Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów [ZAPIS RELACJI]

Zapis relacji:

16:55

16:44

List do uczestników uroczystości skierował także wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński, który podkreślił, że to właśnie w Markowej „najwyraźniej czujemy i zdajemy się słyszeć grozę tamtych lat”.

- Lat, kiedy to obawa o życie własne i swoich bliskich musiała ustępować temu, co nas definiuje, a więc poczuciu przynależności do rodzaju ludzkiego. Heroizm i krew wszystkich sprawiedliwych nakładają na nas obowiązek nie tylko godnego czczenia ich pamięci, ale także, a może przede wszystkim, przekazywanie o takich ludziach, jak Józef i Wiktoria Ulmowie, wiedzy, która stała się - w moim odczuciu - immanentną częścią polskiej tożsamości narodowej – napisał wicepremier.

Zdaniem Glińskiego w przekazywaniu tej wiedzy pomaga otwarte 3 lata temu markowskie muzeum, które w jego ocenie bardzo dobrze wywiązuje się z tego obowiązku. Najlepszym dowodem na to, jest liczba odwiedzających placówkę, która przekroczyła ponad 110 tys. osób.

16:40

16:38

16:36

List do uczestników uroczystości w Markowej skierował także marszałek Sejmu Marek Kuchciński, który zaznaczył, że obchodzone w niedzielę święto przypomina nam o naszych rodakach, którzy pragnąc ocalić życie innych złożyli w ofierze własne.

- Losy Józefa i Wiktorii Ulmów zwłaszcza ich męczeńska śmierć wraz z sześciorgiem dzieci to jeden z wstrząsających przykładów tego niezwykłego poświęcenia a zarazem wzór człowieczeństwa najszlachetniejszej próby – dodał Kuchciński.

16:21

16:20

Zdaniem marszałka Sejmu postawa Ulmów oraz wielu innych osób, które pomagały Żydom w czasie II wojny światowej pokazuje, że niezależnie od okoliczności "zawsze warto być człowiekiem”.

- Naszym obowiązkiem jest nie tylko pamięć o bohaterach czasu Zagłady, ale też o przesłaniu, które wypływa z ich niezwykłej postawy – podkreślił Kuchciński.

16:12

Żegota we współpracy ze wspólnotami zakonnymi wystawiała Żydom fałszywe metryki chrztu, świadectwa ślubu czy zaświadczenia pracy. W sumie wydano około 50 tysięcy fałszywych dokumentów. Organizacja udzielała także pomocy medycznej i finansowej. Była organem polskiego rządu na uchodźstwie.

Wystawę o Żegocie w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku można oglądać bezpłatnie przez dwa tygodnie.

16:05

16:00

15:55

Wnuczka rodziny Lubkiewiczów Teresa Olton z satysfakcją i dumą uczciła przodków zamordowanych przez Niemców za pomoc Żydom. Z okazji Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką, w Sadownem na Mazowszu odsłonięto tablicę upamiętniającą rodzinę Lubkiewiczów.  Leon, Marianna i Stefan Lubkiewiczowie zostali zamordowani przez niemieckich żandarmów 13 stycznia 1943 roku, za sprzedaż bochenka chleba Żydom. Teresa Olton mówiła w rozmowie z IAR, że dzisiejsza uroczystość wieńczy wysiłki jej mamy.

15:54

15:35

Zapraszamy na stronę sprawiedliwi.polskieradio.pl. To serwis specjalny Polskiego Radia - na nim przedstawiono historie tych, którzy ryzykowali życie, by uratować tych, którzy byli w potrzebie obok nich.

15:28

15: 22

Rada Pomocy Żydom „Żegota” była organizacją państwa polskiego, jedyną taką w całej okupowanej przez Niemcy Europie dedykowaną ratowaniu Żydów - powiedział w niedzielę w Gdańsku wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Jarosław Sellin.

- Każdy działacz "Żegoty" był, można powiedzieć, oficerem cywilnym bądź wojskowym państwa polskiego”– powiedział Sellin.

- Ta autoryzowana władza (władza państwa polskiego - PAP) sprzeciwiała się mordowi Żydów, broniła polskich obywateli pochodzenia żydowskiego, opowiadała światu o tym, co się dzieje, bo świat nie chciał w to uwierzyć co się tutaj dzieje, wysyłała emisariuszy, wysyłała komunikaty, wysyłała raporty i wydawała też wyroki śmierci na nikczemników - na przykład na szmalcowników, za to, że zdradzają naród polski i państwo polskie – podkreślił.

- Tak należy na tą sprawę patrzeć - jak zachowywało się państwo polskie czyli autoryzowana władza przez naród polski, a nie jak zachowywali się czasami jacyś nikczemnicy, bądź ludzie o niskim morale, którzy w tej sprawie zachowywali się nikczemnie. Bo to się w każdym narodzie zdarzało, a wiemy, że w czasie II wojny światowej, szczególnie w innych narodach, w czasie okupacji niemieckiej zdarzało się intensywnie – podkreślił Sellin.

