Józef Mackiewicz. Czym charakteryzuje się jego twórczość?

Prof. Włodzimierz Bolecki: czytajcie Nałkowską, ale czytajcie także Józefa Mackiewicza

Jak zauważyła na początku audycji Magdalena Złotnicka, Józef Mackiewicz znany jest z trzech rzeczy: swojej roli w dokumentowaniu zbrodni sowieckich w Katyniu, z bezkompromisowej postawy na emigracji, ale też jako klasyk naszej wielkiej prozy. 

Posłuchaj

36:11

Wyjątkowość prozy i języka Józefa Mackiewicza (Trójka literacka/Trójka)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Rozmawialiśmy o tym, jak miejsce i czas urodzenia pisarza wpłynęły na ukształtowanie jego jako człowieka i literata. Przypomnieliśmy także, jak to się stało, że Józef Mackiewicz i Ferdynand Goetel zajmowali się sprawą Katynia.

– Ferdynand Goetel przed wojną był bardziej znanym pisarzem, docenionym na gruncie międzynarodowym. Józef Mackiewicz był raczej dziennikarzem i autorem jednej reportażowej książki "Bunt rojstów". Pojechali za zgodą Polskiego Państwa Podziemnego. Do nich się zwrócili Niemcy w ramach akcji propagandowej związanej z odkryciem grobów katyńskich. Ta trójka, bo był jeszcze trzeci pisarz na trochę innych zasadach, Jan Emil Skiwski, należy do tego zamkniętego, niewielkiego grona osób, które widziały na własne oczy doły katyńskie. To musiało określić twórczość, życie i losy – przyznaje dr Paweł Chojnacki. 

Widziałem na własne oczy #1/NCKultury

Józef Mackiewicz – ostracyzm na emigracji

Nie wypłynęło to na jego antykomunistyczne poglądy, ale na los już tak. – Jako świadka Katynia, a był też świadkiem innego mordu innego totalitaryzmu – masakry ludności żydowskiej w Ponarach, której dokonali Niemcy, służby specjalne sowieckiego imperium uważały go za bardzo istotnego wroga i jego los był determinowany – konstatuje gość "Trójki literackiej". 

Co sprawia, że wciąż pojawiają się kolejne teksty Mackiewicza? 

Zdaniem dr. Pawła Chojnackiego jest to jeden z elementów wyróżniających Józefa Mackiewicza spośród mu współczesnych. – Ciągle mamy jego nowe książki. Nie dzieje się to samo, ale jest wynikiem pracy, wysiłku i energii garstki osób. Tutaj osobą najistotniejszą jest spadkobierczyni praw pisarskich po Józefie Mackiewiczu i Barbarze Toporskiej, czyli Nina Karsov w Londynie, która jest wydawcą tych prac; jak i współpracujący z nią Michał Bąkowski, który dokonuje wyboru tych tekstów – wyjaśnia gość Programu 3 Polskiego Radia. Zazwyczaj chodzi o publikacje odnajdywane po latach w przedwojennych i wojennych rocznikach czasopism. – Z tych tekstów są konstruowane nowe tytuły – dodaje. 

Józef Mackiewicz - pisarz i żołnierz

Wśród trafiających do współczesnych czytelników tekstów znajdują się utwory publicystyczne, listy, a także literatura piękna. W 2015 roku ukazał się tom opowiadań, jak i powieść. – To się mieści w nurcie beletrystyki mówiącej o dawnych czasach, sprzed walca historii i pierwszych załamań dziejów rycerskiej tradycji. To są nowele, reportaże historyczne, które skupiają się wokół tematyki pierwszej wojny światowej – wyjaśnia gość Magdaleny Złotnickiej, tłumacząc, jak możemy podzielić publikowaną ponownie po latach twórczość Mackiewicza.  

Sejm zdecydował, że rok 2022 poświęcony zostanie postaci pisarza Józefa Mackiewicza. Uchwała głosi, że "Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w stulecie urodzin wybitnego pisarza — uznając wielkość jego dorobku wytrwale wspierającego idee: niepodległości Polski, wolności i przyjaznego współistnienia narodów Europy Środkowo-Wschodniej i niezłomnego oporu przeciwko komunizmowi, oraz uniwersalne wartości jego prozy literackiej — ustanawia rok 2022 Rokiem Józefa Mackiewicza".

***

Tytuł audycji: Trójka literacka
Prowadzi: Magdalena Złotnicka
Goście: dr Paweł Chojnacki (wyróżniony przez jury nagrody literackiej im. Józefa Mackiewicza, historyk z Oddziału IPN w Krakowie)
Data emisji: 28.11.2021
Godzina emisji: 13.07

gs