Ukraińcy najpierw muszą sobie pomóc sami

Bierność Kijowa

Wcześniej politycy państw zachodnich chwalili umiarkowanie tymczasowych władz ukraińskich wobec działań Rosji, która dokonała aneksji Krymu, stosując presję militarną. Wszyscy zdawali sobie sprawę z tego, że Ukraińcy nie byli w stanie przeciwstawić się przygniatającej przewadze wojskowej przeciwnika. Ograniczając reakcję do stawiania biernego oporu, zdołali uniknąć rozlewu krwi.

Teraz jednak - gdy stosunkowo nieliczne grupy promoskiewskich separatystów zajęły bez żadnych przeszkód gmachy instytucji państwowych, w tym służb bezpieczeństwa (!) w trzech kluczowych miastach wschodniej Ukrainy – bezczynność rządu przejściowego oraz pełniącego obowiązki prezydenta wprawiła zagranicznych obserwatorów w osłupienie.

Jay Carney, rzecznik Białego Domu: Mamy dowody, że niektórzy separatyści są opłacani (źródło: CNN Newsource/x-news)

REKLAMA

Prorosyjskie zamieszki o podłożu separatystycznym w Doniecku to dzieło najemników opłacanych przez rosyjskie służby - twierdzi Julia Tymoszenko

(źródło: UA 1+1/x-news)

Wiarygodność nowych władz stanęła pod silnym znakiem zapytania – tym bardziej, że mają one gigantyczne zadania: ustabilizowanie sytuacji w kraju, zagrożonego przez agresywne działania Rosji, oraz przeprowadzenie głębokich reform.  W porównaniu z tym zabezpieczenie budynków władz w stolicach obwodów (województwa) wydaje się zadaniem dla przedszkolaka.

Tusk: będziemy się angażować nie bardziej niż Ukraińcy

We wtorek, po niepokojących zdarzeniach we wschodniej Ukrainie, szef polskiego rządu Donald Tusk, złożył deklarację, która mówi wszystko: Polska powinna się angażować w sprawy Ukrainy, ale "nie bardziej niż sami Ukraińcy".  - Nic nie zastąpi determinacji i zaangażowania Ukraińców w reformowaniu kraju – podkreślił premier przy okazji posiedzenia Rady Gabinetowej (Rada Ministrów obradująca pod przewodnictwem prezydenta), poświęconego sytuacji na Ukrainie.

REKLAMA

Prezydent Bronisław Komorowski przypomniał z kolei, że rząd premiera Arsenija Jaceniuka nadal utrzymuje zakaz importu polskiej wieprzowiny, co wydaje się grubym dyplomatycznym nietaktem w obliczu faktu, że podobne embargo wprowadziła Rosja – w odwecie za poparcie Polski dla rewolucji Majdanu.

Oczywiście, obie wypowiedzi pojawiły się obok całego szeregu zapewnień o pomocy i wsparciu dla Ukrainy.  Ale - jako nowe elementy - powinny być jednoznacznym sygnałem dla Kijowa, któremu Polska udziela największego poparcia spośród wszystkich państw Unii Europejskiej, narażając się przy tym na retorsje ze strony Rosji.

Miliardy na darmo?

W medialnych analizach rosyjsko-ukraińskiego konfliktu wiele mówiono o tym, że reakcja Zachodu była spóźniona i zbyt słaba. Wyśmiewano unijne i amerykańskie sankcje, jako co najwyżej symboliczne. Fakty są jednak takie, że na stabilizację Ukrainy pójdą miliardy euro z Międzynarodowego Funduszu Walutowego, UE oraz USA.

Rosja, żeby się temu przeciwstawić i utrzymywać gospodarkę ukraińską w stanie rozchwiania, była zmuszona podnieść drastycznie ceny na gaz dla Ukrainy. Ryzykuje jednak przy tym, że długofalowo może utracić przynajmniej część europejskich rynków zbytu na swoje surowce, nie mówiąc już o sympatii ukraińskich konsumentów.

REKLAMA

Przyparte do muru przez promoskiewskich separatystów władze Ukrainy musiały w końcu podjąć zdecydowane kroki, żeby pokazać, że są w stanie zapanować nad sytuacją i być poważnymi partnerami dla Zachodu. Po deklaracji p.o. prezydenta Ołeksandra Turczynowa o traktowaniu działań separatystów jako aktów terroru, siły bezpieczeństwa wyparły we wtorek wczesnym rankiem napastników z budynku administracji obwodowej w Charkowie. Aresztowano ok. 70 osób. W poniedziałek oddziały specjalne milicji odbiły również zajęty przez aktywistów prorosyjskich budynek Służby Bezpieczeństwa Ukrainy (SBU) w Doniecku.

