Tak w największych skrócie można by streścić początki życia pustelniczego św. Antoniego, który według tradycji był pierwszym chrześcijańskim mnichem. – Przekonanie, że asceza jest miła Bogu, było czymś, co istniało w religii chrześcijańskiej od początku – przypominała w Dwójce prof. Ewa Wipszycka, podkreślając, że nim powstała forma ascezy w odosobnieniu, praktykowano ją w warunkach domowych. Dopiero pod koniec III wieku pojawia się nowe zjawisko: ruch pustelniczy.  
Prof. Wipszycka gościła w Dwójce z okazji przyznania jej prestiżowej nagrody Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, zwanej "polskim Noblem”. Wyróżnienie to otrzymała za interdyscyplinarną rekonstrukcję funkcjonowania wspólnot klasztornych w poźnoantycznym Egipcie.
Nagrodzona monografia "Moines et communautes monastiques en Egypte, IV- VIII siecles" ("Mnisi i wspólnoty monastyczne w Egipcie, wieki IV-VIII") podsumowuje trzy dekady badań Laureatki nad przestrzenną, wspólnotową i ekonomiczną organizacją klasztorów zlokalizowanych nad Nilem w pierwszych wiekach chrześcijaństwa. Dzieło przedstawia przyrodnicze i kulturowe uwarunkowania funkcjonowania tych wspólnot oraz materialne warunki codziennego życia mnichów.
Wnikliwy opis sytuacji klasztorów egipskich powstał w wyniku przeprowadzonych przez prof. Wipszycką studiów historycznych, ale także archeologicznych badań terenowych i studiów papirologicznych. Wyróżniona monografia jest więc precyzyjnie skonstruowanym, interdyscyplinarnym kompendium wiedzy o zakładanych w Egipcie wspólnotach klasztornych i żyjących w nich mnichach. Bogato ilustrowane dzieło stanowi znaczący wkład w zrozumienie procesów społeczno-kulturowych, które miały miejsce na tym obszarze u schyłku cywilizacji antycznej. Pozwala również poznać i lepiej zrozumieć początki chrześcijaństwa i chrześcijańskiego życia klasztornego w Egipcie, które znalazło swoją kontynuację w średniowiecznej działalności zakonów na zachodzie Europy i w Bizancjum.
Zapraszamy do wysłuchania rozmowy.

W 1944 roku żona Bolesława Leśmiana zapakowała do dwóch walizek papiery swojego zmarłego męża. Jedną, zawierającą najprawdopodobniej wszystkie opublikowane materiały poety, schowała w piwnicy domu przy ul. Racławickiej w Warszawie. Drugą, z rękopisami, wzięła ze sobą, gdy – wraz z córką – uciekły z ogarniętego wojną miasta.
Wojenna zawierucha zawiodła je aż do Argentyny. Trudne warunki życiowe zmusiły panią Leśmian do dramatycznej decyzji sprzedania rękopisów męża. Stało się to po bezskutecznych próbach znalezienia nabywcy wśród polskich instytucji kulturalnych, w drugiej połowie lat 60. Polski antykwariusz kupił walizkę, by parę lat później sprzedać ją Harry Ransom Center w Austin.
Bezcenne papiery trafiły do Amerykanów, którzy – powołując się na brak zgody spadkobierców Leśmiana – nie udostępniali tych materiałów badaczom. Teraz, gdy twórczość poety przeszła do domeny publicznej, jest okazja, by zajrzeć do tajemniczej walizki.

Bolesław Leśmian. Fot. Wikimmedia Commons, domena publiczna

- Jest bardzo niewiele rękopisów Leśmiana, dlatego ten zbiór jest tak cenny - mówił w Dwójce dr Dariusz Pachocki z Instytutu Filologii Polskiej KUL, jeden z laureatów ostatniej edycji programu "Kwerenda" Fundacji Na Rzecz Nauki Polskiej. W ramach tego programu Fundacja przyznaje granty na prowadzenie badań archiwalnych i bibliotecznych. Dr Pachocki otrzymał stypendium, by zrealizować projekt zatytułowany "Rękopisy Bolesława Leśmiana jako źródło do badań filologicznych".
Co znajduje się w amerykańskiej walizce Leśmiana? Czy jest szansa, by znaleźć tę ukrytą w warszawskiej kamienicy? Zapraszamy do wysłuchania rozmowy, którą z dr. Dariuszem Pachockim przeprowadziła w Dwójkowym "Skarbcu Nauki Polskiej" Katarzyna Kobylecka.