Nie strzelaj w Sylwestra. Behawiorysta alarmuje: huk fajerwerków to stres nie tylko dla psów

Michał Błaszczyk, PolskieRadio24.pl: Sylwester to trudny czas dla naszych czworonożnych przyjaciół – hałas, rozbłyski świateł. Generalnie – ciężka noc. Co dzieje się w mózgu psa, kiedy słyszy wybuch?

Michał Santorski, behawiorysta, trener psów, właściciel szkoły Control Dog: Przede wszystkim psy odczuwają wtedy lęk, niepokój, strach, przestają racjonalnie myśleć. Bardzo często ten lęk i wynikający z niego stres paraliżuje ciało, zwierzęta nie są w stanie poruszać się, ani nawet jeść. Jest to dla nich dramatyczne, traumatyczne przeżycie. 

Dlaczego psy reagują nerwowo, a koty nie?

Koty też się boją. Kiedy my, behawioryści, apelujemy, by nie strzelać w sylwestra, to chodzi nam o całą zwierzynę domową.

Psy mają bardziej rozwinięty mózg, są zwierzętami bardziej wrażliwymi, które więcej rozumieją i więcej analizują. Jest to tym straszniejsze, że psy są wychowywane domowo, w swoistej bańce mydlanej, koty zaś od samego początku są trochę w domu, trochę na zewnątrz, więc lepiej się z tym socjalizują.

Chomiki i papugi także mają problem w sylwestra?

Tak, wszystkie zwierzęta mają problem. Po chomiku może tego nie widać na pierwszy rzut oka, ale dobry fachowiec może to dostrzec. Ptaki – jak najbardziej, też. Proszę zwrócić uwagę na reakcję gołębi na choćby malutką petardę - uciekają. Papuga, która jest zdecydowanie lepiej rozwinięta – je też się przecież szkoli – tym bardziej to przeżywa.

Po czym poznać stres zwierzęcia?

Tych sygnałów jest masa. Jeżeli mamy psiaka, którego dobrze znamy, to nawet nie trzeba być behawiorystą by rozpoznać stres. Pies będzie starał się albo chodzić za nami krok w krok, będzie prosił o wsparcie i ochronę od huków, albo będzie szukał zamkniętych pomieszczeń, wchodził pod biurko, pod łóżko, przestanie jeść, zacznie się ślinić, trząść i nerwowo oblizywać pysk, w szczególnie traumatycznej sytuacji przestanie się ruszać, będzie w totalnym amoku. Jeżeli pies się stresuje, to przestaje nas słuchać – nie, że nie chce, tylko nie jest w stanie, kontakt z nim się urywa.

Jak pomóc zwierzakowi w takiej sytuacji?

W przypadku psów bardzo ważny jest etap socjalizacji. Jeżeli mamy taką możliwość i kupujemy, czy adoptujemy szczeniaka, bardzo ważny jest pierwszy sylwester, choć to też należy robić z psami dorosłymi.

Chodzi o to, by pies zbudował pozytywne skojarzenia. Ja często robię tak, że za kwadrans dwunasta daję psu jakąś super fajną kość, szykuję mu bezpieczne schronienie w domu, zasłaniam okna, włączam głośno muzykę, staram się by jak najmniej było słychać fajerwerki.

Przede wszystkim jestem z psem, daję mu pełne wsparcie. Bardzo ważne jest, abyśmy pamiętali, że uspokajanie psa, głaskanie go, siedzenie z nim pod biurkiem nie wzmacnia jego lęku i stresu, jak mówiono przez lata w świetle teorii dominacji. Danie psu wsparcia w sytuacji stresowej nie wzmacnia stresu, ale pozwala mu "przeżyć".

Czy pewne rasy psów są szczególnie wrażliwe na huki i wybuchy?

Tak. Często pracuję z borderami, sam mam całe życie bordery. Psy rasy border collie to bardzo mądre psy, bardzo wrażliwe.

Wyróżniam podział na psy miękkie i twarde. Pies miękki to taki, który jest bardzo wrażliwy, na którego na szkoleniu się krzyknie, narzuci treść ćwiczenia i on już nie będzie chciał współpracować. Są też psy twarde, jak owczarek belgijski, czy niemiecki, które w teorii, z natury zdecydowanie lepiej znoszą takie hałasy. Kluczowe jest jednak ten pierwszy rok, pozytywne skojarzenia, socjalizacja i pokazanie psu jak jest mały, że sylwester to nic strasznego.

