Raport NIK: zabrać strażom miejskim mobilne fotoradary

Posłuchaj

Prezes Najwyższej Izby Kontroli Krzysztof Kwiatkowski zaleca między innymi włączenie Inspekcji Transportu Drogowego do policji, a także zabranie strażom gminnym fotoradarów mobilnych (IAR)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Izba zaleca zmiany organizacyjne oraz prawne, a także kontynuację procesu budowy autostrad i dróg ekspresowych. Po zbadaniu tej problematyki NIK postuluje przypisanie MSW wiodącej roli w koordynowaniu i egzekwowaniu działań na rzecz bezpieczeństwa w ruchu drogowym i uchwalenie wieloletniego programu finansowania przedsięwzięć w tym zakresie.

W ocenie Izby, stan bezpieczeństwa na polskich drogach w ostatnich 10 latach ulegał poprawie, bo w tym czasie liczba śmiertelnych ofiar wypadków spadła o 41 proc., a rannych - o 31 procent. "Tendencja spadkowa utrzymuje się w całym dziesięcioletnim okresie i to pomimo stałego wzrostu liczby pojazdów poruszających się po polskich drogach. Wciąż jednak należą one do jednych z najbardziej niebezpiecznych w UE" - napisano w raporcie.

Niebezpieczne drogi

Na podstawie swych kontroli NIK stwierdza, że najistotniejszą przyczyną tego stanu rzeczy jest infrastruktura drogowa, która mimo poprawy nie gwarantuje dostatecznego poziomu bezpieczeństwa. Nadal brakuje dróg dwujezdniowych (autostrad i ekspresowych), zmniejszających możliwość wystąpienia najgroźniejszych wypadków: zderzenia czołowego i bocznego.

Na drogach jednojezdniowych o dużym natężeniu ruchu brakuje dodatkowych pasów umożliwiających na pewnych odcinkach bezpieczne wyprzedzanie, bezkolizyjnych skrzyżowań, rond lub tzw. lewoskrętów z osobnymi światłami, świateł na przejściach, chodników wzdłuż dróg wiodących przez wsie i małe miasta oraz odseparowania ruchu pieszych i rowerzystów od samochodów w dużych miastach.

Ponad 40 proc. policjantów nie ukończyło przeszkolenia

W ocenie Izby niezbędna jest modernizacja istniejącej sieci dróg; w przypadku 12 proc. dróg krajowych remonty niezbędne są pilnie. "Kontrole wykazały, że zarządy dróg w większości przypadków nie wywiązywały się z obowiązków utrzymania eksploatowanego zasobu w należytym stanie technicznym. Nie dokonywano obligatoryjnych przeglądów technicznych budowli drogowych. (...) Same tylko odcinki zniszczone przez koleiny i wymagające natychmiastowych napraw występują na ok. 3 tys. km, czyli blisko 15 proc. długości dróg krajowych" - czytamy w raporcie.

Po kontroli policji drogowej NIK stwierdziła, że wzrost jej aktywności przyczynił się do zmniejszenia liczby wypadków na drogach, ale zarazem ujawniono, że ponad 40 proc. policjantów z drogówki nie ukończyło wymaganego specjalistycznego przeszkolenia z ruchu drogowego.

"Taki stan rzeczy może mieć wpływ na rzetelność dokonywanych przez policjantów ustaleń, dotyczących zdarzeń na drodze, oceny uczestników ruchu, decyzji o nałożeniu mandatu, zwłaszcza w skomplikowanych sytuacjach" - alarmuje NIK. Izba odnotowała też, że ponad 1/3 policyjnych pojazdów jest zużyta i kwalifikuje się do wymiany i że w policyjnym systemie nt. zdarzeń drogowych brakuje skutecznych mechanizmów, weryfikujących wiarygodność wprowadzonych danych.

