W swojej najnowszej książce Tomasz Stawiszyński przywołuje tematy, o których współczesność próbuje zapomnieć, które chciałaby zagłuszyć. Starość, smutek, śmierć, żałoba - to nieodłączne elementy naszego doświadczenia.

Tymczasem kultura próbuje je ukryć, zdeprecjonować, odwraca od nich wzrok. W zamian oferuje iluzję wspólnoty zbudowanej w bańkach mediów społecznościowych.

Piosenkowa pochwała starości w musicalach

Jedną z podstawowych motywacji Tomasza Stawiszyńskiego, by sięgnąć po temat bezradności była niezgoda na dyktat naiwnej radości. Wrażenie, że pozytywne myślenie i przekonanie, że to, co w życiu istotne to emocje pozytywne. - To, co wypełnia życie to sukcesy i nawet jeśli spotykają nas porażki – mają być wprzęgnięte w narrację sukcesu i służyć, żebyśmy stali się mocniejsi, a kolejne sukcesy jeszcze większe. To okrutna wizja świata - ocenił filozof.

- Ona sprawia wrażenie krzepiącej, pozytywnej, dającej napęd i nadzieję, ale sprawdza się w wąskim zakresie, do pewnego czasu. Ludzkie życie obfituje w sytuacje, które nie mieszczą się w tej opowieści - stwierdził nasz gość. - Często konfrontując się z tymi sytuacjami –  a będąc wcześniej impregnowani przez opowieść o indywidualnym sukcesie, konieczności budowania siebie, ekspandowani – doświadczamy bezradności.

Czytaj także:

• Seniorzy skarbem społeczeństwa. Czy konflikt pokoleń narasta?
• Oswajanie starości. Jak ją widzą polscy pisarze

Zdaniem eseisty, im większe przywiązanie do myślenia w kategoriach pozytywnych i dobrych, tym bardziej triada: śmierć - strata - rozpacz wpędza nas w bezradność. 

- Miałem potrzebę sięgnięcia głębiej. Do podstaw tego, dlaczego ze współczesnej kultury starość, śmierć i smutek są systematycznie wypierane i przyjrzenia się strategiom, żeby od siebie te doświadczenia odsuwać - zaznaczył Tomasz Stawiszyński. - Sporo mam krytycznego do powiedzenia o dzisiejszym świecie, późnym kapitalizmie, który jest systemem monetyzującym i urynkawiającym każdy obszar naszego życia. Bardzo skutecznie operującym w rejestrach intymnych, trudnych, granicznych: śmierci, lęku przed starością, chorobą, ograniczeniami.

Rozmowy w dłuższej wersji można posłuchać także w serwisie podcasty.polskieradio.pl.

***

Tytuł audycji: Rozmowy po zmroku

Prowadził: Jakub Kukla

Gość: Tomasz Stawiszyński (filozof, publicysta, eseista)

Data emisji: 30.09.2021

Godzina emisji: 21.30

uk

W przeddzień rozpoczęcia przesłuchań XVIII Konkursu Chopinowskiego, w audycji "Dwie do setki", która wróciła na antenę po wakacyjnej przerwie, nie sposób pominąć temat. Tym razem spojrzeliśmy na to niezwykłe święto przez pryzmat wspomnień pianistów biorących w udział w konkursowych zmaganiach.

Nadzwyczajny Koncert Inauguracyjny XVIII Konkursu Chopinowskiego

Lidia Grychtołówna wspominała zmagania pianistów z konkursów w 1949 i 1955 roku. - Wtedy jury było szalenie rozbudowane, liczyło około 30 osób. Przed konkursami trwały kilkutygodniowe obozy kondycyjne z przesłuchaniami kandydatów, a w sumie do konkursu przystąpiło 8 osób. Moim zdaniem wystarczy recital i koncert z orkiestrą, wtedy już wiadomo, czy ktoś umie grać Chopina czy nie. Nie potrzeba trzech czy czterech etapów, jak było na jednym z konkursów w latach 60. - mówiła Lidia Grychtołówna. 

Konkurs zgodnie z cyklem 5-letnim powinien odbyć się w roku 1954, jednak został przesunięty o rok, aby mógł się odbyć w nowo odbudowanej Filharmonii Narodowej. - Przygotowania do tamtego konkursu trwały do ostatniej chwili, do budynku wchodziło się jeszcze po piasku - podkreśliła pianistka.

Czytaj też:

Dyrektor Dwójki: oddajemy antenę wydarzeniom w Filharmonii Narodowej

"Wielka gra. Rzecz o Konkursach Chopinowskich"

Według gościa Dwójki uczestnictwo w konkursie w tamtych czasach było czymś w rodzaju trampoliny do dalszej kariery. - Nie wiem, czy nadal tak jest. Po pierwsze obecnie jest wielu świetnych pedagogów, których wówczas brakowało. Nie było tak wielu konkursów, dzięki którym potem występowali na koncertach, ale i z tym bywa różnie. Jest to w tej chwili ryzykowny zawód, nawet jeśli się ma duży talent, nie sposób dawać koncertów codziennie, a na konkursach liczą się najważniejsze nagrody. 

Lidia Grychtołówna przypomniała, że Konkurs Chopinowski nie był jedynym na jej drodze artystycznej. - Rok później dostałam bardzo dobrą nagrodę na konkursie Schumanna w Berlinie, potem także nagrody na konkursach w Rio de Janeiro i Bolzano. Te cztery nagrody zaważyły na tym, że dużo koncertowałam prawie wszędzie, może oprócz Afryki. 

XVIII Konkurs Chopinowski - serwis specjalny >>>>

Przez lata Konkurs się zmieniał. W audycji również posłuchaliśmy, jak wspominały swój udział w nim kolejne generacje artystów: Janusz Olejniczak – laureat z 1970 roku, Magdalena Lisak – laureatka z 1995 roku czy Jacek Kortus – z 2005 roku.

W audycji przypomnieliśmy wypowiedzi zachowane w Archiwach Polskiego Radia i posłuchaliśmy muzyki Fryderyka Chopina w interpretacjach polskich finalistów różnych generacji.

***

Tytuł audycji: Dwie do setki

Prowadzili: Monika Zając i Jakub Kukla

Data emisji: 2.10.2021

Godzina emisji: 15.00

mo