Na Powązkach pożegnano gen. Stefana Bałuka - cichociemnego i powstańca

Posłuchaj

Pogrzeb generała Stefana Bałuka. Relacja Witolda Banacha (IAR)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Uroczystość pogrzebową w Katedrze Polowej Wojska Polskiego rozpoczęło odczytanie listu od Bronisława Komorowskiego. Prezydent zapewniał, że Stefan Bałuk na zawsze pozostanie w pamięci Polaków jako wzór dzielnego żołnierza, prawego obywatela i dobrego człowieka. Prezydent pośmiertnie odznaczył generała Bałuka Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.

Na pogrzeb przybyli, by pożegnać zmarłego kolegę, weterani II wojny. Powstaniec warszawski Edmund Baranowski pseudonim "Jur" wspomina, że razem ze Stefanem Bałukiem walczyli o wolną Warszawę w zgrupowaniu "Radosław". Edmund Baranowski podkreśla, że generał Bałuk zapisał wspaniałą żołnierską kartę, a jego odejście jest olbrzymim ciosem dla wszystkich żołnierzy walczących w czasie II wojny.

Stefana Bałuka, żegnali też żołnierze GROM-u. Dowódca tej jednostki specjalnej pułkownik Piotr Gąstał powiedział, że postać generała jest niezwykle ważna dla żołnierzy GROM-u: - Jest traktowany jak mentor, który pokazywał w jaką stronę należy iść, żeby być dobrym żołnierzem - mówił dowódca GROM.

Na pogrzeb przybył również ambasador Stanów Zjednoczonych w Polsce Stephen Mull, który z wielkim smutkiem przyjął wiadomość o śmierci generała. Dyplomata podkreśla, że Stefan Bałuk był wielkim bohaterem w historii Polski. - Był odważny, niezawodny i był bardzo solidnym facetem, dlatego przyszedłem by oddać mu hołd - wyjaśnia Stephen Mull.

Generał Stefan Bałuk spoczął na Powązkach Wojskowych w Warszawie. Był między innymi pomysłodawcą wybudowania w Warszawie pomnika Cichociemnych. Monument w październiku ubiegłego roku odsłonił prezydent Bronisław Komorowski.

Zobacz serwis - Powstanie Warszawskie>>>

Stefan Bałuk>>>

Urodził się 15 stycznia 1914 roku w Warszawie. Był synem Władysława Bałuka i Marii Uszyńskiej. W 1933 r. zdał maturę w Rakowicach pod Krakowem, po czym wstąpił ochotniczo do Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu, lecz został przedterminowo zwolniony ze względów zdrowotnych po odbyciu trzymiesięcznego kursu. Uzyskał absolutorium w Szkole Nauk Politycznych w Warszawie. W chwili wybuchu II wojny światowej był na III roku wydziału prawa na Uniwersytecie Warszawskim.

Po ataku Niemiec na Polskę, zgłosił się ochotniczo do Kadry 9 Batalionu Pancernego w Lublinie, przekształconego w Ośrodek Zapasowy Broni Pancernej nr 2. Z jednostką tą wycofywał się na wschód. Wykonał wówczas, we Lwowie, swoje pierwsze wojenne zdjęcia, przedstawiające budynki zbombardowane przez Luftwaffe. Podczas próby ewakuacji na Węgry aresztowany przez wojska radzieckie, po czym zwolniony; kolejny raz aresztowany w Worochcie, zdołał uciec i następnie przedostać się przez Węgry, Rumunię i Bejrut do Francji. Został wcielony do formowanego tam Wojska Polskiego – 10 Brygady Kawalerii Pancernej płk. Maczka. Po klęsce Francji ewakuowany do Wielkiej Brytanii, służył początkowo w 10. Brygadzie Kawalerii Pancernej szkolącej się w Szkocji, po czym w maju 1942 r. zgłosił się na Oficerski Kurs Doskonalący Administracji Wojskowej. Pod tą nazwą funkcjonowało szkolenie wywiadowczo-dywersyjne cichociemnych w Szkole Wywiadu w Glasgow. Przeszedł kurs w Polskiej Sekcji Spadochronowej. Złożył przysięgę jako żołnierz Armii Krajowej. W 1943 roku otrzymał awans na podporucznika.

