W pierwszej odsłonie audycji zaprosiliśmy Państwa do Londynu. Naszym przewodnikiem był Leszek Wielgo, były współpracownik sekcji polskiej BBC, który w stolicy Wielkiej Brytanii spędził wiele lat.

Przenieśliśmy się również do historycznego Londynu, między innymi do wieku XVII i wielkiego pożaru, który ogarnął miasto w roku 1666. Leszek Wielgo podkreślił, że był to potworny kataklizm, porównywalny z uderzeniem bomby atomowej, jeśli wziąć pod uwagę różnice historyczne – stolica była wówczas w całości zbudowana z drewna. Kiedy postanowiono odbudować miasto, pojawiły się ambitne plany, żeby zrealizować jakąś wielką wizję. Nową wizję miasta zaprojektował Christopher Wren – architekt Katedry Świętego Pawła. Wspomniana katedra miała w projekcie  stanowić architektoniczne serce Londynu, od którego miałyby odchodzić ulice – arterie. - W  praktyce się okazało, że te arterie tylko troszkę odeszły, a potem zanikły, bo jednak zwyciężyły względy ekonomiczne i komercyjne. Londyn się właściwie rozwijał jak dżungla - mówił gość Dwójki.

Wybraliśmy się również w dźwiękową podróż do znaczących miejsc znanych z przewodników turystycznych - w Globe Theatre poznaliśmy Londyn czasów Szekspira, w Royal Albert Hall w ramach popularnych koncertów promenadowych przyjrzeliśmy się "demoktatycznemu" modelowi kultury. Dowiedzieliśmy się też, o co tak naprawdę chodzi z brexitem.

Z kolei Piotr Metz przeniósł nas do Londynu połowy lat 70., kiedy powstawał punk, a swoją karierę rozpoczynały ważne zespoły punkrockowe, takie jak choćby Sex Pistols i The Clash. Magdalena Miecznicka opowiedziała o współczesnym literackim Londynie, spotkaniach autorskich i o tym, kto aktualnie znajduje się na literackim parnasie.

***

Tytuł audycji: Odgłosy wielkich miast

Prowadziła: Małgorzata Szymankiewicz

Data emisji: 28.09.2019

Godzina emisji: 15.00

mko/am

Tradycja a nowoczesność. Cicha rewolucja w Turcji

Miasto intelektualistów

"Bizancjum, Nowy Rzym, Konstantynopol, Stambuł" - takie miano nosiło w ciągu liczącej ponad dwa i pół tysiąca lat historii jedno z najbardziej niezwykłych miast świata. Stambuł był stolicą kilku imperiów - cesarstwa rzymskiego, cesarstwa bizantyjskiego, imperium osmańskiego. W 1923 roku Mustafa Kemal Ataturk przeniósł stolicę Turcji do Ankary. Miasto pozbawione znaczenia administracyjnego nie przestało zachwycać, przyciągać i fascynować.

Magdalena Yildirim podkreśliła, że Stambuł do lat 50. XX wieku miał opinię miasta intelektualistów. – To się zmieniło pod wpływem masowego napływu ludności z prowincji. Pozostał jednak stereotyp człowieka ze Stambułu, jako osoby dobrze wykształconej, oczytanej, świetnie się ubierającej. Z drugiej strony jest 300 tysięcy dzieci, które nigdy nie widziały morza, mnóstwo ludzi mieszka w dzielnicach biedy, z których nigdy nie wyjeżdża.

Wielka architektura i polskie ślady

W audycji rozmawialiśmy o symbolach Stambułu: świątyni Hagia Sophia, Błękitnym Meczecie, ale też o wielkim zadaszonym bazarze, który jest swego rodzaju miastem w mieście. Magdalena Yildirim wskazywała ponadto na potężne współczesne inwestycje (np. kolej pod cieśniną Bosfor), które przeobrażają miasto.

Nie zabrakło też polskich wątków. Wszyscy wiedzą o Mickiewiczu w Stambule, ale już mniej znane są postaci Wojciecha Bobowskiego, tłumacza, uczonego i kompozytora na dworze sułtańskim oraz Konstantego Borzęckiego, który jest zaliczany do grona ojców współczesnego tureckiego patriotyzmu.