Czy pies może się przyzwyczaić do hałasów?

Niestety, nie. Jeżeli pies przejawia jakieś zachowania pokazujące, że się boi i stresuje, to to będzie się pogłębiać. Należy więc od samego początku działać tak, by pies nie nauczył się bać, a jak już zacznie, to robić wszystko, by czuł się jak najspokojniej, jak najbezpieczniej podczas sylwestra i innych hałasów.

Jak szkoli się psy na potrzeby wojska i innych służb, w otoczeniu których jest cały czas dużo huku?

Po pierwsze, są to odpowiednie rasy – w wojsku głównie pracują owczarki niemieckie i belgijskie. Po drugie, są to psy z dobrych hodowli, z predyspozycjami. To trochę tak, jak u ludzi – mamy pewność, że rodzice nie są psami lękowymi, czyli są pewnymi siebie. Po trzecie, szkoli się je i przyzwyczaja do hałasu od samego początku. To bardzo proste ćwiczenia – właściciel, żołnierz bawi się z psiakiem, albo go karmi, czyli robi fajne rzeczy, a w tle słychać coraz bliższe i coraz głośniejsze wystrzały.

Powtarzam też moim kursantom, że także na co dzień, gdy coś walnie, np. szklanka, albo stłuczka na skrzyżowaniu, to ja od razu zaczynam się z psem bawić, głaskać go, nagradzać, by zbudować pozytywne skojarzenia. Tak często robię z burzami przy szczeniakach – jak walnie piorun i pies się boi, to daję mu parówkę z lodówki. Po jakimś czasie, gdy strzela piorun, to piesek leci do lodówki: halo, był piorun, dawaj jedzonko.

Czy psy mogą się nabawić syndromu stresu pourazowego?

Jak najbardziej tak, tak zwane PTSD występuje. Każdy kolejny sylwester, gdzie nie zadbamy o psiaka i będzie on pozostawiony samemu sobie, będzie coraz gorszy. Praca z lękiem u psów jest bardzo trudna. To, że pies się boi i odczuwa lęk, jest jednym z problemów behawioralnych. Często psy są nieposłuszne nie dlatego, że nie znają danej komendy, czy mają taki charakter, tylko dlatego, że w danej sytuacji się boją i przez to nie są w stanie współpracować.

Dziękuję za rozmowę!

Michał Santorski jest behawiorystą i trenerem psów. Prowadzi szkołę Control Dog, gdzie szkoli zwierzęta m.in. do gry w filmach. Jego border collie Falco gra w serialach, jest też drugim najbardziej posłusznym psem na świecie. 

Czytaj także: 

• Mózgi dzisiejszych psów są inne od mózgów dawnych ras
• Sezon odpalania groźnych petard w Neapolu. Policja rekwiruje tony nielegalnych fajerwerków
• Wolontariackie spacery z psami ze schroniska: ważny gest serca dla czworonogów

[ZOBACZ TAKŻE] Reportaż Pawła Kurka z portalu PolskieRadio24.pl poświęcony schronisku dla zwierząt w Milanówku

Radni Warszawy przypominają i apelują - pomyśl o zwierzętach w Sylwestra

Radni z Komisji Ochrony Środowiska Rady Warszawy apelują, by powstrzymać się od strzelania fajerwerkami w Sylwestra. W oświadczeniu zwrócili się do zarządców budynków, administratorów nieruchomości i wszystkich warszawiaków o szczególną pomoc w tym okresie kotom wolno żyjącym, tak by zwierzaki miały się gdzie skryć w bezpiecznym i ciepłym miejscu - napisali. Zaapelowali, by w okresie sylwestrowym zwrócić szczególną uwagę na bezpieczeństwo swoje oraz swoich pupili, jak również odpowiednie oznakowanie zwierzaka w postaci czipa czy adresatki i nie spuszczać psów ze smyczy. 

Podkreślili, że mieszkańcy mogą zgłosić przypadek znalezienia zagubionego zwierzęcia do Straży Miejskiej. Funkcjonariusze odwożą zaczipowane czworonogi pod przypisany adres właściciela. Ekopatrol przekazuje też zwierzęta do specjalistycznych placówek, takich jak Schronisko Na Paluchu, ośrodek CITES i Ptasi Azyl działające przy warszawskim zoo, a także lecznic weterynaryjnych. Zdarzenia wymagające interwencji Ekopatrolu należy zgłaszać na numer alarmowy 986.

PolskieRadio24.pl/ mbl