Dwukrotnie, w grudniu 1943 i styczniu 1944 r. podejmowano próby przerzucenia go z bazy we Włoszech do Polski, lecz z powodu uszkodzenia samolotu, a następnie mgły, samolot powracał. W końcu w nocy 9 kwietnia 1944 r. został pomyślnie zrzucony na spadochronie do Polski, w okolice Tłuszcza. Otrzymał przydział do Wydziału Legalizacji i Techniki Wywiadu Oddziału II Komendy Głównej Armii Krajowej, dowodzonego przez Stanisława Jankowskiego "Agatona" i zajmującego się produkcją fałszywych dokumentów i wywiadem. Specjalnością Stefana Bułaka była mikrofotografia. Robił również wiele zdjęć okupowanej Warszawy, m.in. pomnika Lotnika na placu Unii Lubelskiej z wymalowaną na cokole „kotwicą” - znakiem Polski Walczącej oraz miejsca zamachu na generała SS i Policji Franza Kutscherę w alejach Ujazdowskich. Przed wybuchem powstania warszawskiego sporządził dokumentację fotograficzną niemieckich umocnień w Warszawie.

Walczył w powstaniu warszawskim w plutonie "Agaton" batalionu "Pięść" Zgrupowania "Radosław" na Woli, Starówce i Żoliborzu. Dokumentował też życie powstańcze na zdjęciach. Jego laboratorium fotograficzne mieściło się w kamienicy przy ul. Chłodnej 20. Uczestniczył w kilku śmiałych wypadach w celu nawiązania łączności, m.in. 13/14 sierpnia przedarł się przez pozycje niemieckie w rejonie Dworca Gdańskiego na Żoliborz, dostarczając kwarce do radiostacji płk. Niedzielskiemu "Żywicielowi", a następnie do Zgrupowania Kampinos, gdzie wykonał wiele zdjęć.

27 sierpnia przeszedł kanałami z meldunkiem dowódcy Starego Miasta do gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego, za co został odznaczony Orderem Virtuti Militar. Otrzymał także, dwukrotnie, Krzyż Walecznych. Powstanie zakończył w stopniu porucznika. Po kapitulacji powstania w niewoli niemieckiej – internowany kolejno w oflagach Lamsdorf oraz Gross-Born, z którego uciekł 27 stycznia 1945. W lutym 1945 r. powrócił do Warszawy.

Po wkroczeniu wojsk sowieckich do Polski, działał w antykomunistycznym ruchu oporu w szeregach Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, zajmując się tworzeniem dokumentów, jako kierownik Wydziału Legalizacji "Agaton II". 1 listopada 1945 r. aresztowany przez siły bezpieczeństwa, był przesłuchiwany przez oficera MBP Józefa Różańskiego, późniejszego dyrektora departamentu śledczego. W 1946 skazany na 2,5 roku więzienia za uczestnictwo w Armii Krajowej. Zwolniony z więzienia na mocy amnestii z 1947 r. Pracował jako taksówkarz, po czym w 1950 rozpoczął pracę fotografika. Od 1952 r. zatrudniony w Dziale Serwisu Centralnej Agencji Fotograficznej. Był współautorem pierwszego albumu o powstaniu warszawskim „Miasto nieujarzmione”, który ukazał się w 1957 roku. W 1972 r. przeszedł na emeryturę.
Prowadził aktywną działalność kombatancką, mi.in. zainicjował budowę pomnika Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej (odsłonięty w 1999 r.), a także pomnika Cichociemnych Spadochroniarzy AK (odsłonięty w 2013) - oba znajdują się przed Sejmem RP - oraz utworzenia Klubu Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari (2001 r.), którego został prezesem.

Członek Związku Polskich Artystów Fotografików. Awansowany w stanie spoczynku na kolejne stopnie wojskowe, m.in. w 1999 r. na podpułkownika w stanie spoczynku, a 10 listopada 2006 na stopień generała brygady w stanie spoczynku. Honorowy obywatel Tuszowa Narodowego (2006) i Warszawy (2008). W 2010 roku objął zaszczytny urząd Kanclerza Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari.
Mieszkał w Warszawie, na Żoliborzu.

Zobacz serwis - II wojna światowa>>>

mc