Przypominamy adwentowe zwyczaje i pieśni z Podlasia i Kurpiów

Ostatnia aktualizacja: 12.12.2018 09:00
– W Adwencie to ludzie nawet z mlekiem nie jadali, tylko pościli. Ten czas niczym się nie różnił od Wielkiego Postu przed Wielkanocą. Zwolnione od niego były tylko kobiety przy nadziei, matki karmiące i dzieci, które nie były jeszcze u komunii świętej – tak 3 grudnia 2017 roku opowiadała o adwentowych zwyczajach śpiewaczka Zofia Warych.
Zofia Warych
Zofia WarychFoto: Grzegorz Śledź/PR2

Gospodarzami koncertu "Muzycznej Sceny Tradycji" 3 grudnia 2017 roku byli Kaja i Janusz Prusinowscy, którzy wystąpili ze Szczepanem Pospieszalskim i znakomitą kurpiowską śpiewaczką Zofią Warych z Myszyńca. 

Adwent to czas skupienia i postów, oczekiwanie na Boże Narodzenie. Jak pisze o tym czasie Barbara Ogrodowska: na Podlasiu (przede wszystkim, ale także i w innych regionach Polski, początek Adwentu obwieszczało głośno trąbienie na drewnianych ligawach (na Pomorzu zwanych bazunami), zwane otrąbianiem Adwentu. Był to znak, że zamilknąć mają instrumenty, ustać zabawy i tańce. Dla wszystkich był to sygnał, że oto nastaje czas skupienia, pobożnych praktyk i modlitw, zwłaszcza za dusze zmarłych, które  jak wierzono  w czasie Adwentu, w długie ciemne wieczory i noce mogą błąkać się po ziemi.

W przeszłości Adwent nazywany bywał "czterdziestnicą" (ponieważ w średniowieczu trwał 40 dni), a w polskiej tradycji także "przedgodami". Adwent i długie jesienne wieczory były – zwłaszcza na wsi – czasem zwyczajowych spotkań  łączonych zawsze z pracą: przędzeniem wełny i lnu, darciem pierza (tzw. szkubaczkach inaczej podskubkach), przebieraniem siewnego ziarna, fasoli lub grochu i innymi kobiecymi robotami ręcznymi. W Adwencie spotkaniom tym i wykonywanym podczas nich pracom towarzyszyła zwykle wspólnej modlitwie, śpiewie  słuchanie pobożnych opowieści.

***

Tytuł audycji: Muzyczna Scena Tradycji

Prowadzi: Piotr Kędziorek

Data emisji: 17.12.2017

Godzina emisji: 15.30

***

Kaja i Janusz Prusinowscy

Wspólne śpiewanie to dla Kai i Janusza Prusinowskich odpowiedź na przeróżne sytuacje życiowe. Szukają więc w starych śpiewnikach, w archiwach, spotykają się z wiejskimi śpiewaczkami i wreszcie tworzą pieśni, by móc je śpiewać sobie i innym. Są  autorami i wykonawcami kołysanek do wierszy Joanny Papuzińskiej, śpiewają pieśni świeckie i religijne na różne okoliczności życia i roku liturgicznego. Towarzyszą im instrumenty: lira korbowa, fisharmonia, skrzypce, cymbały i wiele innych. Prowadzą również wspólnie teatr dla dzieci "Słuchaj Uchem".

Janusz Prusinowski - lira korbowa, skrzypce, cymbały, fisharmonia, śpiew

Skrzypek, lirnik, harmonista, cymbalista, śpiewak, kompozytor i organizator. Prekursor odrodzenia wiejskiej tradycji muzycznej w Polsce. Gry na skrzypcach uczył się u wiejskich mistrzów - Jana Lewandowskiego, Kazimierza Meto, Piotra i Jana Gaców, Tadeusza Jedynaka, Józefa Zarasia, Jana Ciarkowskiego i wielu innych. Od nich przejął indywidualne cechy mazurków, oberków, kujawiaków i polek. Śpiewa ballady i pieśni religijne, komponuje muzykę teatralną, pieśni i kołysanki.   Prowadzi warsztaty tradycyjnej gry na skrzypcach, śpiewu, tańca i podstaw mazurka. Współtworzył Bractwo Ubogich (1993) i zakładał Warszawski Dom Tańca (1994). Lider Janusz Prusinowski Trio, śpiewak Monodii Polskiej, skrzypek Orkiestry Czasu Zarazy, dyrektor artystyczny Festiwalu Wszystkie Mazurki Świata.

Kaja Prusinowska - śpiew

Śpiewaczka, malarka, pedagog i mama piątki dzieci. Wraz z Janusz Prusinowski Trio koncertowała i Europie. Pracując w  szkołach podstawowych realizowała autorski program "Kultura i Tradycje Polski". Dawne tradycje muzyczne i zdobnicze traktuje jako inspirację: na przykład układa melodie do współczesnych wierszy dla dzieci, do melodii maluje obrazki, a z obrazków tworzy scenografię do koncertów i spektakli Słuchaj Uchem.

Zofia Warych

Urodziła się w Dębach (między Myszyńcem a Łysymi) w 1939 roku. Śpiewaczka, hafciarka, koronczarka, urocza gawędziarka, "strażniczka tradycji". Śpiewanie Zofii to sprawa pokoleniowa. Siostra Zofii, także śpiewaczka, namówiła ją do występów z zespołem śpiewaczym z Ciesiny. W 1993 roku po raz pierwszy wystąpiła z tym zespołem na przeglądzie Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą. W latach dziewięćdziesiątych dołączyła do zespołu ludowego z Myszyńca, w którym śpiewa do dziś. Śpiewy weselne poznawała od jednej z najwybitniejszych śpiewaczek kurpiowskich - Walerii Żarnochowej. Jako solistka w latach 1995 i 2007 wyśpiewała na kazimierskim festiwalu pierwszą nagrodę, w 2002 roku zdobyła nagrodę najwyższą - Basztę, a w roku 2011 ponownie pierwszą nagrodę. Została także uhonorowana nagrodą im. Oskara Kolberga i nagrodą Muzyka Źródeł na Festiwalu Muzyki Folkowej Polskiego Radia "Nowa Tradycja" 2018. 

Czytaj także

"Płyta tatarska" Cichej i Pałygi. Zobacz wideo

Ostatnia aktualizacja: 19.06.2017 06:00
W Studiu PR im. W. Szpilmana Karolina Cicha i Bart Pałyga zaprezentowali premierowo materiał z "Płyty tatarskiej". 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Dudy i kozły na Muzycznej Scenie Tradycji. Zobacz wideo!

Ostatnia aktualizacja: 09.10.2017 08:00
Kultura dudziarska Wielkopolski to unikat w skali całego kraju. Do udziału w koncercie zaprosiliśmy znakomitych muzyków, budowniczych instrumentów, śpiewaczki i znawczynie gwary.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Kolberg po żydowsku" na Muzycznej Scenie Tradycji

Ostatnia aktualizacja: 18.11.2017 06:00
Wideo z koncertu, podczas którego 12 listopada w Studiu PR im. Władysława Szpilmana zabrzmiał repertuar grany niegdyś przez polskich Żydów z małych miasteczek i wsi.
rozwiń zwiń