15:19

15:18

15:17

Wiceminister kultury profesor Magdalena Gawin zaapelowała o pielęgnowanie pamięci o Polakach, którzy za ratowanie Żydów zapłacili najwyższą cenę. Z inicjatywy wiceminister Gawin oraz Instytutu Pileckiego w Sadownem na Mazowszu upamiętniono rodzinę Lubkiewiczów, zamordowaną 76 lat temu za sprzedanie Żydówkom chleba, oraz mieszkańców gminy, ofiary niemieckiego terroru.

Wiceminister kultury dodała, że heroizm i odwaga niezbędne w ratowaniu Żydów podczas II wojny światowej nie były dane wszystkim. - Musimy pamiętać o tych Polakach, którzy ponieśli największą cenę, cenę życia. Nie możemy pozwolić, żeby tak jak chcieli ich oprawcy, zamienili się w popiół historii - dodała profesor Gawin. 

15:09

15:08

W radiowej Jedynce o tym, że tylko w okupowanej Polsce groziła kara śmierci za pomoc Żydom i o tym, jak ważna jest wiedza o historii.

14:49

W Sadownem na Mazowszu odsłonięto tablicę upamiętniającą rodzinę Lubkiewiczów, która została zamordowana przez Niemców za niesienie pomocy żydowskim współobywatelom.

Podczas uroczystości premier Mateusz Morawiecki podkreślał, że w czasie II wojny światowej mieszkańcy powiatu węgrowskiego zdali egzamin z człowieczeństwa, pomagając Żydom. Premier zwracał uwagę, że należy przywracać prawdę o realiach, jakie panowały w czasie okupacji niemieckiej na ziemiach polskich.

14:35

W liście odczytanym w trakcie uroczystości przy Grobie Nieznanego Żołnierza minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak przypomniał, że "przed wybuchem II wojny światowej w Polsce mieszkało ok. 3,5 mln Żydów". - Niemiecka polityka eksterminacji oznaczała dla nich wszystkich wyrok śmierci. Polacy, wierni podstawowym wartościom etycznym i nakazom chrześcijańskiego miłosierdzia, ratowali swoich żydowskich bliźnich od zagłady. Wykazali się przy tym wyjątkową odwagą i poświęceniem, gdyż za pomoc udzielaną Żydom groziła na terenie okupowanej Polski kara śmierci - napisał

14:15

- Budujmy przyszłość w oparciu o wzajemne poszanowanie i pamięć o tych, co nie zważając na śmiertelne zagrożenie, ratowali innych przed zagładą - napisał szef MON Mariusz Błaszczak w liście do uczestników warszawskich obchodów Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką.

13.55

W Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów w Kijowie modlono się w intencji rodziny Ulmów. 75 lat temu Niemcy zamordowali polską rodzinę i ukrywanych przez nią Żydów. W mszy świętej uczestniczył ambasador Polski na Ukrainie.

Mszę w Kijowskim kościele św. Mikołaja odprawił ks. Krzysztof Machelski.Jak podkreślił, intencją modlitwy jest pamięć rodziny Ulmów, ale też wszystkich Polakow zamordowanych za niesienie pomocy Żydom w czasie II wojny światowej Ambasador Rzeczpospolitej w Kijowie Bartosz Cichocki zaznaczył, że Ulmowie, podobnie jak i inni Polacy ratujący Żydów - często ryzykowali, a często oddawali to, co najcenniejsze, czyli swoje życie za życie swoich sąsiadów i współobywateli pochodzenia żydowskiego. 

13.50

13:40

- Dzisiaj, my Polacy na pamięci państwa Lubkiewiczów, na pamięci milionów Polaków, którzy walczyli, cierpieli, ratowali swoich sąsiadów, na pamięci wielkiej historii Polski - na tym fundamencie budujemy wielką Polskę. Nie ma porównania między karą więzienia w Europie Zachodniej za pomoc Żydom do pomocy Polaków, którzy ratowali swoich sąsiadów mimo tego, że okrutną śmiercią Niemcy traktowali wszystkich tych, którzy ośmielali się pomagać - mówił premier Mateusz Morawiecki w Sadownem.

13:28

13.20

 "Polscy Sprawiedliwi stanowią ważne ogniwo w łańcuchu łączącym naród polski i żydowski, które wskazuje na wspólne ponad 1000-letnie dziedzictwo" - napisał premier Mateusz Morawiecki w liście do uczestników warszawskich uroczystości w Narodowym Dniu Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką.

13.10

13.00

Trwają uroczystości w Muzeum Polaków Ratujących Żydów w Markowej.

