Kardynał Stefan Wyszyński - nauczanie i działalność
2021-09-11, 07:11
Kardynał Stefan Wyszyński był prymasem Polski w latach 1948-1981, duszpasterzem, a także mężem stanu i strategiem. Nazwany "Prymasem Tysiąclecia", dla wielu był autorytetem i jedną z największych postaci w historii Polski XX wieku.
Kierując Kościołem w Polsce w okresie komunistycznych rządów, kardynał Stefan Wyszyński stał się duchowym i moralnym przywódcą narodu. Wielokrotnie mówił, i dawał temu wyraz swoją postawą i działalnością, że Kościół staje w obronie ludzi przed nadużyciami ze strony władzy. Walczył o godność i wolność każdego człowieka, który został stworzony na obraz Boga. Prymas widział potrzebę budowania życia duchowego i pogłębiania wiary, by wzmocnieni wewnętrznie ludzie umieli oprzeć się wszechobecnemu terrorowi komunistycznej ideologii. Mówił, że potrzebny jest "program dla ducha narodu".
Powiązany Artykuł
"Pierwszorzędna gwiazda na firmamencie Kościoła i w dziejach Polski". Grzegorz Polak o prymasie Wyszyńskim
- Nie wystarczy bowiem program ekonomiczny, gospodarczy, produkcji. Potrzeba nam ducha, a duch musi mieć program. Program umocniony w wierze i w miłości, w moralności chrześcijańskiej, której dotychczas nikt na świecie zastąpić nie zdołał - przekonywał.
Posłuchaj
Kardynał Wyszyński w swoim nauczaniu wiele uwagi poświęcał narodowi, który według niego, miał pierwszeństwo przed państwem. Mówił, że naród trzeba zawsze widzieć w relacji do ojczyzny, która jest związana z ziemią, dziejami narodu i jego kulturą, moralnością i miłością społeczną, a także gospodarką i pracą ludzką. Prymas tłumaczył, że dobro narodu nie jest pojęciem abstrakcyjnym, lecz dotyczy każdego człowieka.
Posłuchaj
Prymas Stefan Wyszyński bronił kultury, tożsamości i dziedzictwa, widząc w tym duchowość i zarazem siłę narodu. Podkreślał potrzebę dbania o kulturę ojczystą i chrześcijańską.
Powiązany Artykuł
"Był spójny w tym, jak żył i co mówił, na tym polegała jego wielkość". Prof. Kucharczyk o Prymasie Wyszyńskim
- Wiele rzeczy mamy do przekazania przyszłym pokoleniom, ale to co jest najdonioślejsze to jest właśnie czysta duchowość narodu, który ma prawo do własnej, rodzimej i niezależnej kultury - podkreślał.
Posłuchaj
Zakrojonym na szeroką skalę programem duszpasterskim prymasa Wyszyńskiego była Wielka Nowenna w latach 1957-1965, przygotowująca do Millenium Chrztu Polski w 1966 roku. Działania te prymas pojmował jako realizację Jasnogórskich Ślubów Narodu, złożonych przez wiernych w Częstochowie w 1956 roku. W trzecią rocznicę Ślubów, 26 sierpnia 1959 roku kardynał Stefan Wyszyński zachęcał do konsekwentnej pracy, i mówił, żeby nie zważać na piętrzące się przeszkody.
Posłuchaj
Podczas obchodów Millenium Chrztu Polski w 1966 roku kardynał Stefan Wyszyński podkreślał wielką rolę Kościoła, który stoi na straży wiary i praw człowieka.
Powiązany Artykuł
Kardynał Stefan Wyszyński i matka Elżbieta Róża Czacka – wzajemne inspiracje
- Kościół ukazuje nam, jak bardzo u podstaw każdego uporządkowanego życia musi leżeć głęboki szacunek dla człowieka, zrozumienie jego wysokiej godności i świadomość, że człowiek jest przede wszystkim osobą, a nie rzeczą, a nie materią, a nie maszyną, że człowiek to jest dziecko boże, ma swoje wrodzone osobowe prawa - wskazał.
Posłuchaj
W swoim nauczaniu prymas Stefan Wyszyński mówił, że zmiana moralności prowadzi do zmiany rzeczywistości społecznej, dlatego trzeba walczyć o trzeźwość, dbać o uczciwość, być pracowitym i żyć z godnością. Akcentując te wartości, sprzeciwiał się komunistom. Prymas Wyszyński głosił potrzebę przebaczenia, zarówno w relacjach międzyludzkich, jak i między narodami. Podkreślał, że miłość ewangeliczna zwycięża nienawiść i zło.
- Kto nienawidzi - przegrał. Kto mobilizuje nienawiść - przegrał. Kto walczy z Bogiem miłości - już przegrał. Ale zwyciężył już dziś - choćby leżał na ziemi podeptany - kto miłuje, kto przebacza, kto serce swoje oddaje - jak Chrystus - i życie całe nawet za nieprzyjacioły swoje - tłumaczył prymas.
