Rząd o wsparciu rodzin. Program 500+ zostanie uszczelniony

Posłuchaj

Rząd o wsparciu rodzin - relacja Karola Tokarczyka (IAR)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

W kwietniu 2016 r. wszedł w życie program „Rodzina 500+”. Wprowadził on powszechne, od drugiego dziecka, świadczenie wychowawcze w wysokości 500 zł na dziecko do ukończenia 18. roku życia. Było to nowe otwarcie polityki rodzinnej, która jest jednym z priorytetów rządu.

Zaproponowany projekt ustawy jest kolejnym punktem w rozwoju skutecznej i efektywnej polityki rodzinnej, której głównym celem jest zachęcenie polskich rodzin do posiadania większej liczby dzieci oraz wprowadzanie znaczących ułatwień w ich wychowywaniu.

Projekt realizuje rekomendacje zawarte w „Przeglądzie systemów wsparcia rodzin”, przyjętym przez rząd 4 kwietnia 2017 r.

Program „Rodzina 500+”

Główne zasady programu „Rodzina 500+” pozostaną bez zmian. Nadal będzie to nieopodatkowane świadczenie w wysokości 500 zł, wypłacane do 18. roku życia dziecka, a z kryterium dochodowym (800/1200 zł netto na osobę w rodzinie) obowiązującym jedynie na pierwsze dziecko (rozumiane jako najstarsze lub jedynie dziecko do ukończenia 18. roku życia).

Zaproponowano zmiany, które zlikwidują nieliczne, ale jednak niepożądane zjawiska, takie jak np.:

- dopasowywanie dochodu do kryterium dochodowego uprawniającego do świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko

Do ministra rodziny, pracy i polityki społecznej napływały sygnały od gmin, realizujących program „Rodzina 500+”, że czasami dochodzi do dopasowywania przez wnioskodawców i członków ich rodzin osiąganego dochodu do kryterium dochodowego uprawniającego do świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko, np. przez rozwiązywanie stosunku pracy, a następnie ponowne jego nawiązywanie z tym samym pracodawcą na innych warunkach, co pozwalało skorzystać z instytucji utraty dochodu.

Dlatego zaproponowano, aby wyłączyć stosowanie przepisów dotyczących utraty i uzyskania dochodu w sytuacji, gdy wnioskodawca lub członek jego rodziny utraci dochód z tytułu zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej oraz dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej, i w okresie 3 miesięcy od daty utraty dochodu ponownie uzyska dochód u tego samego pracodawcy, zleceniodawcy lub zamawiającego dzieło lub ponownie rozpocznie pozarolniczą działalność gospodarczą.

Przepis ten będzie zastosowany po raz pierwszy przy ustalaniu prawa do świadczeń na okres rozpoczynający się od 1 października 2017 r.

- niezgodne ze stanem faktycznym deklarowanie przez rodziców samotnego wychowywania dziecka, aby wyłączyć drugiego z rodziców ze składu rodziny i jego dochodu

Gminy sygnalizowały przypadki składania przez rodziców dziecka, którzy nie są małżeństwem, niezgodnych ze stanem faktycznym deklaracji, że są osobami samotnie wychowującymi dziecko (przede wszystkim, aby wyłączyć drugiego z rodziców ze składu rodziny i jego dochodu).

Dlatego zaproponowano dla osoby deklarującej samotne wychowywanie dziecka, wymóg ustalenia alimentów na rzecz dziecka od drugiego rodzica.

Zgodnie z konstytucyjną zasadą pomocniczości, świadczenie wychowawcze na dziecko powinno być przyznawane osobie samotnie wychowującej dziecko, dopiero po wyczerpaniu możliwości dochodzenia świadczeń alimentacyjnych od drugiego rodzica, chyba że jest to niemożliwe z przyczyn obiektywnych, np. gdy drugi z rodziców nie żyje lub ojciec dziecka jest nieznany. Analogiczne rozwiązanie stosowane jest od 2005 r. przy przyznawaniu zasiłku rodzinnego.

- pobierania świadczenia wychowawczego przez osoby, które nie zamieszkują w Polsce

W przypadku wątpliwości dotyczących spełnienia przez osobę otrzymującą świadczenie wychowawcze warunków uprawniających do tego świadczenia (w szczególności warunku zamieszkiwania w Polsce) – organ właściwy (tj. gmina) będzie mógł wezwać osobę otrzymującą świadczenie do osobistego złożenia, w wyznaczonym terminie, odpowiednich wyjaśnień potwierdzających spełnianie tych warunków. Wypłata świadczenia wychowawczego będzie wstrzymana, jeżeli osoba otrzymująca to świadczenie odmówiła udzielenia lub nie udzieliła wyjaśnień, co do okoliczności mających wpływ na prawo do świadczenia wychowawczego.

W przypadku zaś udzielenia wyjaśnień, świadczenie wychowawcze wypłaca się od miesiąca, w którym wpłynęły wyjaśnienia, do końca okresu, w jakim przysługuje świadczenie wychowawcze, jeżeli osoba spełnia warunki określone w ustawie.

Zaproponowano, aby nowe przepisy weszły w życie 1 sierpnia 2018 r.

