Polska zalicza się do grona państw o wysokim rozwoju społecznym. Znamy wyniki najnowszego rankingu HDI

Polska zanotowała awans o dwa miejsca w stosunku do pozycji z 2020 r. Rzut oka na historyczne dane pozwala zilustrować zmiany Polski w rankingu: w 2014 r. i 2015 r. Polska zajmowała miejsce 36., w 2016 r. awansowała na miejsce 34., a w 2018 r. aż na 32.8. Choć w Polsce indeks HDI spadł z poziomu 0,881 w 2019 r. do 0,876 w 2021 r., to spadek ten był relatywnie mniejszy niż w przypadku innych państw o podobnym poziomie rozwoju społecznego. Dzięki temu Polska awansowała w rankingu.

Human Development Index to narzędzie, które ma lepiej informować o poziomie rozwoju konkretnego państwa niż poziom PKB. Ten wskaźnik opracowywany przez ONZ mierzy poziom rozwoju społeczno-ekonomicznego i bazuje na czterech kryteriach: średniej oczekiwanej długości życia, średniej liczbie lat edukacji otrzymanej w wieku 25 lat i osób starszych, oczekiwanej liczbie lat edukacji dla dzieci rozpoczynających proces kształcenia, PKB per capita według parytetu siły nabywczej.

Kaskada niepokoju

Wyniki rankingu podsumowali analitycy z PIE: "Niemniej ogólne wnioski z opublikowanego raportu są przygnębiające. Już sam tytuł Uncertain Times, Unsettled Lives: Shaping our Future in a Transforming World wskazuje na wyzwania, przed którym stanęły społeczeństwa na całej planecie. Świat stał się mniej przyjaznym miejscem niż był jeszcze 2 lata temu. Inwazja rosyjska, zmiany klimatu charakteryzujące się falami upałów, pożarami i powodziami, wzrost cen energii i zagrożenie głodem, polaryzacja polityczna - to czynniki, które sprawiają, że globalny poziom niepewności jest dziś bezprecedensowy.

W latach 2020-2021 niemal 90 proc. państw zanotowało spadek wartości HDI. Niemniej spadek HDI wśród państw o niskim i wysokim wskaźniku nie był jednakowy, zwłaszcza w drugim roku pandemii. Wśród państw o niskim lub średnim HDI w 2020 r. spadek zaliczyło 82,9 proc., a w 2021 r. 58,2 proc. W państwach o wysokim HDI w 2020 r. spadek zaliczyło 90,9 proc., ale już w 2021 r. znacznie mniej, bo 33,3 proc.  

Po raz pierwszy w historii pomiarów globalna wartość HDI zmalała więc w ciągu dwóch kolejnych lat. Autorzy raportu podkreślają, że mamy do czynienia z kaskadą niepewności i niepokoju. Do tradycyjnych obaw dołączyła, po pierwsze, niepewność związana ze zmianami klimatu (lub szerzej z wpływem człowieka na planetarne systemy podtrzymywania życia) potęgującymi nierówności ekonomiczne.

Po drugie, zmiana technologiczna związana z pozyskiwaniem energii, którą można porównać jedynie ze zmianą natury społeczeństw rolniczych na społeczeństwa uprzemysłowione.

Po trzecie, niepewność zwiększana przez polaryzację polityczną między i wewnątrz państw. Ta swoista sieć niepewności powoduje niepokój, stres i znacząco obniża jakość życia."  

Recepta na lepszą przyszłość

Autorzy analizowanego raportu wskazują jednak wyjście z tej sytuacji. Proponują strategię inwestycji,  zabezpieczenia i innowacji.

Potrzebne są inwestycje nie tylko w systemy energii odnawialnej, ale również w mechanizmy monitorowania przyszłych pandemii czy innych naturalnych zagrożeń. Celem elementu zabezpieczenia byłoby objęcie jak największej liczby ludzi m.in. opieką zdrowotną i zapewnienie powszechnego dostępu do edukacji. Po trzecie, innowacje ekonomiczne, technologiczne i społeczne są kolejnym i koniecznym elementem proponowanego przez ONZ rozwiązania. Choć nie wydaje się, żeby te rekomendacje miały zneutralizować zagrożenia wynikające z zielonej rewolucji czy wyzwań geopolitycznych, ale być może pozwolą zbudować system ochrony przed niektórymi pułapkami niepewnej przyszłości.

• Tarcza Solidarnościowa. Program pomocy dla przedsiębiorców przyjęty przez Sejm

PolskieRadio24.pl/ PIE/ mib/koz