Nobel z fizyki za badanie osobliwych stanów materii. "Otworzyli drzwi do nieznanego świata"

Posłuchaj

Ogłoszenie laureatów nagrody Nobla w dziedzinie fizyki w 2016 roku (IAR)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Fizycy zostali wyróżnieni za "teoretyczne odkrycia w zakresie topologicznych przejść fazowych i topologicznych faz materii".

Trójka nagrodzonych naukowców pracuje na amerykańskich uczelniach - David J. Thouless, który otrzymał połowę nagrody, na University of Washington w Seattle, F. Duncan M. Haldane na Princeton University, a J. Michael Kosterlitz na Brown University w Providence.

WIĘCEJ NA TEMAT NAGRÓD NOBLA >>>

Nowe możliwości: elektronika, jakiej nie jeszcze nie znamy

Otworzyli drzwi do nieznanego świata, gdzie materia przyjmuje osobliwe stany – napisano w komunikacie Komitetu Noblowskiego dla prasy.

Jak zaznaczono, laureaci posiłkowali się zaawansowanymi matematycznymi metodami, by studiować te osobliwe stany i fazy materii. - Dzięki ich pionierskiej pracy teraz jesteśmy na tropie nowych i zupełnie dla nas ezgotycznych stanów materii. Wiele osób ma nadzieję na przyszłe zastosowanie tych badań w materiałoznawstiwe i elektronice – napisano.

Stosując zaawansowane metody matematyczne tegoroczni laureaci analizowali osobliwe stany materii - nadprzewodniki przewodzące prąd elektryczny bez oporu, superciecze pozbawione lepkości oraz cienkie warstwy magnetyczne.

"Zadziwiające i osobliwe, bo bardzo trudne do zrozumienia"

Osobliwe stany materii w tym przypadku – to nie termin naukowy, a sposób wyrażenia naszego zadziwienia, czymś co jest niezwykłe, trudne do zrozumienia  – mówił członek jury, Thors Hans Hannson.

Jak mówił, to odczucie się zmienia. Na przykład kiedyś uznawana za bardzo osobliwą elektryczność – obecnie tak nie jest odbierana.

Topologia na przykładzie wypieków

Topologia to dział matematyki zajmujący się badaniem własności, które nie ulegają zmianie nawet po radykalnym zdeformowaniu obiektów, takich jak figury geometryczne, bryły i obiekty o większej liczbie wymiarów.

Thors Hans Hannson wyjaśniając koncept topologii, mówił, że w tej gałęzi matematyki dużą rolę odgrywają niezmienniki (ang. invariants) - to cechy lub właściwości, które nie zmieniają się w sposób ciągły. Wyjaśnił to na przykładzie pieczywa: jego smak, kruchość może ulegać zmianie, jednak na przykład dziura w wypieku w podejściu topologicznym może być określana jedynie za pomocą liczb całkowitych - i tak bułka nie ma żadnych dziur, obwarzanek ma jedną, a precel dwie. Natomiast, jak dodał, nie można sobie wyobrazić "połowy" dziury.

Topologia opisuje właśnie cechy, które zmieniają się nie w sposób ciągły, a ich zmiana wyrażana jest poprzez liczby całkowite.

Podkreślił, że nagroda Nobla pokazuje olbrzymi stopień interakcji między matematyką i fizyką.

Laureatów ogłosiła Królewska Szwedzka Akademia Nauk spośród kandydatów rekomendowanych przez działający przy akademii Komitet Noblowski w dziedzinie fizyki. Nagroda wynosi osiem milionów koron, czyli równowartość około 3,5 miliona złotych. Laureaci otrzymują też medale i dyplomy.

PAP/IAR/Nobelprize.org/PolskieRadio.pl/agkm