W wieku 101 lat zmarł Jan Ekier, pianista, kompozytor i pedagog

Posłuchaj

prof. Irena Poniatowska o śmierci prof. Jana Ekiera (źr. IAR)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Profesor Ekier zmarł w nocy z czwartku na piątek w szpitalu w Warszawie. Jan  Ekier był pianistą i kompozytorem, pedagogiem i muzykologiem, a najbardziej znaczącego osiągnięcia dokonał jako redaktor naczelny Wydania Narodowego Dzieł Fryderyka Chopina. Według Ekiera tą publikacją spłacony został dług wobec kompozytora. - Mamy dług wobec Chopina. Jego muzyka pozwalała nam przetrwać najgorsze chwile, a w okresach nadziei rozsławia kulturę polską w świecie. Jesteśmy winni twórcy to, by przedstawić jego dzieło w zamierzonej przez niego postaci - tak profesor przekonywał ponad 55 lat temu do rozpoczęcia prac nad Wydaniem Narodowym.

Celem tego pierwszego krytycznego wydania kompletu dzieł kompozytora była publikacja oczyszczonych z historycznych naleciałości tekstów muzycznych Chopina. Redaktorzy wydania korzystali wyłącznie z autografów kompozytora, również z tych, o których zniszczenie Chopin prosił przed śmiercią. 36 tomów Wydania Narodowego z kompletem dzieł Chopina ukazało się w 2010 r. w Roku Chopinowskim w związku z 200. rocznicą urodzin kompozytora.

Biografia wybitnego chopinologa

Jan Ekier urodził się 29 sierpnia 1913 r. w Krakowie. Jego ojcem był kompozytor muzyki tanecznej i wodewilów Stanisław Ekier. Jan i jego siostra Halina od najmłodszych lat pobierali lekcje fortepianu u znanej pianistki Olgi Stolfowej. Potem rodzeństwo czasem występowało wspólnie, wykonując utwory na fortepian na cztery ręce.

W 1934 r. Ekier ukończył studia muzykologiczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, w 1937 r. został absolwentem Konserwatorium Warszawskiego (dziś Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina). Studiował fortepian i kompozycję.

W tym samym roku został laureatem ósmej nagrody III Międzynarodowego Konkursu Chopinowskiego i odbył pierwsze tournée artystyczne po Polsce. Brał udział w koncertach Organizacji Ruchu Muzycznego upowszechniającej muzykę na prowincji.

W czasie okupacji niemieckiej występował w stolicy na tajnych koncertach i brał udział w zakonspirowanych imprezach patriotycznych, za co Niemcy karali surowo, włącznie z rozstrzelaniem. Podobnie jak Witold Lutosławski i Andrzej Panufnik, Ekier współpracował z komisją repertuaru muzycznego komponując muzykę dla partyzantów. Podczas powstania warszawskiego wystąpił przed bojownikami ponad 30 razy.  Podczas wojny uczył się gry na organach u profesora Bronisława Rutkowskiego.

Po zakończeniu wojny, a przed rozpoczęciem edytorskich prac nad Wydaniem Narodowym był aktywny jako pianista i kompozytor.

W 1949 r. zasiadł w jury pierwszego po wojnie Konkursu Chopinowskiego.

Ekier działał także jako pedagog. W latach 1953-2000 prowadził klasę fortepianu w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie (drugi z poprzednich tytułów Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina). Był również wykładowcą w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie. Jego uczniami są m.in. Bronisława Kawalla, Piotr Paleczny, Alicja Paleta-Bugaj, Yuko Kawai.

Jan Ekier jest autorem licznych kompozycji, w dużej mierze inspirowanych folklorem polskim. Stworzył wiele dzieł fortepianowych, między innymi: "Toccata", "Kolorowe melodie", "Taniec góralski", orkiestrowych - "Suita góralska", baletowych - "Straszak"," Tempo dnia", oraz wokalnych - "Pieśni walki podziemnej", "Szturmówka".

Był laureatem wielu nagród i wyróżnień, między innymi Nagrody Państwowej I stopnia i Nagrody I stopnia Ministra Kultury i Sztuki. W 1952 roku został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, a w 1955 roku - Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. W 1998 roku profesor Ekier został laureatem pierwszej edycji Nagrody Chopinowskiej, przyznawanej przez Międzynarodową Fundację imienia Fryderyka Chopina. W 2004 roku otrzymał specjalną Nagrodę Ministra Kultury Rzeczypospolitej Polskiej, przyznaną - po raz pierwszy - w uznaniu wybitnych zasług dla zachowania i popularyzacji dziedzictwa Fryderyka Chopina. W 2010 roku został uhonorowany Orderem Orła Białego, za wybitne osiągnięcia w pracy twórczej oraz dokonania naukowo-edytorskie.

PAP/IAR/agkm