Opieka nad dziećmi do lat 3

Według badań, brak dostępnej opieki dla najmłodszych dzieci oraz wysokie opłaty związane z pobytem dzieci w instytucjach opieki, są jednymi z głównych barier w łączeniu pracy zawodowej z obowiązkami rodzicielskimi.

Obecnie odsetek dzieci objętych opieką pozostaje na niezadowalającym poziomie i wynosi ok. 11,2 proc. dzieci w wieku od ukończenia 20 tygodnia życia do lat 3. Jednocześnie w ponad 70 proc. gmin w Polsce brakuje jakichkolwiek instytucji opieki nad dziećmi w wieku do lat 3. Biorąc pod uwagę cel postawiony w „Strategii na rzecz odpowiedzialnego rozwoju”, czyli planowane zapewnienie do 2030 r. miejsc opieki dla 33 proc. dzieci w wieku do 3. roku życia, konieczne jest utworzenie jeszcze ok. 110 tys. miejsc (jeśli weźmie się pod uwagę dzieci w wieku 1-3 lat).

Proponowane rozwiązania ułatwią zakładanie i prowadzenie instytucji opieki nad dziećmi w wieku do lat 3, a tym samym umożliwią rodzicom łączenie obowiązków zawodowych z rodzinnymi. Zmiany mają też na celu obniżenie kosztów funkcjonowania miejsc opieki, co powinno wiązać się z obniżeniem opłat ponoszonych przez rodziców. Przewiduje się, że wprowadzone w ustawie zmiany dotyczące spraw sanitarno-lokalowych, przyczynią się do zwiększenia liczby miejsc w już istniejących żłobkach oraz powstania większej liczby miejsc w tworzonych instytucjach.

Obecnie rozwój systemu opieki nad najmłodszymi dziećmi jest wspierany ze środków budżetu państwa – od 2015 r. co roku przeznacza się na ten cel 151 mln zł w ramach Resortowego programu rozwoju instytucji opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 „MALUCH”.

Na podstawie proponowanego projektu ustawy zaplanowano przeznaczenie dodatkowo 250 mln zł rocznie z Funduszu Pracy na powstawanie instytucji opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 (przez 5 lat) oraz zabezpieczenie w rezerwie celowej budżetu państwa 250 mln zł (co oznacza zwiększenie rezerwy o 99 mln zł). Ze środków tych finansowany będzie program wsparcia aktywizacji zawodowej osób, które zmuszone są do rezygnacji z pracy w związku z opieką na dziećmi do lat 3 i brakiem odpowiednich instytucji opieki.

Wsparcie finansowe byłoby kierowane w szczególności do gmin w powiatach o wysokim stopniu bezrobocia (np. 150 proc. średniej krajowej). Służyć ma to aktywizacji zawodowej kobiet z dziećmi do lat 3, a także zwiększeniu liczby instytucji opieki nad dziećmi w kraju.

Zaproponowano, aby nowe przepisy weszły w życie 1 stycznia 2018 r.

Karta Dużej Rodziny

Na podstawie ustawy o Karcie Dużej Rodziny przyznawane są obecnie następujące uprawnienia ustawowe:

- rodzice oraz małżonkowie rodziców otrzymują ulgę 37 proc. przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobowych, pospiesznych i ekspresowych na podstawie biletów jednorazowych oraz ulgę 49 proc. przy przejazdach osobowych i pospiesznych na podstawie imiennych biletów miesięcznych;

- członkowie rodzin wielodzietnych mogą korzystać ze zniżek w opłacie paszportowej – 75 proc. w przypadku dzieci i 50 proc. dla rodziców;

- członkowie rodzin wielodzietnych są zwolnieni z opłat za wstęp do parków narodowych.

Ponadto, podmioty publiczne i niepubliczne przyznają posiadaczom Kart dodatkowe uprawnienia. Działają one w różnych branżach, m.in. spożywczej, bankowej, telekomunikacyjnej, medycznej, sportowej czy rekreacyjnej. Obecnie zniżek udziela ok. 1600 partnerów Karty Dużej Rodziny. Do 24 maja 2017 r. wydano 1,76 mln Kart.

Aby uatrakcyjnić Kartę Dużej Rodziny, dostosować ją do najnowszych rozwiązań cyfrowych, rozszerzyć wiedzę na temat ofertowych zniżek oraz zachęcić nowe firmy do włączania się w KRD, zaplanowano wprowadzenie dokumentu Karty Dużej Rodziny w formie aplikacji na urządzeniach mobilnych (smartfonach, tabletach). Aplikacja umożliwi korzystanie z Karty od razu po jej przyznaniu przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, bez konieczności oczekiwania na wydruk plastikowej Karty. Przyjęto, że nowe przepisy wejdą w życie 1 stycznia 2018 r.

Ponadto zaproponowano, aby uprawnieni do Karty Dużej Rodziny byli również rodzice, którzy kiedykolwiek posiadali na utrzymaniu co najmniej trójkę dzieci. Będzie to realizacją zasady równego traktowania przez władze publiczne.

Rozwiązanie to powinno wejść w życie 1 stycznia 2019 r.

PAP, awi