- Dzieje Marty Fik jako osoby publicznej, twórczej, to są dzieje bardzo wybitnego krytyka teatralnego, jednego z najważniejszych w całym powojennym okresie – mówi w „Słowach po zmroku” Janusz Majcherek, krytyk teatralny i uczeń Marty Fik.

Martę Fik zaczynała pracę w latach 60. W latach 80. Fik, bardzo mocno związana z opozycją, publikuje prawie jedynie w prasie niezależnej. Ulubionym miejscem bohaterki audycji była podobno biblioteka Instytutu Badań Literackich w Pałacu Staszica. Zakorzeniona w środowisku badaczy literatury, nie ograniczała się tylko do badań nad teatrem. 

Z pozycji krytyka - rzeczowego i odważnego, z którego opinią reżyserzy bardzo się liczyli, z upływem lat, przeszła na pozycję historyka teatru, a nawet historyka kultury jak twierdzi Janusz Majcherek. – Ta są także dzieje odchodzenia od krytyki teatralnej, w ogóle od teatru. Lata 80. aż do końca życia, to w wypadku Marty Fik, taki czas kiedy ona z krytyka zmieniła się w historyka kultury – komentuje Majcherek.

Marta Fik jest autorką recenzji, wydanych w tomach: "Reżyser ma pomysły", "Sezony teatralne", "Przeciw, czyli za", publikowała w "Teatrze", w Kulturze", w "Polityce". Jest również autorką publikacji "Kultura polska po Jałcie 1944 - 1981". - To jest bardzo szeroka dokumentacja, która może funkcjonować jako niezbędnik, rodzaj pierwszej pomocy przy szukaniu niezbędnych motywów i tematów – mówi Barbara Osterloff.

Po sierpniu ’80 była dziekanem Wydziału Wiedzy o Teatrze w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie. Jako historyk teatru gościła ze słowem wstępnym przed premierami teatralnymi na naszej antenie w cyklu: "Dramat w Teatrze Wyobraźni".

W audycji Martę Fik wspominają prof. Barbara Osterloff i Janusz Majcherek. Goście opowiadają nie tylko o twórczości, ale także jej nieprawdopodobnych przygodach wynikających z wielkiego roztargnienia. Niektórych opowieści o nietypowych zdarzeniach, Marta Fik nie prostowała.

Program przygotowała Iwona Malinowska.

Aby wysłuchać audycji, wystarczy kliknąć w ikonę dźwięku w boksie "Posłuchaj" po prawej stronie.

(ki)

"Telewizja ma możność angażowania do teatru najwybitniejszych artystów i z tego powodu może sobie pozwolić na teatr jakościowo najlepszy (…). Relacja teatralna płynąca poprzez telewizję jest niezwykle sugestywna. Polega na demonstracji maksymalnej prawdy. Teatr telewizji dzięki swojej specyfice i temu, że ogląda go nieporównywalnie większa ilość ludzi niż teatr żywy, ma swoje obowiązki. Ci, którzy go tworzą, powinni mieć poczucie odpowiedzialności. Teatr ten winien uczynić wszystko, by swoją rzetelnością i zachwytem nad dramatem kierował ludzi do teatru żywego" – tak w 1971 Gustaw Holoubek mówił o Teatrze Telewizji.

Czy dziś Teatr Telewizji realizuje to, o czym przed laty mówił jeden z jego najważniejszych aktorów? Jaka jest obecna sytuacja tej jedynej w swoim rodzaju kulturalnej instytucji? Na te i podobne pytania w kolejnym Sezonie na Dwójkę Tomasz Mościcki rozmawiał ze swoimi gośćmi: Wandą Zwinogrodzką – kierownikiem artystycznym Teatru TVP, prof. Barbarą Osterloff –  historykiem teatru oraz Jacekiem Snopkiewiczem – p.o. Rzecznika Prasowego Telewizji Polskiej.

Tomasz Mościcki podkreślił, że na przestrzeni ostatnich lat Teatr Telewizji zepchnięty został na margines. – Godziny emisji zostały przesunięte na bardzo późne. Tegoroczny budżet teatru wystarczy na wyprodukowanie zaledwie kilku spektakli – dodał.

Barbara Osterloff wyjaśniła, że bardzo dotknęła ją informacja o zmianach, jakie w ostanim czasie objęły Teatr Telewizji. – Poczułam się tak, jakby chciano mi zabrać miejsce, które w swój program ma wpisane, tak ważną przecież, misyjność. Jego istnienie daje poczucie pewnej równowagi pomiędzy popkulturą a kulturą wysoką, do której odbioru trzeba posiadać pewną wiedzę i własny punkt widzenia - dodała.

Jacek Snopkiewicz przypomniał, że na początku obecnej dekady Teatr Telewizji produkował około 20 premier rocznie, tymczasem w 2010 roku wyprodukowanych zostało zaledwie 7 premier. Gość "Sezonu na Dwójkę" zapewnił jednak, że niezależnie od przeszkód, jakie będzie musiała pokonać dyrekcja, w roku 2011 i 2012 możemy liczyć na 9 nowych tytułów. Gość Tomasza Mościckiego przypomniał, że wyprodukowanie jednego spektaklu to koszt rzędu 500 – 900 tys. zł.

