Salome, córka Herodiady, tańczy dla Heroda Antypasa. Tańczy ekstatycznie, tańczy zniewalająco, tańczy tak, że Herod gotów dać jej wszystko – nawet głowę Jana Chrzciciela.

Salome jest demoniczna i lubieżna, zbrodnicza i fatalna. Obsesyjnie pragnie Jokanaana, odrzucona – z nie mniejszą obsesją pragnie jego śmierci. Granice tych pragnień jednak się zacierają, pożądanie wydaje się być mocniejsze niż śmierć.

Zacierają się również granice cnoty i grzechu. Salome w dramacie Wilde’a jest celebrowana – w ornamentalnym, manierystycznym (niemalże pastiszowym) stylu – nie tylko za urodę, ale również za okrucieństwo. Wydaje się być urzekająco grzeszna.


Jan również jest po stronie grzechu – jego niewzruszona cnota bowiem budzi w Salome pożądanie. Opór rodzi jeszcze większe pragnienie (nic tak nie podnieca zmysłu okrucieństwa jak widok istoty niewinnej – twierdził Sade). Już właściwie od XII wieku Salome przedstawia się jako osobę szaleńczo zakochaną w Janie i pragnącą złożyć nekrofilski pocałunek na jego ustach. Staje się ona Boginką Ciemności, satanistyczną Voluptas, drapieżną modliszką.

Węgierska śpiewaczka Alice Guszalewicz w roli Salome. Przez wiele lat sądzono, że fotografia przedstawia przebranego za Salome Wilde’a. (fot. Wikipedia)

Salome – jak chcą niektórzy – jest w jakimś stopniu literacką maską samego Wilde’a (Ken Russell w swym wybitnie campowym Ostatnim tańcu Salome pokazuje Wilde’a wystawiającego swą sztukę w paryskim domu schadzek dla homoseksualistów. Jana Chrzciciela gra kochanek pisarza – piękny Bosie).

Salome Oskara Wilde'a na scenie Dwójki.
Przekład Antoniego Libery, adaptacja Bogumiły Prządki, reżyseria Wojciecha Markiewicza.
Obsada: Jacek Różański, Anna Chodakowska, Dominika Ostałowska, Olgierd Łukaszewicz, Jacek Rozenek.


21 marca 2010, godz. 22:00

Przed laty Konrad Swinarski mnie namawiał, żebym napisał dalszy ciąg, Kartotekę drugą. Choć i ja sam wiedziałem, że jest to „sztuka w drodze”. To, że w końcu zrealizowałem swój zamiar, wzięło się stąd, że chciałem doświadczyć na sobie tego, czym jest reżyseria. (T. Różewicz)

Tadeusz Różewicz podczas próby „Kartoteki rozrzuconej” z aktorami Igorem Przegrodzkim i Jadwigą Skupnik. Archiwum Teatru Polskiego we Wrocławiu. Fot. Adam Hawałej

Ponad trzydzieści lat po Kartotece  powstała jej swoista kontynuacja. Podczas prowadzenia przez Tadeusza Różewicza prób Kartoteki  na Scenie Kameralnej Teatru Polskiego we Wrocławiu (17 XI – 2 XII 1992), w tym wyjątkowym spotkaniu autora i reżysera, jako efekt próby „sprawdzenia wytrzymałości tekstu” narodziła się rzecz nowa – Kartoteka rozrzucona.

Różewicz „rozrzucił” i tak już przecież zdekonstruowaną Kartotekę: usunął fragmenty, dołączył inne, nadał scenom nowe znaczenia, wzbogacił istniejące wątki, przywołał „szum informacyjny” rzeczywistości lat 90. (aborcja i Krzyżowa, lustracja i handel częściami ludzkiego ciała). Zdekomponował swój dawny dramat, by złożyć go w nową, podszytą rozpadem całość.  


Zapraszamy na radiową adaptację Kartoteki rozrzuconej  Tadeusza Różewicza.


Reżyseria: Andrzej Zakrzewski

11 kwietnia 2010, godz. 22.00

Tragikomedia z czasów Stanisława Augusta Poniatowskiego o Kajetanie Węgierskim – opracowanie i reżyseria Danuty Jagły, obsada: Andrzej Ferenc, Mariusz Dmochowski, Marek Bargiełowski, Joanna Jędryka, Ewa Borowik, Ewa Kania.

3 maja 2010, godz. 18.00

15 lutego 2009, godz. 18:00

Rozpoczynamy od wybranych scen z trzech realizacji radiowych "Kordiana", w których rolę tytułową kreowali wielcy aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Jan Englert i Wojciech Malajkat. Są to nagrania z roku 1958 - w reżyserii Erwina Axera, 1986 - w reżyserii Zbigniewa Kopalki i z 1993 - w reżyserii Bohdana Cybulskiego. Oczywiście, każda realizacja radiowa jest twórczą adaptacją: ze względu na rozmiary tego dramatu wszystkie realizacje trwają co najmniej około dwóch godzin. Jak dziś dokonać adaptacji "Kordiana", by nie zatracić idei dramatui jego poetyki? Na to pytanie próbuje odpowiedzieć znawca literatury romantycznej profesor Andrzej Fabianowski. Rozmowa będze jednocześnie współczesnym komentarzem do prezentowanych scen z nagrań archiwalnych.

W Niedzielę Wielkanocną na naszej antenie – premiera: „Garderobiany” Ronalda Harwooda.

