Senat: konferencja naukowa "Narodowe Siły Zbrojne w walce o suwerenność Polski"

Narodowe Siły Zbrojne zostały utworzone 74 lata temu - 20 września 1942 roku - głównie z żołnierzy Związku Jaszczurczego i części oddziałów Narodowej Organizacji Wojskowej. Walczyły o niepodległość Polski i odbudowę państwa polskiego z przedwojenną granicą na wschodzie.

Pod koniec 1943 roku, gdy klęska Niemców stała się kwestią czasu, kierownictwo polityczne NSZ uznało Związek Radziecki za głównego wroga Polski. Działalność formacji została skierowana przeciwko Armii Ludowej - jako partyzantce komunistycznej - oraz przeciw partyzantce radzieckiej.

Powiązany Artykuł

Żołnierze Wyklęci

W komunistycznej Polsce przyznanie się do członkostwa w NSZ było niemal jednoznaczne z wyrokiem więzienia. Członkowie Narodowych Sił Zbrojnych jeszcze w latach 70. byli prześladowani przez władze PRL, stając się "żołnierzami wyklętymi", skazanymi na pogardę i zapomnienie.

Dopiero po roku 90. zaczęto "odkłamywać" historię organizacji. W 2011 roku ustanowiono w Polsce Narodowy Dzień Pamięci ''Żołnierzy Wyklętych", poświęcony żołnierzom zbrojnego podziemia antykomunistycznego.

REKLAMA

W sumie w latach 1946-1948 odbyło się kilkanaście procesów przeciwko członkom NSZ. Większość oskarżonych skazano na śmierć, część na wieloletnie więzienie. Ostatni żołnierze NSZ pozostawali w konspiracji do połowy lat 50.

Jeden z ostatnich procesów rozpoczął się 11 lutego 1948 roku i trwał zaledwie 11 dni. Aresztowanych oskarżono między innymi o współpracę z Niemcami oraz "zbrodniczą działalność skierowaną przeciwko Polsce Ludowej".

Komunistyczny sąd skazał na karę śmierci ostatniego komendanta NSZ, podpułkownika Stanisława Kasznicę. Stracono go w mokotowskim więzieniu, 12 maja 1948 roku. Jego szczątki zostały w 2012 roku wydobyte z kwatery "Ł" na Powązkach Wojskowych i zidentyfikowane przez ekspertów Instytutu Pamięci Narodowej. W 1992 roku Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego uznał komunistyczny wyrok na Stanisława Kasznicę za nieważny. Sędziowie uznali, że prowadził on działalność, której celem była walka o suwerenną i niepodległą Polskę.

Według szacunków historyków, NSZ w sumie liczyły od 80 do 100 tysięcy osób.

REKLAMA

IAR,kh