Zdaniem Jacka Snopkiewicza Telewizja Polska bez teatru traci sens istnienia. – W okresie obecnego zgiełku medialnego teatr powinien być miejscem zastanowienia nad tym, co jest w nas i wokół nas. – Teatr dostarcza nam refleksji i wzruszenia - dodał.

Tomasz Mościcki przypomniał, że w czasach świetności Teatru Telewizji, w godzinach jego nadawania, ulice pustoszały: wszyscy chcieli zobaczyć nowy spektakl.

Na pytanie prowadzącego, jak na nowo przywrócić rangę Teatrowi Telewizji, goście jednogłośnie odpowiedzieli, że niestety odwrotu od pewnych sytuacji już nie ma.

Wanda Winogrodzka zaznaczyła jednak, że na początek ważne będzie przywrócenie Teatrowi Telewizji stałego miejsca w ramówce.

Aby dowiedzieć się więcej na temat Teatru Telewizji, wystarczy kliknąć w dźwięk, w boksie Posłuchaj po prawej stronie.

(mz)

W audycji z cyklu "Co słychać w literaturze?" zaproszeni przez nas goście mówili o książkach poświęconych teatrowi i dramatowi - o najciekawszych publikacjach minionego roku i tych dopiero planowanych.

O wielkim wydarzeniu i osiągnięciu w zakresie historii polskiego teatru - książce Dariusza Kosińskiego "Teatra polskie. Historie" - opowiadała dr Agata Adamiecka z Instytutu Teatralnego im. prof. Zbigniewa Raszewskiego - współwydawcy, obok Państwowego Wydawnictwa Naukowego, pierwszej od ponad trzydziestu lat historii polskiego teatru, ułożonej nie według dat, ale zjawisk i problemów.

- Chodziło nam o dokonanie pewnej rewizji pisania historii teatru z perspektywy zmian, jakie miały miejsce we współczesnej humanistyce. Dziś o teatrze mówi się już innym językiem. W ciągu ostatnich 30 lat powstały nowe dyscypliny zajmujące się teatrem, takie jak antropologia widowisk, performatyka, powstał szalenie inspirujący szereg teoretyczny i metodologiczny z formacji poststrukturalistycznej - tak o intencjach przyświecających powstawaniu książki mówiła Agata Adamiecka. Dzieła sceniczne są rdzeniem i punktem odniesienia tej publikacji, ale jest to tylko część zainteresowań. Autor obejmuje całość polskiej tradycji performatywnej: obrzędy, rytuały, święta, ceremonie religijne i świeckie – wiece i manifestacje. Książka stawia również śmiałą tezę, że polska kultura i tożsamość są kształtowane przez dramatyczno-przedstawieniowe narracje, czyli ma wybitnie teatralny charakter.

Niewątpliwie w tej naszej nader bogatej teatralnej historii poczesne miejsce zajął Stanisław Bogusławski - żołnierz, aktor i pisarz. Będzie on bohaterem biograficznej opowieści Haliny Waszkiel. Książkę wydała Akademia Teatralna w Warszawie, a przybliżył historyk teatru dr Patryk Kencki.

Wielu współczesnych Stanisławowi Bogusławskiemu nie ma do dzisiaj należnych im monografii, bo skutecznie przyćmiły ich postacie Mickiewicza czy Słowackiego oraz ówczesna dramatyczna historia. Książka H. Waszkiel pokazuje człowieka teatru, który aktywnie działa w dziewiętnastowiecznej, międzypowstaniowej Warszawie, więc i to miasto ma tu swoją panoramę. Znalazło się tu miejsce na wędrówki warszawskimi ulicami - Wierzbową, Długą, Senatorską, Świętojerską, a także opisy przedstawień teatralnych, urzędowych czynności, portrety aktorów, dziennikarzy, bywalców salonów, tło polityczne i historyczne.

Na zamknięcie obchodów stulecia śmierci Heleny Modrzejewskiej wydawnictwo Attyka i Pracownia Dokumentacji Życia i Twórczości Heleny Modrzejewskiej przy Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie wydały dwa tomy "Sztuk o Helenie Modrzejewskiej". O tej publikacji opowiadała dr Alicja Kędziora z tejże Pracowni.

Antologię otwiera fragment sztuki Karola Wojtyły poświęconej przyjacielowi Modrzejewskiej – Adamowi Chmielowskiemu. Kolejny tekst jest autorstwa Kazimierza Brauna "Królowa emigrantka". Diametralnie różna jest pozycja autorów dalszych drukowanych tu tekstów, to zupełnie inne już pokolenie, inne doświadczenia. I to właśnie wydaje się być fascynujące, bo choćby częściowo odsłania tajemnicę żywotności i realnego dorobku oraz mitu tej wielkiej postaci.

Audycję przygotowała Iwona Malinowska.

Aby wysłuchać całej audycji "Co słychać w literaturze?", kliknij ikonę dźwięku "Co słychać w polskim teatrze?", w boksie Posłuchaj po prawej stronie.