O kulturze związanej ze Stambułem opowiadała dr Agnieszka Aysen Kaim. Orientalistka polecała literaturę poświęconą Stambułowi (np. "Pchli pałac" - Elif Şafak), filmy, ale też mówiła o obecności Kurdów w mieście (np. o cyklicznym marszu matek, które straciły synów w walce z armią turecką) oraz podejściu stambułczyków do zwierząt.

A czy wiedzą Państwo, dlaczego warto odwiedzić Stambuł w maju? O tym w nagraniu audycji.

***

Tytuł audycji: Odgłosy wielkich miast 

Prowadzili: Dorota Gacek i Wacław Holewiński

Goście: Magdalena Yildirim - tłumaczka i nauczycielka języka tureckiego, autorka książki "Zycie codzienne w Stambule" oraz Agnieszka Aysen Kaim - orientalistka z Polskiej Akademii Nauk; prof. Wiesław Rzońca z Uniwersytetu Warszawskiego; Magdalena Tejchma (dziennikarka radiowa)

Data emisji: 12.10.2019

Godzina emisji: 15.00

bch/kul

Drugiego listopada, kiedy my obchodzimy Dzień Zaduszny, Meksyk i niektóre inne kraje Ameryki Łacińskiej świętują El Día de Muertos - Dzień Zmarłych. Od kilku lat, a dokładnie od premiery filmu "Spectre", w stolicy Meksyku z tej okazji organizowana jest wielka parada uliczna, a głównym motywem dekoracyjnym, oprócz aksamitek i świec, są fantazyjnie udekorowane cukrowe "czaszeczki" i szkielety. - Jest kolorowo, a plac Zócalo, czyli główny plac w mieście Meksyku, jest udekorowany różnymi wielkimi figurami. Jest muzyka i mnóstwo tancerzy. To niesamowite przeżycie - opowiadała Anna Zalewska.

Kult Świętej Śmierci

- Sama parada to jest wtórne zjawisko, bo ona się po raz pierwszy pojawiła w Jamesie Bondzie, a została wprowadzona tak naprawdę ze względu na turystów - mówiła antropolożka. - To komercjalizacja tego święta i śmierci meksykańskiej, której wynikiem jest parada, chociaż Meksykanie uwielbiają paradować i świętować, więc bardzo chętnie wylegają na ulice, uczestnicząc w tym wszystkim - podkreśliła.

Anna Zalewska zaznaczyła również, że należałoby rozgraniczyć pojęcia kultu Dnia Zmarłych i Świętej Śmierci. Ten ostatni jest znacznie starszy, ponieważ pierwsze wzmianki o La Santa Muerte pojawiły się pod koniec XVIII wieku. Jednak na ulicach zaistniał dopiero w 2001 roku. Wtedy to w meksykańskiej dzielnicy Tepito stanął pierwszy ołtarz publiczny, który wystawiła Doña Enriqueta Romero.

W audycji rozmawialiśmy również o historii miasta, którego początki sięgają czasów imperium azteckiego. Zastanowiliśmy się, jak ślady kultury prekolumbijskiej widoczne są w sztuce współczesnej i w architekturze miasta. Przywołaliśmy ikony kultury meksykańskiej - malarzy Fridę Kahlo i Diego Riverę, poetę Octavio Paza, powieściopisarza Carlosa Fuentesa, przy okazji przenosząc się na chwilę do Meksyku, który zafascynował poetów z Beat Generation.

W drugiej godzinie skupiliśmy się na współczesnym obrazie i brzmieniu stolicy Meksyku - gigantycznej metropolii, w której dzielnice różnią się jak różne miejscowości.

***

Tytuł audycji: Odgłosy wielkich miast 

Prowadzili: Katarzyna Hagmajer-Kwiatek i Michał Nowak

Goście: Anna Zalewska (studia latynoamerykańskie UW), Joanna Dubrawska (badaczka kultury meksykańskiej), Helga Prignitz-Poda (historyczka sztuki, znawczyni twórczości Fridy Kahlo), Anna Hryniewiecka (dyrektorka CK Zamek w Poznaniu), Rafał Księżyk (dziennikarz), Kuba Borysiak (dziennikarz), Tomasz Pinkiel (tłumacz z języka hiszpańskiego)

Data emisji: 2.11.2019

Godzina emisji: 15.00

am