Jerzy Trela świętuje w tym roku 70. urodziny oraz 50-lecie pracy artystycznej. Z tej okazji aktor wspominał w Dwójce swoją karierę, która rozpoczęła się w drugiej połowie lat 60. od występów na scenie krakowskiego Teatru STU.

- W czasach kiedy zaczynałem, teatr dochodził do przesytu, wszystko było w nadmiarze – opowiadał gość Jacka Wakara. - Tymczasem myśmy próbowali szukać w tym wszystkim człowieka i umiaru – wyjaśniał.

Efektowne zderzenie takiego podejścia do sztuki miało miejsce na Festiwalu Teatralnym w Erlangen w roku 1966, na którym grupa studentów krakowskiej PWST wystąpiła ze sztuką "Pamiętnik wariata” wg Gogola, wyreżyserowaną przez Jana Łukowskiego, z Jerzym Trelą, Mieczysławem Franaszkiem i Janem Łukowskim w rolach głównych.

- Byliśmy przerażeni oglądając te wielkie przedstawienia, podczas gdy my za całą inscenizację mieliśmy trzy osoby i dwa krzesła. Chcieliśmy się wycofać – wspominał Trela.

>>Posłuchaj rozmów z wybitnymi postaciami polskiego teatru na moje.polskieradio.pl<<

Na szczęście organizatorzy zagrozili młodym aktorom, że jeśli nie chcą grać, to będą musieli zwrócić koszty podróży. W takich okolicznościach występ doszedł do skutku.

- Każdy z nas na scenie realizował jeden stan psychiczny. Po 10 minutach na sali zaległa zupełna cisza, więc dostaliśmy skrzydeł i zagraliśmy do końca. Ku naszemu zaskoczeniu zebraliśmy wszystkie możliwe nagrody z tego festiwalu. Dziś mam poczucie, że to był moment pewnego przełomu w teatrze - opowiadał aktor.

Więcej scenicznych wspomnień Jerzego Treli w nagraniu audycji.

bch

– Na 25-lecie istnienia szkoły teatralnej w Krakowie każdy z nas mówił fragment "Pana Tadeusza",  dedykowaliśmy je jnaszym profesorom – opowiadał Jerzy Trela. – Czekałem długo na swoją kolej, bo przygotowałem spowiedź Jacka Soplicy. Cały czas słuchałem, kto komu dedykuje swój fragment. Zwróciłem uwagę na to, że nikt nie poświęcił jeszcze swego wykonania naszemu dziekanowi Eugeniuszowi Fulde. Pomyślałem sobie, że zrobię mu przyjemność, choć wcześniej miałem na myśli kogoś innego. Na scenie powiedziałem więc: "Dedykuję swój fragment panu dziekanowi Eugeniuszowi Fulde" i zacząłem: "Imię zdrajcy przylgnęło do mnie jako dżuma" - wspominał.

>>>Narodowe Czytanie "Pana Tadeusza" w Polskim Radiu<<<

Dziekan na szczęście miał poczucie humoru, a nawet wzruszył się i ze łzami w oczach wyściskał młodego aktora. Jerzy Trela mówił, że ze względu na obecność wykładowców nerwy były jednak bardzo duże. – To byli mistrzowie  wiersza. Mieli okazję przekonać się, czego nauczyliśmy się w szkole. Pamiętam, że Jerzy Bińczycki przed swoim występem opowiadał mi o perturbacjach na swoim roku, następnie wyszedł, stanął przed mikrofonem i powiedział: "o roku… uff!" - opowiadał.

Posłuchaj archiwalnych dźwięków związanych z Adamem Mickiewiczem zgromadzonych w serwisie specjalnym Polskiego Radia wolnaeuropa.polskieradio.pl

***

Tydzień "Zapisków ze współczesności" rozpoczęliśmy archiwalnym nagraniem z roku 1970. Jest to żartobliwa analiza tekstu poematu w wykonaniu Jerzego Pytlakowskiego i prof. Jerzego Adamskiego.

Następnie słuchaliśmy kustosza Muzeum Literatury w Warszawie Barbary Riss, która opowiadała o swoim osobistym i zawodowym stosunku do dzieła Mickiewicza oraz o niektórych eksponatach zgromadzonych w Muzeum.

