Rafał Habielski: Józef Czapski był człowiekiem o niezwykłej umiejętności kontaktu z ludźmi

Ostatnia aktualizacja: 01.03.2021 18:39
- Józef Czapski dzięki swojemu urokowi, zaangażowaniu, bezinteresowności, która z niego biła, dał z siebie ogromnie dużo, nie tylko po to, żeby "Kulturę" powołać do życia, ale również zapewnić jej w miarę spokojny byt, co w warunkach emigracyjnych było czymś naprawdę wyjątkowym - mówił o bohaterze audycji "Ślady pamięci" prof. Rafał Habielski.
Józef Czapski w Maisons-Laffitte pod Paryżem (późne lata 80. XX w.)
Józef Czapski w Maisons-Laffitte pod Paryżem (późne lata 80. XX w.)Foto: Andrzej Rybczyński/PAP

Posłuchaj
29:07 Ślady pamięci 2021_03_01-17-30-18.mp3 Prof. Rafał Habielski i Andrzej Mietkowski o Józefie Czapskim (Ślady pamięci/Dwójka)
Andrzej Mietkowski 1200.jpg
Andrzej Mietkowski: w Paryżu jest się otoczonym polonikami

Pod koniec Kampanii Włoskiej II Korpusu w Rzymie Józef Czapski, Jerzy Giedroyc, Gustaw Herling-Grudziński oraz Zofia i Zygmunt Hertzowie wydali pierwszy numer "Kultury", która na stałe wpisała się w historię polskiego piśmiennictwa, myśli politycznej i stała się najważniejszym ośrodkiem emigracji.

O początkach czasopisma mówili sami jej założyciele w filmie dokumentalnym "Kultura" z 1985 roku w reżyserii Agnieszki Holland. Sam Józef Czapski wspominał współpracę z Jerzym Giedroyciem, z którym doskonale się uzupełniał, darczyńców, którzy wspierali jego działania i powstanie Kongresu Wolności Kultury w Berlinie.

- Ten kongres inicjujący Kongres Wolności Kultury w Berlinie to było takie pierwsze, poważne wyjście "Kultury" na arenę międzynarodową, o co zresztą zabiegał Giedroyc - mówił prof. Rafał Habielski. - Przemówienie, które wygłasza Czapski jest wykładem na temat polskiej perspektywy na sytuację europejską - dodał.

Działalność artystyczna

W PRL informacje na temat Józefa Czapskiego podlegały cenzurze. Jego nazwisko znajdowało się na specjalnej liście osób objętych całkowitym zakazem publikacji. Sytuacja ulega zmianie na krótko w 1956 i 1957 roku na czas dwóch wystaw prac Józefa Czapskiego. - Potem ta kurtyna znowu zapada, o Czapskim nie można mówić ani pisać, o co dba Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk - opowiadał Rafał Habielski.

Józef Czapski doskonale odnajdywał się w różnorodnych przejawach działalności artystycznej. Często pisał wstępy do książek, angażował się w krytykę sztuki i bywał jurorem w konkursach plastycznych. Jego działalność była przez niego dokumentowana w ogromnej ilości dzienników, które nadal są rozszyfrowywane.

- Dziennik składa się z zapisków samego Józefa Czapskiego, z wklejonych, ciekawych jego zdaniem i ważnych artykułów i niezliczonej ilości szkiców, notatek kolorowych. Rysunki mają opisane kolory słownie i niekiedy stanowią punkt wyjścia do obrazów - mówił Andrzej Mietkowski.

Gustaw Herling Grudziński 1200.jpg
Gustaw Herling-Grudziński. Literatura i "Kultura"

Inni o Józefie Czapskim

Wybierał to, w co wierzył i z góry akceptował swoją przegraną - Czesław Miłosz.

Świadek epoki, jeden z tych, którzy swój czas współkształtująJerzy Turowicz. 

Polak, Europejczyk, arystokrata – malarz, pisarz, żołnierz – katolik, człowiek wiary, braterstwa, dystansu - Jeanne Hersch.

***

Tytuł audycji: Ślady pamięci  

Prowadzili: prof. Rafał Habielski i Andrzej Mietkowski

Data emisji: 1.03.2021

Godzina emisji: 17.30

 ml

Czytaj także

Wspomnienie o Józefie Czapskim

Ostatnia aktualizacja: 17.01.2020 14:00
Bohaterem "Zapisków ze współczesności" był malarz, pisarz, żołnierz II Korpusu Polskiego gen. Władysława Andersa, hrabia, choć nie używał swojego tytułu. 12 stycznia 2020 roku minęło 27 lat od śmierci Józefa Czapskiego.
rozwiń zwiń