Toruń wspomina Jana Nowaka-Jeziorańskiego. "Był wielkim Polakiem, patriotą, postacią legendarną"
2014-12-15, 20:41
W Centrum Sztuki Współczesnej w Toruniu trwa dwudniowa konferencja "Jan Nowak-Jeziorański i RWE jako mecenasi literatury i sztuki emigracyjnej".
Posłuchaj
Wydarzenie współorganizowane przez Archiwum Emigracji UMK jest podsumowaniem Roku Jana Nowaka-Jeziorańskiego. W poniedziałek - w pierwszym dniu toruńskiej konferencji został wyświetlony film biograficzny poświęcony wieloletniemu dyrektorowi Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa w Monachium. Reżyserką obrazu jest Jolanta Chojeckiej (autorka gościła na projekcji). W Centrum Sztuki Współczesnej została też otwarta wystawa "Na Antenie", prezentująca czasopisma oraz pamiątki z czasów działalności radia.
W dalszej części odbyły się spotkania z dziennikarzami RWE, prezentacje książek, przedstawienie Teatru Nowego z Krakowa - monodram w wykonaniu Jana Marchwińskiego pt. "Mówi Radio Wolna Europa". Podczas pierwszego dnia konferencji redaktor naczelny Portalu PolskieRadio.pl Andrzej Mietkowski przedstawił także serwis wolnaeuropa.polskieradio.pl.
- Polskie Radio kilka lat temu scyfryzowało wszystko, co zostało po RWE. Wszystkie taśmy magnetyczne zostały zamienione w pliki elektroniczne i dzisiaj pod adresem wolnaeuropa.polskieradio.pl można słuchać wszystkich materiałów, które zostały po RWE. Od lat 50. - pierwszych audycji Wolnej Europy aż do zamknięcia stacji w latach 90., już po odzyskaniu wolności - zaznaczył.
Jan Nowak-Jeziorański w serwisie internetowym Polskiego Radia >>>
W Toruniu nie zabrakło też wspomnień dotyczących Jana Nowaka-Jeziorańskiego. - Był wielkim Polakiem, patriotą, postacią legendarną - mówi Andrzej Mietkowski. - On miał trzy wcielenia. Pierwsze - to Kurier z Warszawy. Wielokrotnie podróżował na Zachód wywożąc z oblężonego kraju materiały dotyczące podziemia, dotyczące funkcjonowania Polskiego Państwa Podziemnego oraz w drugą stronę z Londynu przewoził dyspozycje, rozkazy, plany Naczelnego Dowództwa Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i Państwa Podziemnego na Zachodzie - podkreślił.
Były szef warszawskiego biura RWE powiedział, że drugie wcielenie Nowaka-Jeziorańskiego zaczęło się na początku lat 50. - Wtedy był dyrektorem Rozgłośni Polskiej RWE nadającej z Monachium. (…) Trzecia odsłona życia Nowaka - on przestał pracować w RWE w połowie lat 70. - zajął się pisarstwem - napisał swoją słynną książkę - "Kurier z Warszawy". Ale stał się też od tego czasu ambasadorem sprawy polskiej na Zachodzie. A po odzyskaniu przez Polskę wolności - był głównym lobbystą w Waszyngtonie na rzecz wstąpienia Polski do NATO - zaznaczył.
- To był niezwykle utalentowany człowiek - tak o Janie Nowaku-Jeziorańskim mówi Andrzej Krzeczunowicz, wieloletni pracownik Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. - Przede wszystkim miał ogromny instynkt polityczny, który można prześledzić, jeżeli się przestudiuje rozwój naszych audycji na przestrzeni tych wszystkich lat. To był człowiek, który potrafił połączyć pryncypialność z elastycznością, tzn. nie upierał się przy swoim jeżeli widział, że sytuacja wymaga jakiejś adiustacji w tym, co nadajemy na antenie - podkreślił.
We wtorek w Centrum Sztuki Współczesnej w Toruniu drugi dzień konferencji.
Z archiwum RWE na moje.polskieradio.pl >>>
I Sesja (9.30-12.00)
prof. Konrad Tatarowski – Ludzie kultury w RWE
prof. Zofia Helman – Roman Palester
mgr Anna Mieszkowska – Marian Hemar i londyńskie kabarety
dr hab. Zdzisław Kudelski – Gustaw Herling-Grudziński, Jan Nowak i RWE
dr Emil Pasierski – Czesław Miłosz i Jan Nowak-Jeziorański - protokół rozbieżności.
dr Wojciech Woźniak – Digitalizacja archiwum RWE w NAC
II Sesja: (12.30-15.00)
prof. Stanisław Salmonowicz – Tadeusz Żenczykowski i pisarze
dr hab. Rafał Moczkodan – Czasopismo "Na Antenie"
dr hab. Wacław Lewandowski – Tadeusz Nowakowski – autor programów literackich
dr Krzysztof A. Dorosz – Tadeusz Nowakowski, reporter Papieża
mgr Joanna Krasnodębska – Felietony Krzysztofa Iłariona w RWE
dr hab. Mirosław A. Supruniuk, Marta Banaszak – Ludzie kultury, nauki i sztuki z RWE w zasobie Archiwum Emigracji
Dziedzictwo Jana Nowaka-Jeziorańskiego. Konferencja w USA>>>
Jan Nowak-Jeziorański przez wiele lat stał na czele Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. Pierwszą audycję w języku polskim poprowadził na początku maja 1952 roku w Monachium. Do emigracji zmusiła go władza komunistyczna. Jeziorański - w czasie II wojny światowej - działał najpierw w Związku Walki Zbrojnej, a następnie w Armii Krajowej.
Od 1943 roku kursował między Warszawą a rządem polskim w Londynie jako kurier Komendanta Głównego AK. Brał udział w Powstaniu Warszawskim, po jego upadku udało mu się zbiec do Londynu, gdzie po zakończeniu wojny rozpoczął pracę w Radiu BBC, a następnie w Radiu Wolna Europa.
Posłuchaj archiwalnych nagrań Jana Nowaka-Jeziorańskiego w serwisie - RADIA WOLNOŚCI >>>
Funkcję dyrektora polskiej rozgłośni sprawował do grudnia 1975 roku. Po tym okresie emigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie wraz z prof. Zbigniewem Brzezińskim stał się rzecznikiem spraw polskich.
Do Polski wrócił w 2002 roku. Był orędownikiem przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. W latach 90. był związany z Polskim Radiem, na którego antenie prowadził cykl felietonów "Polska z oddali". W 2002 roku otrzymał nagrodę Polskiego Radia - Diamentowy Mikrofon.
Zmarł 20 stycznia 2005 roku w Warszawie. W 2014 roku minęła 100 rocznica urodzin legendarnego kuriera.
Senat ustanowił rok 2014 - Rokiem Jana Nowaka-Jeziorańskiego.
polskieradio.pl/PR PiK/aj