Posłuchaj
Kardynał Stefan Wyszyński wielokrotnie w wystąpieniach przypominał o godności każdego człowieka. Anna Rastawicka z Instytutu Prymasowskiego podkreśliła (2001), że kardynał Wyszyński był także przykładem dla ludzi, jak bezwarunkowo chronić godność osoby ludzkiej. Powiedziała: "W jego oczach każdy człowiek był świętością: bez względu na wiek, stanowisko czy zdrowie".
Powiązany Artykuł
"Doskonale wyczuwał bieg historii". Włoski historyk o kardynale Wyszyńskim
- Stefan kardynał Wyszyński jest twórcą nowej jakości życia społecznego, opartej o dawne, a jakże ciągle nowe przykazanie miłości bliźniego. Uczył nas, jak w życiu osobistym i społecznym, i rodzinnym nienawiść pokonywać miłością. Jak beznadziejność zwyciężać nadzieją, jak przywrócić naszemu życiu prawdziwą wartość, sens, miłość, aby człowiek dla człowieka zawsze był bratem - powiedziała Anna Rastawicka.
Posłuchaj
Kardynał Wyszyński bronił życia ludzkiego od poczęcia do naturalnej śmierci, widząc w ochronie życia nienarodzonych także nadrzędne dobro państwa. Uważał, że po stratach wojennych należy otworzyć się na życie nowych pokoleń, aby naród mógł trwać i się rozwijać. Po przyjęciu przez Sejm w 1956 roku ustawy o warunkach dopuszczających przerywanie ciąży, prymas wraz z biskupami opublikował list, w którym aborcję określono mianem "pokojowego samobójstwa narodu". Kardynał Wyszyński wsparł między innymi zainicjowaną przez katolicką działaczkę Teresę Strzembosz budowę Domu Samotnej Matki w Chyliczkach pod Warszawą. Wiele uwagi w nauczaniu prymas Wyszyński poświęcał rodzinie. Podkreślał, że nie można zrozumieć narodu bez rodziny i każdego człowieka z osobna, człowiek bowiem musi stać w centrum wszelkich spraw związanych z narodem. Wielokrotnie zaznaczał, że narodu nie można zrozumieć bez odniesienia do rodziny, o którą należy szczególnie dbać. Prymas Wyszyński mówił (1959) o szacunku i wyrozumiałości w rodzinie.
Posłuchaj
Prymas Wyszyński (1959) apelował o łagodność w dyskursie publicznym i w stosunkach międzyludzkich.
Powiązany Artykuł
"Przełożenie na stan ducha każdego z nas". Bp Markowski o beatyfikacji kard. Wyszyńskiego
- Nigdy nie odkładajcie waszych porachunków na wieczór. Nigdy też nie śpieszcie się z karceniem, nigdy nie otwierajcie gniewliwego języka, w ogóle język nasz musimy poprawić. Brak nam jakiejś wzajemnej życzliwości chociaż jesteśmy dziećmi jednego narodu i jednego Boga.
Posłuchaj
Kardynał Stefan Wyszyński przypominał o godności kobiety. Zwracał uwagę na równość kobiety i mężczyzny jako Dzieci Bożych. Mówił o tym, że aspiracje społeczne współczesnych kobiet muszą być przez Kościół i duchowieństwo właściwie rozumiane i oceniane. Anna Rastawicka z Instytutu Prymasowskiego podkreśliła (2020), że nauczanie kardynała Wyszyńskiego nie straciło nic ze swej aktualności i jego słowa "przypominają o istocie powołania kobiety i jej ogromnej godności".
- Ksiądz prymas przede wszystkim chciałby przekazać słowa nadziei. Umocnić kobietę w tym jej powołaniu, w jej ogromnej godności. Zawsze z wielkim szacunkiem mówił o kobiecie, rozumiał sytuację kobiety. Mówił, że na kobiecie spoczywa o wiele więcej obowiązków niż na mężczyźnie, bo ma życie zawodowe i w rodzinie jest matką - powiedziała.
Posłuchaj
Kardynał Stefan Wyszyński kładł nacisk na wychowanie młodego pokolenia w duchu miłości do dziejów narodu, a także troski o przyszłość ojczyzny. Wielokrotnie spotykał się z młodzieżą, między innymi w lutym 1957 roku ze studentami Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Powiedział wówczas, że pragnąłby, aby umieli doceniać samych siebie, po to, by stali się błogosławieństwem dla swego narodu.
