Pionier światowej animacji i lalkowego kina - Władysław Starewicz

• Władysław Starewicz określany polskim Waltem Disneyem, uważany jest za pioniera animacji i największego twórcę lalkowego w historii kina. 
• Jego kariera rozpoczęła się od sfilmowania żuków – jelonków i animacji pt. "Walka żuków".
• Starewicz początkowo wyjechał do Moskwy. Osiadł jednak we Francji gdzie tylko do wybuchu II wojny światowej zrealizował ponad 20 filmów lalkowych. 

– Starewicz był pionierem, jeśli chodzi o animowane kino lalkowe. To bardzo intrygująca historia. Władysław był synem powstańca styczniowego. Dzieciństwo musiał spędzić wychowywany przez babcię. To tam na wsi i w lasach zafascynował się owadami. Dojrzewając, przyglądał się im jeszcze bardziej. Chciał pokazywać je ludziom i filmować. Stwierdził, że to właśnie ten sposób będzie idealny, by móc przyjrzeć się im z bliska i pokazać ich piękno całemu światu – mówił w Trójce Tomasz Lasek specjalista ds. programowych (Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny).

"Walka żuków"

– Istnieje słynna anegdota o Starewiczu: Pewnego dnia chciał nakręcić jelonki, czyli małe żuczki. To wtedy zauważył, że prościej będzie mu je sztukować i animować – dodał. – Jego filmy stawały się z czasem coraz bardziej popularne. Zainteresowały się nimi wielkie wytwórnie z Francji i Hollywood. On jednak wolał zostać w Europie. Jak sam mówił, we Francji było mu bardzo dobrze. To dzięki temu możemy powiedzieć, że mamy w jego osobie naszego polskiego Disneya – podkreślił gość "Trójki przed południem". 

W ten sposób powstały pierwsze lalkowe filmy animowane na świecie: "Walka żuków" (1910) i właśnie "Piękna Lukanida" (1912), która przywołuje wojnę trojańską i postaci Heleny i Parysa. W roli Menelaosa wystąpił jeden z "aktorów" z "Walki żuków" tym razem zaopatrzony w wysokie buty i pałasz. Można powiedzieć, że tak jak literatura europejska, również animacja lalkowa zaczęła swoją historię od Homera.

Legenda polskiej animacji Władysław Starewicz / Polska Półka Filmowa

Czytaj także:

• Władysław Starewicz. (Re)animator martwych owadów

Filmowy podbój świata

Nieukończony jeszcze film Starewicz zawiózł do Moskwy i pokazał go producentowi Aleksandrowi Chanżonkowowi. Chanżonkow był tak zachwycony, że zaproponował autorowi stałe zatrudnienie. Starewicz przeniósł się więc do Moskwy razem z żoną Anną, córką Ireną, a także montażystką Marią Wodzińską, która została później kierownikiem działu montażu w wytwórni Chanżonkowa.

Po wybuchu rewolucji październikowej wraz z rodziną przedostał się do Francji. To tam tylko do wybuchu II wojny światowej zrealizował ponad dwadzieścia filmów lalkowych, opartych na lalkach najrozmaitszego rodzaju. Niektóre z nich, dzięki rozbudowanym funkcjom mimicznym, potrafiły precyzyjnie ukazywać skomplikowane stany emocjonalne. Pierwszym ważnym filmem tego okresu jest "Małżeństwo Babylasa", które przyniosło mu uznanie krytyki.

Władysław Starewicz i "Święto Animacji" 

Przez lata zapomniany, dziś wraz z renesansem zainteresowania artystycznym filmem animowanym jest na nowo przypominany. Starewicz debiutował w Moskwie w 1912 roku filmem "Piękna Lukanida". Był to pierwszy animowany film lalkowy w historii kina i jednocześnie pierwszy film rosyjski sprzedany na obce rynki. Mimo że Starewicz urodził się w Moskwie – 8 sierpnia 1882 roku - bywa niesłusznie łączony z narodowością rosyjską.

"Święto Animacji",  które odbędzie się w kinie Iluzjon w Warszawie, organizowane jest przez Filmotekę Narodową - Instytut Audiowizualny. Z okazji 140-lecia urodzin legendarnego artysty, podczas wydarzenia, zaprezentowane zostaną jego filmy dźwiękowe oraz nieme z akompaniamentem muzyki wykonywanej na żywo. Gościem specjalnym wydarzenia będzie wnuczka Starewicza – Léona-Béatrice Martin-Starewitch.

***

Tytuł audycji: Trójka przed południem
Prowadzi: Katarzyna Cygler
Gość: Tomasz Lasek (specjalista ds. programowych Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny)
Data emisji: 22.06.2022
Godzina emisji: 11.35, 11.43