Czy można jeszcze mówić o pokoleniu Kolumbów?

Ostatnia aktualizacja: 11.08.2014 14:00
- Ja unikam tej metafory. Dziś nie czyta się już powieści Bratnego i rzadko nawiązuje się do narracji o pokoleniu, w którym każdy musiał wyruszyć we własną podróż i dotrzeć do swojego portu - uważa profesor Anna Nasiłowska, która była gościem "Ćwiczeń z myślenia".
Audio
  • Czy można jeszcze mówić o pokoleniu Kolumbów? (Ćwiczenia z myślenia/Dwójka)
Powstańcy ze zdobyczną bronią po zdobyciu Komendy Policji na Krakowskim Przedmieściu
Powstańcy ze zdobyczną bronią po zdobyciu Komendy Policji na Krakowskim PrzedmieściuFoto: Joachim Joachimczyk/Wikimedia/CC

To istotne przewartościowanie, wziąwszy pod uwagę, że na wizji przedstawionej w powieści "Kolumbowie. Rocznik 20" wychowało się kilka pokoleń Polaków. - Ta książka opowiada o bohaterstwie, ale zawiera też krytykę przywódców Powstania. Poza tym niewolna jest od ograniczeń narzuconych przez cenzurę - zwraca uwagę gość Witolda Malesy.

Po okresie - w latach terroru stalinowskiego - absolutnego milczenia na temat wydarzeń 1944 roku to właśnie powieść Bratnego stała się jedną z pierwszych publikacji na ten temat. Między innymi dlatego, że pogląd autora pokrywał się w znacznym stopniu z oficjalną polityką historyczną PRL.

Ale nie tylko Bratny miał krytyczny stosunek do Powstania. Podobnie Czesław Miłosz, Maria Dąbrowska w "Przygodach człowieka myślącego" czy Jarosław Iwaszkiewicz, który rok 1944 przedstawia jako ostatni, tragiczny epizod w swojej trylogii "Sława i chwała", traktującej o losach polskiej inteligencji. - Iwaszkiewicz w ogóle był krytyczny wobec tego typu zbiorowych zrywów. Także wobec wojny 1920 roku. Bardzo źle wspominał presję, by wstąpić do wojska - mówiła profesor Anna Nasiłowska.

Po 70 latach od wybuchu Powstanie Warszawskie pozostaje przedmiotem gorącego sporu, także politycznego. Tym bardziej wiarygodne i wartościowe literacko wydają się ujęcia unikające jednoznacznych ocen i wielkich narracji, opisujące przede wszystkim powstańczą codzienność. Do takich należy zbiór wierszy "Budowałam barykadę" Anny Świerszczyńskiej oraz słynny "Pamiętnik z powstania warszawskiego" Mirona Białoszewskiego.

Miron Białoszewski czyta w Dwójce "Pamiętnik z powstania warszawskiego"!>>>

- To utwór beletrystyczny i dokument zarazem, choć niezbyt przydatny historykom, których interesuje faktografia - mówił o ostatnim dziele gość Dwójki. - Białoszewski stworzył bowiem znakomity materiał socjologiczny. Opisał relacje między ludźmi w stanie wyjątkowym, zmianę całego układu społecznego, w wyniku której tradycyjne domy i rodziny zastępuje, rodząca się spontanicznie, większa wspólnota - dodała.

Już teraz posłuchaj "Dziennika powstańca" Zbigniewa Czajkowskiego-Dębczyńskiego>>>

Zachęcamy do wysłuchania nagrania całej audycji "Ćwiczenia z myślenia", poświęconej literackim reakcjom na Powstanie Warszawskie.

mm/mk

Czytaj także

"Dziennik powstańca" - wspomnienia żołnierza Parasola

Ostatnia aktualizacja: 10.08.2014 11:00
Powstańcze wspomnienia Zbigniewa Czajkowskiego-Dębczyńskiego czytał w Dwójce Marcin Hycnar. Wszystkie fragmenty do odsłuchania na naszej stronie!
rozwiń zwiń
Czytaj także

Krystyna Krahelska - poetka, która była Syrenką

Ostatnia aktualizacja: 02.08.2014 12:00
70 lat temu, w drugim dniu Powstania Warszawskiego, umarła Krystyna Krahelska: poetka, pieśniarka, autorka powstańczej piosenki "Hej, chłopcy, bagnet na broń". Jej wizerunek na zawsze utrwaliła rzeźbiarka Ludwika Nitschowa w postaci warszawskiej Syrenki.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jak ocenzurowano Białoszewskiego?

Ostatnia aktualizacja: 06.08.2014 17:00
– Chodziło o to, by Polska i Polacy wypadli jednoznacznie. By drażliwie tematy nie były poruszane – opowiadał w Dwójce o ingerencjach cenzury Adam Poprawa, redaktor czternastego, ale pierwszego pełnego wydania "Pamiętnika z powstania warszawskiego" Mirona Białoszewskiego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Miłość w mrocznych czasach wojny. Basia i Krzysztof Baczyńscy

Ostatnia aktualizacja: 07.08.2014 02:35
To dla niej powstały jedne z najpiękniejszych erotyków w polskiej literaturze. Życie obojga zakończyło się w powstańczej Warszawie. Miłość Barbary i Krzysztofa Baczyńskich jest tematem książki "Ty jesteś moje imię" Katarzyny Zyskowskiej-Ignaciak.
rozwiń zwiń