Szwedzi. Autorytet moralny też się myli

Katarzyna Tubylewicz polska pisarka, tłumaczka, publicystka i kulturoznawczyni. Jako dyrektorka Instytutu Polskiego w Sztokholmie niegdyś była żywo zaangażowana w promocję kultury polskiej w Szwecji. Dzisiaj autorka książki "Samotny jak Szwed? O ludziach Północy, którzy lubią bywać sami", w której zaznajamia Polaków z tematem skandynawskich wymiarów samotności.

- Temat samotności, jej przeżywania i mój stosunek do niej jest dla mnie ważny i to od dawna. Chodzi przede wszystkim o to, że mam poczucie, że jest coś bardzo uniwersalnego w tym, że my wszyscy mamy z reguły bardzo ambiwalentny stosunek do samotności. Bardzo wielu ludzi się jej boi. W Polsce myślę, że ten lęk społeczny wywołany samotnością jest znacznie większy niż w Szwecji, ale jednocześnie za nią tęsknimy - mówiła Katarzyna Tubylewicz.

Samotność w Szwecji często odbierana jest stereotypowo, a wpływają na to zarówno przekazy popkulturowe, ale również specyficzna polityka państwa, która najwyższą ochroną obejmuje jednostkę, a nie rodzinę.

- Szwecja to jeden z nielicznych krajów na świecie, gdzie istnieje coś takiego jak indywidualne opodatkowanie małżeństw - mówiła autorka książki. Wynika to również z podejścia Szwedów do miłości, która powinna łączyć dwie osoby zupełnie od siebie niezależne, również finansowo.

Samotni w obliczu natury

Innym aspektem samotności w Szwecji jest jej przeżywanie w obliczu natury. Łączy się to z osobistymi przeżyciami autorki, która na antenie Dwójki wspominała swój pierwszy wyjazd na malowniczą wyspę Olandia.

- Mając 15 lat przeżywałam rozkosz bycia samotną na łonie natury i uczucie, że jestem naprawdę sobą. Byłam w tym bardzo szwedzka, nie wiedząc o tym, bo w książce piszę o tym doświadczeniu. Charakterystyczne w Szwecji jest to, że w bardzo sekularyzowanym, szwedzkie społeczeństwie,  Szwedzi szukają duchowości i doświadczeń metafizycznych na łonie natury i właśnie chętnie w samotności - mówiła Katarzyna Tubylewicz.

Bohaterowie samotności

Choć mogłoby się wydawać, że publikacja "Samotny jak Szwed? O ludziach Północy, którzy lubią bywać sami" stanowi swoistą pochwałę samotności to nic bardziej mylnego. Katarzyna Tubylewicz, zbierając materiały do książki, rozmawiała z bohaterami, którzy opowiadali o swojej samotności wynikającej z wykluczenia lub choroby.

- W Szwecji otwarcie mówi się, że bycie sam na sam ze sobą może być jakąś ulgą, oddechem i może nieść radość, ale ja w swojej książce opowiadam również o samotności niechcianej i będącej problemem społecznym - mówiła.

Jedną z jej bohaterek jest Stina Oscarson, szwedzka reżyserka i publicystka od 30 lat walcząca z anoreksją. Jej inność, wynikająca z choroby, prowadzi do wykluczenia, a tym samym niechcianej i stygmatyzującej samotności.

Blaski i cienie tolerancji. O czym Szwecja nie mówi?

Samotność w słowach

Innym, równie ciekawym rozmówcą Katarzyny Tubylewicz był Tomas Tranströmer - szwedzki poeta, laureat Nagrody Nobla, który w wyniku wylewu stał się niemy. W rozmowach i wywiadach wypowiadał się jednak za pośrednictwem oddanej żony - Monici Tranströmer.

- Jego żona w niezwykle empatyczny sposób odpowiadając na pytania, które stawiałam jej mężowi także mówiła do niego szukając w jego oczach i gestach potwierdzenia odpowiedzi. To jest bardzo piękny przykład przekraczania samotności człowieka chorego - opowiadała autorka.

Jest to zupełnie inny wymiar samotności, która wynika z ograniczeń ciała i braku możliwości mówienia własnym głosem. Jest to również piękna historia miłości, oddania, zrozumienia i wzajemnego uzupełniania się.

- Wielka samotność poety, który stracił słowa ulegała transgresji, była przekraczana dzięki temu, że miał przy sobie niezwykłą kobietę - podsumowała  Katarzyna Tubylewicz.

***

Tytuł audycji: Wybieram Dwójkę

Prowadził:  Bartosz Panek

Gość: Katarzyna Tubylewicz (pisarka, autorka książki "Samotny jak Szwed? O ludziach Północy, którzy lubią bywać sami")

Data emisji: 16.02.2021

Godzina emisji: 16.30