12.50

12.45

- Polacy ratujący Żydów są wzorem patriotyzmu i przykładem solidarności, odwagi oraz wierności etosowi wolnej Rzeczypospolitej - napisał prezydent Andrzej Duda w liście do uczestników warszawskich uroczystości z okazji Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką.

List prezydenta odczytał w trakcie uroczystości przy Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie podsekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta Wojciech Kolarski.

"Spotykamy się dzisiaj w miejscu najważniejszych uroczystości państwowych, aby złożyć hołd rodakom, którzy z heroiczną odwagą podejmowali najwyższe ryzyko, by ocalić żydowskich bliźnich skazanych na Zagładę przez niemiecką III Rzeszę. Polacy ratujący Żydów w najpełniejszy sposób urzeczywistnili etos Rzeczypospolitej, oparty na solidarności ze współobywatelami" - ocenił prezydent.

12.35

12.25

Już niedługo, bo o 12:30 w Muzeum Polaków Ratujących Żydów w Markowej planowane jest złożenie hołdu Polakom ratującym Żydów przy pomniku Rodziny Ulmów oraz odsłonięcie tablic z nazwiskami Polaków ratujących Żydów na Ścianie Pamięci.

12.20

- Jest wielka rzesza bezimiennych bohaterów, których czyny nie zostały utrwalone; popełniliśmy ogromny grzech zaniedbania - mówił biskup polowy Wojska Polskiego gen. bryg. Józef Guzdek podczas homilii wygłoszonej na mszy w intencji Polaków ratujących Żydów w czasie okupacji niemieckiej.

12.10

Żydowscy historycy w Rosji pamiętają o Polakach ratujących Żydów. Jednak jak przypomina profesor Ilia Altman z Fundacji "Holokaust", temat ten przez wiele lat, szczególnie w okresie Związku Radzieckiego był objęty państwową cenzurą. Dziś obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. 

Cenzura w ZSRR zakazywała publikacji książek i opracowań naukowych, które opowiadały o Polakach ratujących Żydów. - Radzieckie władze twierdziły, że to syjonistyczna propaganda - tłumaczy w rozmowie z Polskim Radiem profesor Ilia Altman. 

Żydowski historyk potwierdza, że informacje na ten temat przełamały blokadę cenzury dopiero w ostatnich latach istnienia Związku Radzieckiego.

12.00

Zobacz serwis specjalny Polskiego Radia w Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów

11.50

11.40

- Porównując liczbę uratowanych do liczby członków rodzin, które udzieliły Żydom pomocy, twierdzę, że liczba ratujących na terenie całej Polski wynosi kilkadziesiąt tysięcy osób – mówi dr hab. Grzegorz Berendt, historyk z Uniwersytetu Gdańskiego, zastępca dyrektora Muzeum II Wojny Światowej, członek Rady Programowej Żydowskiego Instytutu Historycznego.

11.30

11.20

- Mieszkańcy Ziemi Oświęcimskiej, choć wielu przypłaciło to życiem, nie zapomnieli o miłości bliźniego. Pamiętając o niej pomagali Żydom, którzy byli częścią społeczeństwa oświęcimskiego – mówił franciszkanin o. Piotr Cuber z Centrum św. Maksymiliana w Harmężach podczas mszy św. w intencji Polaków ratujących Żydów.

W niedzielę w kościele w Harmężach oraz w Brzeszczach Borze, miejscach związanych z historią niemieckiego obozu Auschwitz, obchodzony był Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów. W harmęskim kościele odprawiona została msza św. w intencji bohaterów.

11.10

11.00

- Szacuje się, że na skutek pomocy niesionej przez Polaków, nie tylko przez Radę Pomocy Żydom "Żegotę", w czasie II wojny światowej ocalało od 30 do 120 tys. Żydów - powiedziała wicedyrektor Muzeum Getta Warszawskiego dr Hanna Węgrzynek.

10.50

10.45

Premier Mateusz Morawiecki przypomniał o ofierze Polaków ratujących Żydów w czasie niemieckiej okupacji. "Dziś dzień pamięci rodziny Ulmów, Ireny Sendlerowej i wielu tysięcy innych Polaków, którzy ryzykowali życie własne i życie swoich rodzin oraz sąsiadów, aby ratować Żydów z rąk niemieckich zbrodniarzy. Nie damy historii i światu zapomnieć o Was i o Waszym wielkim bohaterstwie" - napisał szef rządu na twitterze. 

10.38

10.30

Mszą świętą w Katedrze Polowej Wojska Polskiego rozpoczęły się warszawskie obchody Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. Nabożeństwo jest sprawowane w intencji żyjących i zmarłych Polaków, którzy z narażeniem życia ratowali Żydów w czasie II wojny światowej.