Scenograf Allan Starski mówił z kolei o swojej fascynacji opisami krajobrazu w "Panu Tadeuszu" i przekładaniu ich na scenografię w filmowej adaptacji Andrzeja Wajdy.

Wysłuchaliśmy także opowieści Marka Brodzkiego, kierownika produkcji i drugiego reżysera filmu "Pan Tadeusz" Andrzeja Wajdy.

Audycję przygotowała Bogumiła Prządka.

mc

Punktem wyjścia dla Konrada Swinarskiego był aktorski profesjonalizm, dobre rzemiosło, ale na nim – jak podkreślał Jerzy Trela – chciał zbudować coś więcej. Czym było owo "coś więcej"? Jak ten genialny reżyser korzystał z "intymności aktorów"? I na ile Swinarski inspirował się doświadczeniami teatru Grotowskiego? (Jerzy Trela wspominał, że Grotowski przyjeżdżał "z małym plecakiem" do Swinarskiego i rozmawiali długie godziny).

***

Tytuł audycji: O wszystkim z kulturą

Prowadzi: Jacek Wakar

Goście: Anna Polony, Jerzy Trela i Jerzy Radziwiłowicz oraz reżyser i teatrolog Józef Opalski

Data emisji: 19.08.2015

Godzina emisji: 18.00

 jp/pg

W obsadzie nowej radiowej wersji "Pana Tadeusza" znaleźli się znakomici aktorzy scen polskich:

Tadeusz – Krzysztof Wieszczek
Zosia – Magda Grąziowska
Telimena – Agata Kulesza
Hrabia – Jakub Przebindowski
Robak – Robert Więckiewicz
Sędzia – Tomasz Karolak
Wojski – Jan Peszek
Gerwazy – Tadeusz Huk
Maciek – Jerzy Trela
Podkomorzy – Andrzej Grabowski
Podkomorzyna – Iwona Bielska
Panna Róża – Magdalena Boczarska
Jankiel – Arkadiusz Brykalski
Chrzciciel – Adam Ferency
Protazy – Jerzy Święch
Skołuba – Adam Ferency
Birbasz / Asesor – Janusz Łagodziński
Mickiewicz/ Rejent – Rafał Szałajko
Chłop/ Niedźwiedź / Sak – Wojciech Sikora
Brzytewka/ Juraha– Andrzej Konopka
Płut / Prusak / Żagiel – Marcin Kalisz
Podhajski / Skołuba/ Ryków – Bogdan Słomiński
Konewka/ Wilbik – Andrzej Rozmus

Zobacz więcej

"Pan Tadeusz". Tak powstała radiowa superprodukcja

Muzyka Zygmunta Koniecznego w wykonaniu:

Tomasz Góra - skrzypce
Jadwiga Czepielowska – skrzypce
Jacek Kociuban - wiolonczela
Wacław Mulak - trąbka
Marek Pawlik - puzon
Wacław Wać - perkusja
Jacek Bylica – fortepian

Aktorzy w partiach wokalnych:

Lidia Bogaczówna
Arkadiusz Brykalski
Magda Grąziowska
Małgorzata Daniłow
Paulina Puślednik
Beata Wojciechowska
Jacek Wojciechowski
Tadeusz Zięba

Kierownictwo muzyczne: Mieczysław Mejza
Nagranie i mastering muzyki: Grzegorz Dąbek
Konsultacja reżysera dźwięku: Bogdan Długosz
Organizacja nagrań: Romuald Cieślak, Beata Jankowska, Małgorzata Szymankiewicz

Realizacja akustyczna: Andrzej Brzoska

Opracowanie muzyczne: Małgorzata Małaszko

Adaptacja: Mikołaj Grabowski i Tadeusz Nyczek

Reżyseria: Mikołaj Grabowski

Spotkanie z tyloma wybitnymi artystami było okazją do wielu ciekawych rozmów na temat pracy nad tym spektaklem, stosunku do własnej roli, radiowego warsztatu, walorów językowych Mickiewiczowskiego arcydzieła i jego współczesnego brzmienia.

Słuchowisko "Pan Tadeusz" zostało zrealizowane dzięki współpracy z Narodowym Instytutem Audiowizualnym.

bch/jp/mc