Nazwisko Ronalda Harwooda kojarzy się z tytułami wielu głośnych filmów – między innymi z „Pianistą” R. Polańskiego (w 2002 r. Harwood otrzymał Oscara w kategorii najlepszy scenariusz adaptowany właśnie za „Pianistę”). Inne znane jego scenariuszowe adaptacje to m.in. „Miłość w czasach zarazy” czy „Motyl i skafander”. Jest też autorem sztuk teatralnych.

Urodzony w 1934 r w Kapsztadzie, w rodzinie żydowskiej (jego dziadkowie urodzili się w Warszawie), od 1951 mieszka w Londynie. W młodości przez kilka lat należał do zespołu grywającego repertuar szekspirowski w prowincjonalnych teatrach. Zespołem tym kierował wybitny angielski tragik – Sir Donald Wolfit. Harwood był jego garderobianym, a potem biografem. Nie da się zaprzeczyć, że moje wspomnienia z czasów, kiedy każdy wieczór spędzałem w garderobie Wolfita,  były częściową inspiracją tej sztuki – powiedział w jednym z wywiadów autor „Garderobianego”.

Akcja sztuki rozgrywa się w czasie wojny, gdy wydawało się, że teatr, jak wszystko wokół,  skazany jest na nieistnienie. Zdesperowany kierownik jednego z teatrów postanawia odwołać „Króla Leara”, w którym miał zagrać Sir – aktorski mistrz będący u schyłku swojej kariery. Mimo trudnej sytuacji garderobiany Norman zapobiega odwołaniu spektaklu. Teatr jest przecież dla publiczności. Tego uczył go w początkach pracy w zespole sam Sir.

Gustaw Holoubek i Marian Kociniak w ,,Garderobianym” R. Harwooda, reż. K. Zaleski, Teatr Ateneum, Warszawa. Fot. Zygmunt Rytka.

Relacje Garderobianego z Sirem – postaci mocno skontrastowanych, ale i jakoś się uzupełniających – to niezwykle interesująca gama przeróżnych odcieni uczuć: przyjaźni, oddania, wierności, zaufania, gniewu, rezygnacji. Gama do wygrania przez aktorów.

Igor Przegrodzki i Jerzy Schejbal w „Garderobianym” R. Harwooda, reż. M. Wojtyszko, Teatr Polski we Wrocławiu. Fot. Adam Hawałej

„Garderobiany” okazał się spektakularnym sukcesem Harwooda. Sztukę grano w 40 krajach, przetłumaczono ją na blisko 30 języków. Z polskich inscenizacji należy wymienić choćby trzy: w warszawskim Teatrze Powszechnym (Zbigniew Zapasiewicz i Wojciech Pszoniak reż. Z. Hübner, 1986), we wrocławskim Teatrze Polskim (Igor Przegrodzki i Jerzy Schejbal reż. M. Wojtyszko, 1990) oraz w Teatrze Ateneum (Gustaw Holoubek i Marian Kociniak reż. K. Zaleski, 1997). Warto dodać, że ukazała się też filmowa wersja „Garderobianego” (1983, pięć nominacji do Oskara).
 



Zapraszamy na premierowe słuchowisko w Teatrze Polskiego Radia: „Garderobiany” według dramatu Ronalda Harwooda (w przekładzie Michała Ronikiera).

Reżyseria:  Maciej Wojtyszko
Adaptacja: Iwona Malinowska

Obsada:
Jerzy Schejbal - Norman
Władysław Kowalski - Sir
Teresa Budzisz-Krzyżanowska - Żona Sira
Joanna Jeżewska - Madge (inspicjentka)
Andrzej Blumenfeld - Geoffrey
Adam Woronowicz - Oxenby/Głos Gloucestera
Lidia Sadowa - Irena
Jan Molga - Głos Kenta
Grzegorz Kwiecień - Głos Edmunda
Maciej Wojtyszko - Głos Szlachcica/Głos Albanego

4 kwietnia 2010, godz. 18.30

Kiedy pod koniec lat 60. XIX w. Norwid pisał ten dramat (a właściwie: te dramaty),  prawie nie miał już szans na jego druk. Jeszcze w 1863 r. wydał Poezje, jeszcze wyda kilka swoich rzeczy, ale tak naprawdę skazany był na rękopisy. I „późnego wnuka”, który je kiedyś może odczyta.


W istocie jest to dyptyk dramatyczny: bohaterowie Za kulisami wystawiają sztukę o tytule Tyrtej. Zatem teatr w teatrze.
 

Akcja „fantazji dramatycznej” Za kulisami  rozgrywa się w salach redutowych Teatru Wielkiego. Podczas urządzanej tam maskarady organizatorzy pokazują Tyrteja. W czasie przerw między kolejnymi sekwencjami spektaklu widzowie – wśród nich autor granego utworu, Omegitt – wymieniają poglądy na teatr, rolę autora-wieszcza w narodzie i funkcję sztuki. Mimo że akcja Tyrteja rozgrywa się w starożytności (Tyrteusz – VII w p.n.e., poeta i wódz w drugiej wojnie messeńskiej), koresponduje oczywiście z norwidowską współczesnością i jej problemami. Ironiczne jest to zderzenie dwóch, jak się okazuje, obcych sobie światów.


Adaptacja: Iwona Malinowska
Reżyseria: Jan Warenycia
Obsada: Aleksandra Konieczna, Grażyna Wolszczak, Stanisław Brudny, Marcin Przybylski, Dorota Landowska

28 marca 2010, godz. 22:00