W południe uroczystości przeniosą się na Plac Marszałka Piłsudskiego, gdzie odbędzie się Apel Pamięci. O godzinie 14.00 ma się odbyć wernisaż wystawy połączony z ceremonią odsłonięcia tablicy poświęconej pamięci siostrze Matyldzie Getter w siedzibie Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi. 

10.25

10.15

Wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Mateusz Szpytma uważa, że "udzielanie pomocy Żydom w czasie II wojny światowej było równie niebezpieczne, a może nawet bardziej, niż udział w konspiracji, np. w Armii Krajowej".

Jego zdaniem, Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką jest "wyrazem hołdu dla tych (…), którzy w trudnym okresie okupacji niemieckiej, mimo grożącej kary śmierci, zdecydowali się pomóc współobywatelom narodowości żydowskiej".

Według historyka, "dopiero wiele lat od zakończenia II wojny światowej zaczęto te osoby doceniać". - Najpierw czynił to Instytut Yad Waszem w Jerozolimie, a później powoli zaczęto ich także dostrzegać w Polsce. Na dużo większą skalę jest to czynione obecnie – powiedział w wywiadzie dla PAP.

10.05

10.00

Polska szkoła w Atenach nie zapomina o Polakach ratujących Żydów. Z tej okazji prezentowana jest wystawa prac plastycznych przygotowanych na konkurs o Irenie Sendlerowej. 

Dyrektor i nauczyciele szkoły podkreślają, że akcje takie jak konkurs wiedzy o Irenie Sendlerowej mają nie tylko przekazywać wiedzę historyczną. Ich celem jest też rozwijanie w uczniach empatii wobec osób prześladowanych i wykluczonych społecznie, a także kształtowanie pozytywnych postaw. W ostatnich dniach grecka telewizja wyemitowała też film „Azyl”. Opowiada on historię Antoniny i Jana Żabińskich, którzy ratowali Żydów z warszawskiego getta. 

9:55

Kancelaria Mateusza Morawieckiego również pamięta o Polakach, którzy ratowali Żydów podczas II wojny światowej.

9.50

- Tego dnia nie tylko wspominamy naszych patronów, a więc Rodzinę Ulmów z Markowej, zamordowaną właśnie 24 marca, w 1944 r., ale też - obchodząc ustanowiony w ubiegłym roku dzień pamięci - przypominamy, że Ulmowie nie byli jedyni, że podobnych im Sprawiedliwych było wielu i że oni też zasługują na należne im miejsce w narodowej pamięci – zaznaczyła dr Anna Stróż-Pawłowska, dyrektor Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej.

9.45

O świcie wiceprezes IPN Mateusz Szpytma zapalił znicze i złożył kwiaty na miejscu niemieckiej zbrodni sprzed 75 lat oraz na grobie Rodziny Ulmów - Sprawiedliwych z Markowej.

9.35

Kancelaria prezydenta również pamięta o bohaterskich Polakach, którzy ratowali Żydów podczas II wojny światowej.

9.30

Zapraszamy do serwisu specjalnego, który przygotował nasz portal, w dniu Pamięci Polaków Ratujących Żydów.

Obchody rozpocznie msza w Katedrze Polowej Wojska Polskiego. Nabożeństwo zostanie odprawione w intencji żyjących i zmarłych Polaków, którzy z narażeniem życia ratowali Żydów w czasie okupacji niemieckiej. Potem ( godzina 12.00 ) uroczystości przeniosą się na Plac Marszałka Piłsudskiego, gdzie odbędzie się Apel Pamięci.

Zobacz serwis specjalny Polskiego Radia w Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów

Po południu natomiast ( godzina 14.00 ) zaplanowano wernisaż wystawy połączony z ceremonią odsłonięcia tablicy poświęconej pamięci siostrze Matyldzie Getter w siedzibie Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi. 

Siostra Matylda Getter w okresie międzywojennym angażowała się w działalność oświatowo-opiekuńczą. Podczas drugiej wojny światowej wykorzystywała sieć sierocińców zgromadzenia, między innymi w Aninie, Białołęce, Chotomowie, Płudach i Warszawie, do ukrywania żydowskich dzieci. W 1942 zadecydowała, że jej zgromadzenie przyjmie każde dziecko z getta. Dzięki tej akcji siostrom franciszkankom ze wszystkich prowincji udało się ocalić kilkaset osób.

Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką został ustanowiony z inicjatywy prezydenta Andrzeja Dudy w ubiegłym roku. Data wybrana na dzień obchodów - 24 marca - jest symboliczna. Tego dnia w 1944 roku dokonano egzekucji na rodzinie Ulmów. Niemiecka żandarmeria zamordowała wówczas Józefa Ulmę, jego ciężarną żonę Wiktorię i sześcioro ich małoletnich dzieci oraz ośmioro ukrywanych przez nich Żydów.

dn , agkm