Powiązany Artykuł
"Kardynał Stefan Wyszyński. W służbie Kościoła i Ojczyzny". Premiera albumu
- Trzeba dostrzec w sobie wartości i to wielkie wartości boże, i trzeba je wszystkie rozwinąć. Gdzieś tu niedawno w korytarzu życzyliście mi, żebym żył 100 lat - wybaczcie, strasznie mało. To jest nie dla mnie i nie dla was. My jesteśmy stworzeni do życia wiecznego. Nie szkodzi, najmilsi, że nasze życie jest trudne, że wymaga hartu. Nasze życie polskie zawsze idzie po grudach, ale też jesteśmy cierpliwsi i odporniejsi, i bardziej pracowici. A jeżeli czego do tych przymiotów dodać trzeba, to jeszcze właśnie systematyczności i tych umiejętności w pracy - wskazywał Stefan Wyszyński.
Posłuchaj
W przemówieniu do młodzieży akademickiej w Warszawie, 10 stycznia 1968 roku, prymas Wyszyński mówił: "(...) czytaliśmy w »Sztandarze Młodych« - cytuję, jak było napisane: pokażemy, że moralność socjalistyczna jest wyższa od moralności chrześcijańskiej. No trudno pokazywać to, czego nie ma!".
Prymas Wyszyński bronił praw człowieka, kładł nacisk na poszerzenie wolności narodu i Kościoła nie tylko w sferze religijnej, upominał się także o prawa społeczne. Od początku strajków w 1980 roku poparł działalność i postulaty związkowców z powstałej Solidarności, a po zdelegalizowaniu związku, wspierał jego członków i doradzał. Prymas Tysiąclecia wskazywał też, że naród ma obowiązki, jak poszanowanie porządku religijno-moralnego, dbanie o życie rodzinne i społeczno-zawodowe. Kiedy w 1980 roku przez kraj przetaczała się fala strajków, w przemówieniu na Jasnej Górze 26 sierpnia prymas Stefan Wyszyński apelował o refleksję i dojrzałość.
Powiązany Artykuł
"Aż ziemia drżała". 65 lat temu Wyszyński ze swoją "ósemką" spektakularnie przechytrzył komunistów
- Jeśli przyszliśmy do Matki Bożej Jasnogórskiej jako ku tej, która jest dana ku obronie narodu naszego, to nie przyszliśmy tutaj po to, by kogoś oskarżać, by jątrzyć, by niepokoić, tylko przypominać - jak to należy do sług Kościoła naśladujących Chrystusa - ażeby mówić o tym, co należy uszanować i co należy wypełnić, ażeby ojczyźnie naszej powrócił spokój i ład - tłumaczył.
Posłuchaj
Na spotkaniu z przedstawicielami NSZZ "Solidarność" - 10 listopada 1980 roku - w dniu rejestracji związku zawodowego przez sąd, kardynał Stefan Wyszyński powiedział, że "Polacy zawsze walczyli o to, żeby bronić narodu, Wam tego tłumaczyć nie muszę". Prymas podkreślił potrzebę zachowania hierarchii wartości.
Posłuchaj
Kardynał Stefan Wyszyński brał udział w czterech konklawe: w 1958, 1963 oraz w sierpniu i październiku 1978 roku. Podczas tego ostatniego na papieża został wybrany kardynał Karol Wojtyła. Następnego dnia po inauguracji pontyfikatu, 23 października 1978 roku Jan Paweł II mówił o wielkiej roli Prymasa Tysiąclecia w dziejach Kościoła i ojczyzny. Podczas spotkania z rodakami w Auli Pawła VI w Watykanie zwrócił się do kardynała Wyszyńskiego.
Powiązany Artykuł
Sierpień 80. Zmanipulowane kazanie prymasa Wyszyńskiego na Jasnej Górze
- Nie byłoby na Stolicy Piotrowej tego papieża Polaka, gdyby nie było twojej wiary nie cofającej się przed więzieniem i cierpieniem, twojej heroicznej nadziei, twego zawierzenia bez reszty matce Kościoła - mówił papież.
Posłuchaj
Kardynał Stefan Wyszyński zmarł trzy lata później, 28 maja 1981 roku. Jego pogrzeb był wielką manifestacją patriotyczną i wyrazem poparcia dla głoszonych przez niego idei. Został pochowany w katedrze św. Jana w Warszawie. Prymas Tysiąclecia pozostawił ogromną spuściznę swojego nauczania, tomy zapisków, homilii i przemówień, które pozostaną aktualne na następne dziesięciolecia. Zachowane w archiwalnych nagraniach są przesłaniem dla kolejnych pokoleń.
Posłuchaj
Uchwałą Sejmu i Senatu Rzeczpospolitej, rok 2021 jest obchodzony jako Rok Kardynała Stefana Wyszyńskiego. W ten sposób posłowie i senatorowie oddali hołd Prymasowi Tysiąclecia, wyrażając pamięć, szacunek i wielkie uznanie dla jego życia i dokonań.
fc