W 1571 roku w refektarzu dominikanów przy Santi Giovanni e Paolo w Wenecji spłonęła "Ostatnia wieczerza" Tycjana. Sceny z przedstawieniem ostatniego posiłku Chrystusa z apostołami były często umieszczane w refektarzach instytucji religijnych; zakonnicy spożywający posiłki mogli poddać osobistej refleksji nowotestamentowe wydarzenie. Zgodnie z Ewangeliami, ostatnia wieczerza nastąpiła tuż przed aresztowaniem i ukrzyżowaniem. Padły wówczas prorocze słowa Chrystusa o zdradzie jednego z uczniów. Malowidła ilustrowały Ewangelię, ale odnosiły się również do ustanowienia sakramentu eucharystii.
Po zniszczeniu dzieła Tycjana, namalowanie kolejnej ostatniej wieczerzy, weneccy dominikanie zlecili modnemu wówczas w mieście malarzowi Paolowi Veronese. Artysta zasłynął już kilkoma wielkoformatowymi kompozycjami. Sukces "Uczty w domu Lewiego" do refektarza benedyktynów na San Giorgio Maggiore sprawił, że kolejne wspólnoty monastyczne zamawiały u niego pełne rozmachu, znakomicie zakomponowane, monumentalne malowidła.
W obrazie dla dominikanów Veronese, w przeciwieństwie do innych renesansowych malarzy, nie skupił się na oddaniu religijnego przesłania ostatniego posiłku Chrystusa z uczniami. Malowidło sprawia wrażenie tłumnie wypełnionej sceny teatralnej ze znakomitą, iluzjonistyczną, otwierającą się w głąb dekoracją. Postać Chrystusa, chociaż jest umieszczona centralnie, pod środkową arkadą olbrzymiej loggi, ginie w tłumie. Oprócz apostołów do stołu zasiadło wielu innych gości, a wokół kręcą się błaźni, psy, koty, pijacy i niemieccy lancknechci…
Umieszczenie tych postaci ściągnęło Paola Veronese przed sąd inkwizycji. Ale czyż wielki obraz nie wymaga dużej ilości postaci? – tłumaczył się malarz. Czy w domu bogatego gospodarza nie pije się i nie je dużo? Sąd nakazał Veronesemu przemalowanie kompozycji, stanęło jednak na tym, że malarz zmienił tytuł. "Ostatnia wieczerza" stała się "Ucztą w domu Lewiego".
***
Tytuł audycji: Jest taki obraz
Prowadził: Michał Montowski
Gość: dr Grażyna Bastek (historyczka sztuki)
Data emisji: 18.08.2019
Godzina emisji: 11.00
pg/mko
