Kowalski, aktor, odtwórca jednej z głównych ról w filmie "Sami swoi" oraz w telewizyjnym serialu "Dom". (ur. 02.05.1916)    

1991 - W Londynie zmarł Andrzej Panufnik, kompozytor i dyrygent, przebywający od 1954 roku na emigracji, twórca koncertów fortepianowych, skrzypcowych, fagotowych, m.in. "Epitafium katyńskie" i "Sinfonia sacra". (ur.24.09.1914) 20. rocznica  

1992 - Zmarł Jan Legowicz, filozof, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, autor m.in. "Zarysu historii filozofii" i "Historii filozofii średniowiecznej Europy Zachodniej". (ur. 09.08.1909)

1995 - Zmarł Jan hrabia Badeni, prezydent Związku Polskich Kawalerów maltańskich, przewodniczący Fundacji im. Lanckorońskich. (ur. 1921)