Nie wszystkie zdjęcia z fotoradarów są przetwarzane

Według NIK, choć fotoradary Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego (ITD) usytuowano we właściwych miejscach (na podstawie rzetelnych analiz), to cały system automatycznego nadzoru nad ruchem drogowym nie był w pełni skuteczny, bo nie zapewniał podjęcia działań we wszystkich przypadkach ujawnionych wykroczeń.

"Istnieje prawny obowiązek rejestracji pojazdów, które przekroczyły dopuszczalną prędkość o 11 i więcej kilometrów na godzinę. Inspektorzy transportu drogowego nie byli jednak do tego ani technicznie, ani kadrowo przygotowani" - stwierdziła NIK.

Wskazano też, że nie wszystkie zdjęcia z fotoradarów są przetwarzane. Z wyliczeń NIK wynika, że tylko od czerwca 2011 r. do września 2013 r. ITD nie nałożyła 72 tys. kar o szacunkowej wartości ok. 19,5 mln zł. - szczególnie dotyczyło to samochodów z zagranicznymi tablicami rejestracyjnymi.

"Niedostateczne zasoby kadrowe ITD oraz problemy ze statusem pracowników sprawiają, że inspektorzy w ograniczony sposób pełnią służbę w dni wolne od pracy oraz w porze nocnej. Wiedzą o tym dobrze kierowcy ciężarówek, którzy z różnych przyczyn chcą uniknąć kontroli. NIK ustaliła, że blisko 40 proc. sprawców ujawnionych przez ITD przypadków niestosowania się do ograniczeń prędkości nie zostaje za to ukaranych, a tym samym nie dostaje punktów karnych i unika innych konsekwencji, np. zatrzymania prawa jazdy - tylko dlatego, że właściciele odmawiają wskazania kierującego" - alarmuje Izba stawiając wniosek: włączyć ITD do policji.

Przenoszą się w miejsca nieuzgodnione z policją?

NIK uważa, że zaangażowanie strażników gminnych i miejskich w obsługę fotoradarów, zwłaszcza przenośnych, "jest podyktowane w wielu wypadkach nie tyle służbą na rzecz bezpieczeństwa w ruchu drogowym, co przede wszystkim chęcią pozyskiwania pieniędzy do gminnej kasy" - czytamy w raporcie. Izba stwierdziła, że strażnicy działają w miejscach uzgodnionych z policją, ale tylko na początku i na końcu służby.
"W trakcie wykonywania zadań strażnicy z fotoradarem mobilnym przenoszą się w miejsca nieuzgodnione z policją, za to przynoszące większe wpływy do budżetu gminy. Aktywność prewencyjna i represyjna niektórych straży gminnych czy miejskich niemal w całości koncentruje się na obsłudze fotoradarów" - informuje rzecznik Izby. NIK nie ma zastrzeżeń do lokalizacji większości samorządowych fotoradarów stacjonarnych. Ich maszty stały najczęściej w miejscach, gdzie wcześniej dochodziło do niebezpiecznych wypadków.

W ocenie NIK, w Polsce w istocie nie funkcjonuje powszechny, spójny system oddziaływania na bezpieczeństwo w ruchu drogowym, a na zmniejszenie skuteczności podejmowanych działań ma wpływ przede wszystkim rozproszona odpowiedzialność za problemy zarządzania bezpieczeństwem ruchu drogowego. Przykładowo: tylko za prowadzenie działań edukacyjnych w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego odpowiada 8, a za kontrolę prędkości - 6 różnych, rozproszonych podmiotów.

Nie ma w Polsce jednego organu władzy publicznej, którego zakres kompetencji pozwoliłby na skuteczne koordynowanie oraz skuteczne egzekwowanie realizacji niezbędnych działań w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego. "Istniejąca Krajowa Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, jak pokazują doświadczenia z lat ubiegłych, nie była w stanie skutecznie wypełniać tej funkcji" - mówił rzecznik NIK Paweł Biedziak. Stąd wniosek NIK: wszystkie kwestie w dziedzinie bezpieczeństwa ruchu drogowego powinno koordynować MSW, z możliwością powierzania określonych zadań innym resortom.

IAR,PAP,kh