Blues wysp Oceanu Indyjskiego
Prowadząca przygotowała także nowości muzyczne – słuchaliśmy muzyki kreolskiej z Oceanu Indyjskiego, z wyspy Rodrigues, położonej na wschód od Mauritiusa. Rodrigues była niezamieszkana do XVI w., kiedy odkrył ją portugalski żeglarz Diogo Rodrigues. Sprowadzeni przez Francuzów niewolnicy z Afryki są przodkami obecnych mieszkańców wyspy (wśród których są także Hindusi, Chińczycy, Europejczycy).
Muzyka z Reodrigues jest mieszanką wszystkich zamieszkujących wyspę kultur, jednak najbardziej przebijają się z niej brzmienia afrykańskiego lądu. Słuchaliśmy sega – gatunku wywodzącego się właśnie od afrykańskich niewolników. Obecnie sega jest narodowym tańcem Mauritiusa (do którego należy Rodrigues). Choć muzykę tę cechuje intensywnie afrykańska rytmika, choć wywodzi się z niewolniczej pracy w polu, da się wysłyszeć także wpływy europejskich tańców: polki czy kadryla. Tempo rytmu 6/8 sega różnicuje się w zależności od wyspy, najszybsze jest właśnie na Rodrigues. Rytm wystukiwany jest na bębnach kreolskich zarówno w domu, jak na ulicy. Każdy może uczestniczyć zarówno w muzykowaniu, jak w tańcu.
- Sega to blues wysp Oceanu Indyjskiego – mówiła Maria Baliszewska. – Opowieść o niewolnikach, ich doli, oporze wobec panów kolonialnych, osobista refleksja nad losem.
Repertuar, technika wytwarzania instrumentów, symbolika muzyki i tańców są przekazywane od 2 stuleci z pokolenia na pokolenie. W międzyczasie do instrumentarium dołączony został choćby europejski akordeon, przenikły też wspomniane wyżej europejskie rytmu polki, walca czy kadryla. Specyfiką jest jednak wciąż brzmienie bębnów i rdzenny rytm sega. W 2014 roku tradycyjna sega ostała wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO.
W audycji słuchaliśmy fragmentów albumu SAKILI – Creole Sounds from the Indian Ocean wytwórni ARC Music.
W magazynie, jak zawsze cykl "Zapomniani kazimierscy laureaci". Tym razem Maria Baliszewska przypomniała postać Tomasza Kotkowiaka, koźlarza ze Zbąszynka. Wraz z rodzinną kapelą był laureatem pierwszej nagrody na kazimierskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w 1984 roku.
Kolejarz, budowniczy instrumentów koźlarskich, nauczyciel młodych muzyków. Jak wspominał w archiwalnym nagraniu, Tomasz Kotkowiak, wykształcił wielu młodych muzyków (wówczas już ponad 60 osób!). Uczył gry nie tylko na koźle, ale i skrzypcach oraz klarnecie.
- Zanim on opanuje ten instrument, to jest z pół roku! To trzeba mieć nerwy stalowe! Bo to i piszczy, i beczy!
Tomasz Kotkowiak wcześniej uczył się również gry na klarnecie, w 1923 rozpoczął naukę gry na koźle.
- Mnie się tak ten kozioł spodobał. Do ojca mówiłem „ja bym tak na tym koźle grał”. Ale 100 złotych w 1923 roku to była kupa pieniędzy! – mówił Kotkowiak – W końcu się udało. Od listopada musiałem co tydzień jeździć 7 kilometrów do tego budowniczego i nauczyciela. Musiałem zawsze ćwiartkę wódki wziąć i cygara za te 2 godziny nauki. To znowu było dużo pieniędzy! Ale ojciec się zgodził, miałem ośmiu braci, można było stworzyć rodzinną kapelę! Jak zaczęliśmy grać ulubiony kawałek ojca to się popłakał. Powiedział: „Czuję się, jakbym w niebie był, jak słyszę tych moich synów, te moje dzieci, jak pięknie zagrały”. Tak się zaczęło.
Dziś w Zbąszynku stoi pomnik Tomasza Kotkowiaka podpisany: „W muzyce zawarł piękno tej ziemi”.
8-9 maja odbędzie się XXVII przegląd instrumentalistów i śpiewaków z Podhala "Przednówek na Polanach". Konkurs odbędzie się w Kościelisku.
Słuchaliśmy także: zespołu Kwadrofonik i utworu „Polka-Dziadolka”, „Mazura 33” grupy Stilo
***
Tytuł audycji: Źródła
Prowadziła: Maria Baliszewska
Data emisji: 4.05.2021
Godzina emisji: 15.15
mg
