Tancerka i Zagłada

Posłuchaj

Zapomniana biografia Poli Nireńskiej (Klub Trójki)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Okładka książki "Tancerka i Zagłada"

Wieloletnie poszukiwania w kilku krajach, wnikliwa analiza materiałów źródłowych – listów, dokumentów, zdjęć – chwilami nawet historyczne śledztwo, śledzenie zapisków na marginesach, notatek ołówkiem, których (szczęśliwie) nikt nie starł. I powstała z nich historia tancerki, Poli Nireńskiej, z tych wątków upleciona.

– Większości moich rozmówców w Polsce Pola Nireńska nie kojarzyła się z niczym. Nieliczni wiedzieli, że była żoną Jana Karskiego, ale nie usłyszeliby o tym, gdyby on sam o to nie zadbał. Ustanowił nagrody imienia Poli Nireńskiej i Jana Karskiego – jedną za taniec, a drugą za badania nad kulturą polską i żydowską. Nireńska zainteresowała mnie, bo sam Karski był dla mnie interesujący, bardzo mi imponował i wydawał się tajemniczy. O niej wiedziałam, że była awangardową tancerką, że była żydówką urodzoną w Warszawie i że zginęła samobójczą śmiercią. Zestawienie tego z jej mężem zafrapowało mnie. Chciałam to zrozumieć, dowiedzieć się więcej – mówi autorka książki "Tancerka i Zagłada" Weronika Kostyrko.

Biografia Poli Nireńskiej to opowieść o urodzonej w Warszawie żydowskiej artystce, która tańczyła w czasach totalitaryzmu w Niemczech, Austrii i Włoszech. O kobiecie, która w przedwojennej Polsce doświadczyła antysemityzmu, niemal całą rodzinę straciła w Zagładzie, a po wojnie poślubiła Jana Karskiego, Sprawiedliwego wśród Narodów Świata. O upartym pokonywaniu kolejnych barier na drodze do wolności i niezależności. O miłościach i o przyjaźniach z artystami światowej sławy. O zagadce tragicznej śmierci w 1992 roku.

Przez historię Nireńskiej można zobaczyć Jana Karskiego inaczej niż dotychczas. Weronika Kostyrko odnalazła niepublikowane dokumenty dotyczące jego pracy w MSZ, gdzie pod koniec lat 30. powołano specjalny zespół do rozwiązania tzw. kwestii żydowskiej. Zrekonstruowała karierę młodego dyplomaty i jego żarliwe oddanie idei Wielkiej Polski. Znajomość tych faktów pozwala lepiej zrozumieć skomplikowaną relację między Karskim a Nireńską, która przez kilkadziesiąt powojennych lat odmawiała mówienia po polsku.

Praca nad tą książką zaprowadziła autorkę do Waszyngtonu, Nowego Jorku, Kalifornii, Londynu, Florencji, Berlina, Kolonii, Drezna, Wiednia i Tel Awiwu. W Ameryce udało jej się spotkać ostatnich świadków życia Nireńskiej i Karskiego, w Izraelu – członków jej rodziny, w siedmiu krajach odnalazła niepublikowane listy i dokumenty. W ciągu niespełna trzech lat powstał jedyny w swoim rodzaju portret artystki na tle burzliwej epoki.

Dlaczego napisanie biografii Poli Nireńskiej, oprócz żmudnej pracy w archiwach, wymagało wielu podróży po świecie? Po co Weronika Kostro wynajęła do pomocy przy książce prywatnego detektywa? Zapraszamy do wysłuchania dołączonego nagrania audycji.

***

Tytuł audycji: Klub Trójki
Prowadzi: Katarzyna Borowiecka
Wydawca: Edyta Kocemba
Gość: Weronika Kostyrko (dziennikarka, autorka książki "Tancerka i zagłada. Historia Poli Nireńskiej")
Data emisji: 19.11.2019
Godzina emisji: 21.08

mat. prasowe/ml/mk