Węgry. Traktat z Trianon jako paliwo do budowania własnej wizji państwa

Posłuchaj

Dr Dominik Héjj o sytuacji na Węgrzech w 100. rocznicę podpisania Traktatu z Trianon (3 strony świata/Trójka)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Dziś mija 100 lat od przyjęcia Traktatu w Trianon. Dla Węgier i wielu Węgrów to wciąż żywa trauma. Traktat, jeden z wielu, kończył I wojnę światową, a dla Węgier oznaczał utratę 2/3 terytorium i prawie 60 procent ludności Królestwa Węgier. 

Premier Viktor Orban bardzo mocno angażuje kraj w obchody tego dnia. To część jego polityki Narodowego Zjednoczenia. Powstały filmy propagandowe, opisująca głównie dramat Węgrów, a w czwartek odbyła się specjalna sesja parlamentu w Budapeszcie. W jej trakcie głos zabrał Janos Ader. "Węgierski naród nie tylko był, ale i będzie" – oświadczył prezydent Węgier. "Po upływie 100 lat, po dwóch wojnach światowych, umęczeni Trianon i kryzysami gospodarczymi, po ponad 40-letnich manowcach komunistyczno-socjalistycznych, kilkakrotnie stanąwszy na skraju upadku państwa, wciąż tu jesteśmy i żyjemy" – podkreślił.

Zaznaczył, że nikt nie może odebrać Węgrom prawa do starań o to, by "duchowe granice narodu" pozostały niezmienne, choć zmieniły się granice geograficzne.

Traktat w Trianon został zawarty 4 czerwca 1920 roku między państwami Ententy i Węgrami, po klęsce Austro-Węgier w I wojnie światowej i ich rozpadzie. Na jego mocy Węgry utraciły dwie trzecie terytorium Królestwa Węgierskiego, przede wszystkim na rzecz nowo proklamowanych Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców oraz Czechosłowacji, a także Rumunii. Węgry straciły też 62 proc. ludności, z czego 30 proc. stanowili etniczni Węgrzy.

Prezydent oświadczył, że choć Węgrom zarzucano po II wojnie światowej dążenia rewizjonistyczne, nie wysunęły one roszczeń terytorialnych po upadku reżimu Nicolae Ceausescu, po rozpadzie Jugosławii czy Czechosłowacji ani po powstaniu niezależnej Ukrainy. "Oddajemy naszym sąsiadom szacunek, ale prosimy, by także oni szanowali nas i żyjących w ich krajach Węgrów" – zaznaczył Janos Ader.

Zapewnił, że Węgry nie będą partnerem w przemilczeniach, w fałszowaniu historii i wyrzekaniu się Węgrów mieszkających poza granicami Węgier, będą natomiast partnerem w szczerej rozmowie, wykorzystywaniu historycznych szans oraz wzmacnianiu więzów między Węgrami oraz między nimi a innymi narodami. "Musimy naprawić to, co zepsuły mocarstwa. Jeśli to zrobimy, zdejmiemy z siebie klątwę Trianon" – oznajmił.

4 czerwca jest na Węgrzech obchodzony od 10 lat jako Dzień Jedności Narodowej. Ze względu na okrągłą rocznicę planowano w tym roku szerokie zakrojone uroczystości, ale pandemia koronawirusa zmusiła władze i organizatorów do odwołania większości wydarzeń.

W Budapeszcie o godz. 16.30 (Traktat podpisano o godz. 16.32) na minutę stanął transporty publiczny, a burmistrz Gergely Karacsony poprosił o przystanięcie także wszystkich mieszkańców.

O tej godzinie Węgierskie Muzeum Narodowe udostępniło w internecie wystawę fotografii przedstawiających bogactwo kulturalne obszarów utraconych w wyniku Traktatu z Trianon. Muzeum Sztuk Pięknych i Węgierska Galeria Narodowa udostępniły zaś online najpiękniejsze pejzaże Kotliny Panońskiej autorstwa węgierskich malarzy.

Na placu Bohaterów w Budapeszcie 100-osobowy zespół tancerzy przedstawił węgierskie tańce ludowe. W bardzo wielu miastach również odbyły się uroczystości, np. odsłonięcia tablic czy pomników, a także zaprezentowane zostały przedstawienia teatralne czy koncerty online. W Keszthely mieszkańcy ułożyli z 600 zniczy kontur dawnego terytorium Królestwa Węgierskiego.

***

Tytuł audycji: 3 strony świata
Prowadzi: Michał Żakowski
Gość: dr Dominik Héjj (Instytut Europy Środkowej, portal kropka.hu)
Data emisji: 4.06.2020
Godzina emisji: 16.47

PAP/mk