"Bitwa pod Orszą". Batalistyczne malarstwo polskiego renesansu

Ostatnia aktualizacja: 26.08.2021 20:50
Jak przedstawić rozległe pole bitwy z ponad stu tysiącami żołnierzy i samą bitwę, w dodatku z kilkoma jej najważniejszymi wydarzeniami? Dawni bataliści mieli na to sposób.
Bitwa pod Orszą
"Bitwa pod Orszą"Foto: Muzeum Narodowe w Warszawie

Teren ukazywali z podniesionego punktu widzenia lub w ujęciu zwanym "z lotu ptaka"; uczestników bitwy stłaczali i multiplikowali, a przełomowe momenty rozmieszczali w kilku miejscach kompozycji.

"Bitwa pod Orszą" przypomina mapę, to rozległa panorama widziana z góry. Kompozycja obrazu może się wydać nieco chaotyczna, a zrozumienie poszczególnych epizodów bitwy bardzo trudne. Warto jednak rozpocząć "czytanie" obrazu od prawej części, gdzie płynie Dniepr, a historia zacznie się rozwijać.


Posłuchaj
14:40 2021_08_29 14_45_01_PR2_Jest_taki_obraz.mp3 Hans Krell (?), "Bitwa pod Orszą", deska, 165x260 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie (Jest taki obraz/Dwójka)

 

Od prawej do lewej strony przedstawione są kolejne etapy polsko-litewskiego zwycięstwa na Moskalami. Fazy bitwy zostały przedstawione w sposób symultaniczny. Wizerunek wodza – księcia Konstantego Ostrogskiego pojawia się trzykrotnie. Po raz pierwszy na prawym brzegu rzeki, gdy wyprowadza wojska z obozu. Następnie przy armacie, podczas przekraczania Dniepru, gdy przygotowywana była kluczowa dla przebiegu bitwy zasadzka. Po raz trzeci po lewej stronie obrazu, w chwili wydawania Tatarom litewskim rozkazu pogoni za rozbitymi wojskami nieprzyjaciela.

Batalia przedstawiona jest monotonnie, naprzeciw siebie stoją zunifikowani żołnierze, ale można odnaleźć kilka ciekawych szczegółów: most pontonowy ułożony na rzece, żołnierzy wylewających wodę z butów po przeprawie, a może nawet autoportret artysty kadrującego za pomocą dłoni widok pola bitwy.

Kto zamówił "Bitwę pod Orszą" i dlaczego? Kto namalował to monumentalne dzieło? Jak wyglądała kompozycja, zanim ją ucięto z lewej strony i u góry? Wreszcie, czego dowiadujemy się z obrazu o szesnastowiecznej batalistyce?

Hans Krell (?), "Bitwa pod Orszą", deska, 165x260 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie

***

Tytuł audycji: Jest taki obraz

Prowadził: Michał Montowski

Gość: dr Grażyna Bastek (historyk sztuki)

Data emisji: 29.08.2021

Godzina emisji: 14.45

Czytaj także

Kolejne dzieła powróciły do Muzeum Narodowego w Warszawie

Ostatnia aktualizacja: 19.07.2021 14:10
Utracone w czasie II wojny światowej rysunki Michała Elwiro Andriollego oraz pastel Teodora Axentowicza powróciły do Muzeum Narodowego w Warszawie. Było to możliwe dzięki staraniom Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu.
rozwiń zwiń
Czytaj także

W Narodowym nie ma nudy. Sztuka na leżakach i nie tylko

Ostatnia aktualizacja: 17.08.2021 12:50
Od lat Muzeum Narodowe w Warszawie udowadnia, że jest wspaniałym miejscem do spędzania wolnego czasu między wakacyjnymi podróżami. Licznym wystawom, stałym i czasowym, towarzyszą przeróżne wydarzenia, warsztaty i wykłady. 
rozwiń zwiń