Demonstranci pod parlamentem żądają od władz zdecydowanych działań wobec prorosyjskich separatystów

(źródło TVN24/x-news)

REKLAMA

Nadal jednak okupowane są siedziby administracji obwodowej w Doniecku oraz  SBU w Ługańsku. Wejścia do tych dwóch budynków blokują oddziały Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.

Słaba władza

O ileż łatwiej było te budynki zabezpieczyć, niż teraz je odbijać! Sęk w tym, że władza centralna praktycznie nie była w stanie wymusić na miejscowej milicji i służbie bezpieczeństwa skutecznej ochrony instytucji państwowych, choć powinna była ona zostać zdecydowanie wzmocniona po konflikcie o Krym oraz w świetle kolejnych żądań Rosji, domagającej się tzw. federalizacji Ukrainy.  - Nie ma sensu ukrywać, że większość milicjantów na wschodniej Ukrainie po prostu przestała wykonywać swoje obowiązki. Mamy do czynienia z sabotażem, a jego skala jest ogromna – ocenia analityk Dmytro Tymczuk, szef Centrum Studiów Politycznych i Wojskowych.

Brak panowania nad podległymi służbami oraz skutecznych zabezpieczeń gmachów publicznych wystawia jak najgorsze świadectwo rządowi Jaceniuka i administracji prezydenckiej.  W efekcie zaniedbań, władze w Kijowie musiały ogłaszać specjalną „operację antyterrorystyczną”. Parlament ukraiński błyskawicznie zaostrzył też kodeks karny – by odstraszyć tych, którzy godzą w integralność terytorialną kraju. Przy okazji, doszło do bijatyki w parlamencie – pomiędzy deputowanymi prawicowej partii „Swoboda” a komunistami. Ci ostatni skandowali: „faszyści!”.

REKLAMA

Bójka w ukraińskim parlamencie między komunistami a nacjonalistami

(Źródło: CNN Newsource/x-news)

Symptomatyczne, że zmianę prawa przegłosowano minimalną większością głosów. To wszystko pokazuje jak kruche są fundamenty, na których wspierają się działania rządu przejściowego. - Mam dość. Niemający pojęcia rząd traci Wschód, tak samo, jak stracił Krym. Bezsilni ministrowie i generałowie spalą się w piekle. Nie wierzę, że ocalimy nasz kraj przed upadkiem – pisze na Facebooku dziennikarz Wachtang Kipiani, z pochodzenia Gruzin.

Błędy na Wschodzie

W swym postępowaniu wobec południowo-wschodnich regionów - położonych blisko Rosji i mających wysoki odsetek ludności rosyjskojęzycznej - władze wyłonione przez Majdan popełniły szereg błędów. Od początku zabrakło jednoznacznych zapewnień, że rosyjskojęzyczni mieszkańcy, a zwłaszcza etniczni Rosjanie, są i pozostaną pełnoprawnymi obywatelami Ukrainy. Członkowie rządu dopiero teraz nagle zaczynają wizytować niespokojne obwody. Chciano też ograniczyć uprzywilejowaną pozycję języka rosyjskiego, anulując tzw. ustawę rusyfikacyjną.

W efekcie, ekipa Jaceniuka oddała pole Rosji i jej zwolennikom na wschodzie Ukrainy. Zamiast wychodzić z inicjatywą, była zmuszona bronić się przed zarzutami gwałcenia praw mniejszości, a także żądaniami autonomii i „federalizacji”.

REKLAMA

Rosja twardo gra też kartą ekonomiczną - wykorzystując fakt, że wielu rosyjskojęzycznych Ukraińców wyjeżdża do Rosji za pracą. Mieszkańcy Donbasu stale słyszą o dobrodziejstwach, jakie spłynęły na Krymian po przejęciu półwyspu przez Rosję: rząd Dmitrija Miedwiediewa natychmiast ogłosił podwyżkę emerytur i płac w sferze budżetowej.

Tymczasem awantura na wschodzie odciąga uwagę rządu Ukrainy od reformy gospodarki, która wymaga radykalnych zmian. Eksperci MFW wyliczyli niedawno, że bez wprowadzenia drastycznych oszczędności w tym roku połączone deficyty spółki paliwowej Naftohaz (importer rosyjskiego gazu) i państwa przekroczą 10 proc. PKB. Dla porównania w Grecji w 2008 r. tuż przed najcięższym kryzysem deficyt ten wynosił 9,9 procent.

Juliusz Urbanowicz