Filip Berkowicz: Actus Humanus opiera się na jutrzniach

Program:

Carlo Gesualdo da Venosa Responsoria et alia ad Officium Hebdomadae Sanctae spectantia: Feria Quinta, Feria Sexta, Sabbato sancto

Wyk. La Compagna del Madrigale

***

Tytuł audycji: Filharmonia Dwójki

Poprowadziła: Milena Gąsienica

Data emisji: 19.04.2019

Godzina emisji: 19.00

***

Po niespełna dwóch latach włoscy śpiewacy powracają do Gdańska, by ponownie przedstawić publiczności festiwalowej muzykę – tym razem religijną – swojego ulubionego kompozytora, Carla Gesualda.

Responsoria et alia ad Officium Hebdomadae Sanctae spectantia Carla Gesualda to dwadzieścia siedem sześciogłosowych motetów, towarzyszących ciemnym jutrzniom – nabożeństwu Triduum Paschalnego. Są swego rodzaju pasją, pozbawioną jednak dramaturgii typowej dla protestanckich dzieł opowiadających o męce Zbawiciela. Wierni, skupieni na wspólnym czuwaniu, w pogrążającej się w ciemności świątyni, medytują nad ewangelicznymi zdarzeniami: modlitwą w Ogrójcu, zdradą Judasza, biczowaniem, ukrzyżowaniem i złożeniem do grobu. W swoim znakomitym dziele Gesualdo oddaje dźwiękami treści zawarte w tekście nabożeństwa niemal z taką samą pasją, jak wielkie uczucia w madrygałach. Jednak bogaty, retoryczny styl jego muzyki świeckiej zostaje tu nieco uproszczony, a skomplikowana, przesycona dysonansami polifonia ¬– złagodzona. Harmonia nie jest aż tak gęsta, a współbrzmienia aż tak wyrafinowane. Niemniej muzyka na tyle przykuwa uwagę, że trudno byłoby wykorzystać ją jako liturgiczny utwór użytkowy. Zapewne dlatego Responsoria przez całe stulecia nie były wykonywane, a w repertuarze koncertowym pojawiły dopiero w drugiej połowie XX wieku, kiedy po raz pierwszy opublikowane zostały drukiem.

Muzyka księcia Carla Gesualda da Venosa, wybitnego przedstawiciela manieryzmu, mordercy swojej żony i jej kochanka, zajmuje szczególne miejsce w sercach członków La Compagnia del Madrigale. Włoscy muzycy, jak nikt inny, wykonują ją z niebywałą swobodą i finezją, które łączą z głębokim zrozumieniem retoryki muzycznej i dbałością o wszystkie detale. Nic dziwnego: charyzmatyczni artyści od wielu lat zajmują się badaniem muzyki renesansowej i barokowej, a doświadczenie estradowe zdobywali w tak znakomitych zespołach, jak La Venexiana czy Concerto Italiano. Dotychczasowy dorobek fonograficzny sześcioosobowej grupy to dziewięć płyt, z których każda wyróżniona została co najmniej jedną ważną nagrodą (Diapason d’Or, Gramophone Editor’s Choice, Choc de Classica, Gramophone Classical Music Award, Preis der Deutschen Schallplattenkritik). Krytycy z nieczęsto spotykanym entuzjazmem zachwycają się "piekielną precyzją" techniczną, połączoną z "wewnętrzną swobodą, nierównomiernością, osobistym pulsem".

W grudniu 2017 roku La Compagnia del Madrigale olśnili gdańską publiczność interpretacjami madrygałów Carla Gesualda. Nadchodzący koncert włoskiej grupy będzie nie tylko wspaniałym wydarzeniem artystycznym, lecz także przeżyciem duchowym. Dodatkowym atutem wielkopiątkowej medytacji przy dźwiękach Responsoriów (19 kwietnia) będzie miejsce koncertu – niezwykłe wnętrze Dworu Artusa.

materiały prasowe